Przejdź do zawartości

Geografia Luksemburga

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Położenie Luksemburga
Luksemburg – zdjęcie satelitarne
Mapa topograficzna Luksemburga

Geografia Luksemburga – dziedzina nauki zajmująca się badaniem Luksemburga pod względem geograficznym.

Luksemburg jest jednym z najmniejszych państw świata i Europy. To niewielkie księstwo leży w Europie Zachodniej i nie ma dostępu do morza. Kraj znajduje się pomiędzy Belgią, Francją i Niemcami. Księstwo cechuje się wyżynnym krajobrazem, gdzie panuje umiarkowany klimat. Luksemburg należy do najbogatszych państw świata o wysokim produkcie narodowym brutto.

Tereny współczesnego Luksemburga, leżące strategicznie pomiędzy ziemiami Germanów i Franków, nazywane były przez Sasów Lucilinburhuc (pol. „mała forteca”)[1]. Przez to Luksemburg nazywany jest także „Gibraltarem północy”[1].

Położenie, powierzchnia i granice

[edytuj | edytuj kod]

Luksemburg leży w Europie Zachodniej i nie ma dostępu do morza[2]. Jest jednym z najmniejszych państw świata[1] – jego powierzchnia wynosi 2586 km²[3]. Jest drugim najmniejszym państwem Unii Europejskiej[4].

Luksemburg graniczy na północy i zachodzie z Belgią (długość granicy wynosi 148 km), na południu z Francją (73 km) i na wschodzie i południowym wschodzie z Niemcami (135 km)[5]. Łączna długość granic wynosi 356 km[5][a].

Skrajne punkty:

Rozciągłość południkowa wynosi 82 km, a równoleżnikowa 57 km[5].

Budowa geologiczna i rzeźba

[edytuj | edytuj kod]

Terytorium luksemburskiego księstwa znajduje się w obrębie dwóch krain geograficznych[4]. Pierwszą są Ardeny leżące w północnej części kraju – Oesling zajmujący 1/3 powierzchni kraju[1] (828 km²[4]). Obszar tych gór jest zbudowany ze starych skał metamorficznych, pochodzących z dewonu[6]. Drugą krainą – zajmującą 2/3 powierzchni kraju (1758 km²[4])– jest Gutland leżący w południowej części[1] obejmujący Wyżynę Lotaryńską. Obszar ten budują skały osadowe pochodzące z jury środkowej[6]. Region ten jest przedłużeniem Basenu Paryskiego[6]. Jeden z regionów Luksemburga – Mullerthal – nazywany jest Szwajcarią Luksemburską z uwagi na krajobraz przypominający Szwajcarię[7]. Jest to obszar leżący w obrębie dopływów rzeki Alzette. Tereny dolin rzecznych cechują się występowaniem tam niezwykłych form skalnych, będących efektem wypłukiwania przez rzeki warstw wietrzejących piaskowców i wapieni.

Obszar kraju jest w większości wyżynny[8], gdzie przeciętna wysokość wynosi 325 m n.p.m.[3] Obszary wyżyn rozcięte są dolinami rzek, licznie występują tereny pagórkowate, które są rozczłonkowane przez doliny rzeczne. Północny region, obejmujący obszar Ardenów, jest terenem gór niskich o przeciętnej wysokości 450 m n.p.m.[1] Najwyższym wzniesieniem tego regionu jest Kneiff wznoszący się na 560 m n.p.m. Wyżyna Lotaryńska, która jest regionem o mniejszych wysokościach bezwzględnych, zwana jest w Luksemburgu Bon Pays – „dobrym krajem”[1]. Jest to obszar, gdzie średnia wysokość terenu to 245 m n.p.m.[1] Jedynie przy granicy z Francją teren się podnosi. Najwyższym wzniesieniem tego regionu jest Ginzebierg, którego wysokość wynosi 425 m n.p.m. Powszechnymi glebami są gleby brunatne, zaś w górach występują rędziny węglanowe.

Najwyższe wzniesienie: 559,8 m n.p.m. Kneiff w Wilwerdange 50°09′26″N 6°02′13″E/50,157222 6,036944
Najniższy punkt[4]: 130 m n.p.m. Wasserbillig 49°42′47″N 6°30′23″E/49,713056 6,506389

Klimat

[edytuj | edytuj kod]

Luksemburg leży w strefie klimatu umiarkowanego, ciepłego, pod wpływem morskich mas powietrza. Oznacza to, że temperatury cechują się łagodnym przebiegiem rocznym, a opady deszczu są wysokie.

Przebieg roczny temperatur jest typowy dla obszarów o morskim klimacie, mimo iż Luksemburg znajduje się 280 km od brzegów Oceanu Atlantyckiego. Masy powietrza kontynentalnego pochodzące z głębi Europy co prawda zaznaczają swój wpływ w kraju, to jednak występują one w niewielkim stopniu. W księstwie dominują wilgotne masy powietrza polarnomorskiego. To oznacza, że pomimo wyżynnego krajobrazu zimy są łagodne, nawet w regionie Ardenów. Na północy, w obrębie Ardenów jest chłodniej[1], ale średnie wartości i tak w ciągu zimy wynoszą -2° do 0 °C. Na południu jest jeszcze cieplej, gdzie średnie wartości termiczne wynoszą od 0° do +2 °C. Lata są chłodne, bez występowania ekstremów termicznych. Średnie wartości wahają się od +17 °C w Ardenach do +19 °C na południu kraju.

Opady są stosunkowo wysokie i wynoszą średnio około 750 mm rocznie[8]. Najniższe wartości reprezentuje regiony nisko położone, gdzie średnio w ciągu roku spada około 700 mm opadów. W północnej części kraju wartości opadowe dochodzą nawet do 1200 mm rocznie. Opady śniegu występują dość rzadko, zwłaszcza na południu, co wiąże się nie tylko z bliskością oceanu, ale i niezbyt dużą wysokością bezwzględną kraju.

Średnia temperatura i opady dla Luksemburga, (1981–2010)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 13.9 19.8 22.2 27.9 31.6 35.4 39.0 37.9 31.5 26.0 18.4 14.7 39,0
Średnie temperatury w dzień [°C] 3.1 4.7 9.1 13.3 17.8 20.7 23.2 22.8 18.4 13.1 7.3 3.9 13,1
Średnie dobowe temperatury [°C] 0.8 1.6 5.2 8.7 13.0 15.9 18.2 17.7 13.9 9.5 4.7 1.8 9,3
Średnie temperatury w nocy [°C] -1.6 -1.3 1.6 4.4 8.4 11.1 13.3 13.0 10.0 6.3 2.2 -0.5 5,6
Rekordy minimalnej temperatury [°C] -17.8 -20.2 -14.4 -6.9 -2.1 0.9 4.5 4.3 -0.7 -4.6 -11.1 -15.3 −20,2
Opady [mm] 76.9 62.4 69.2 58.1 76.5 81.7 71.0 75.8 75.4 86.9 76.5 86.4 896,9
Średnia liczba dni z opadami 17.0 14.3 16.1 13.7 14.4 13.9 13.0 13.1 13.0 15.4 17.2 16.9 178,0
Wilgotność [%] 87 81 75 68 69 69 67 70 76 83 88 88 77
Średnie usłonecznienie [h] 50.3 83.6 125.1 181.6 213.4 227.1 250.3 230.7 161.9 105.8 54.1 41.0 1724,9
Źródło: MeteoLux (temperatury, opady, usłonecznienie)[9] 2020-08-12
Źródło #2: MeteoLux (wilgotność)[10] 2020-08-121

Luksemburg należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego. Sieć rzeczna jest gęsta. Główne rzeki to: Mozela (jej odcinek na terenie Luksemburga wynosi 37 km), Alzette (67 km) i Sûre (136 km)[4]. Alzette i Sûre są dopływami Mozeli, która tworząc częściowo granicę z Niemcami, uchodzi do Renu. Rzeki Luksemburga płyną w głębokich dolinach, cechują się dużą zasobnością wód.

Flora i fauna

[edytuj | edytuj kod]
Las liściasty

Luksemburg leży w strefie europejskich lasów mieszanych, gdzie przeważają formacje liściaste. Powszechnie występującym drzewem jest buk, który dominuje na stokach Ardenów. Licznie występują także lasy dębowe i dębowe grabowe. Lasy iglaste występują w Luksemburgu w niewielkiej ilości i są sztucznymi monokulturami. W tym ekosystemie rosną sosny i świerki. Lasy obejmują 34% powierzchni kraju[8]. Poza lasami dominującą formą krajobrazu są tereny rolnicze. Nielicznie na terenie kraju występują wrzosowiska.

Świat zwierząt jest ubogi, co wiąże się m.in. z dużą gęstością zaludnienia. Duże ssaki można spotkać jedynie na terenach chronionych, a dokładnie w Niemiecko-Luksemburskim Parku Krajobrazowym leżącym we wschodniej części kraju. Do świata zwierząt należą gatunki typowe dla lasów Europy: jelenie, sarny i dziki, zaś do mniejszych ssaków należą: łasice, lisy i borsuki.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności Luksemburga 1 stycznia 2020 roku wynosiła ponad 626 tysięcy[11][b]. Luksemburg jest jednym z państw europejskich o najwyższej gęstości zaludnienia – na jeden km² przypada to 230 osób[12].

Kraj charakteryzuje wysoka liczba mieszkających tu obcokrajowców – Luksemburczycy stanowią 51.1% ludności, Portugalczycy 15.7%, Francuzi 7.5%, Włosi 3.6%, Belgowie 3.3%, Niemcy 2.1%, Hiszpanie 1.1%, Brytyjczycy 1%, inne narodowości 14.6% (szacunek na 2019 rok)[3]. Mieszkają tu przedstawiciele 170 narodowości[12]. Najwięcej obcokrajowców mieszka w Luksemburgu – stanowią 70,8% mieszkańców miasta[12]. Ponadto do pracy w Luksemburgu dojeżdża ok. 185 tys. osób z krajów ościennych[12].

Luksemburg jest państwem wielojęzycznym – w 1984 roku język luksemburski został ustanowiony językiem narodowym, język francuski językiem prawnym (wszystkie akty prawne sporządzane są w jęz. fr.), a języki francuski i niemiecki mają status język administracyjnego[13].

70,4% mieszkańców jest chrześcijanami (głównie wyznania rzymsko-katolickiego), 2,3% muzułmanami, 0,5% deklaruje inne wyznanie, a żadnego wyznania nie deklaruje 26,8% (szacunek na 2010 rok)[3].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Gospodarka Luksemburga charakteryzuje się niską stopą bezrobocia, niską inflacją i wysokim dochodem[14].

Luksemburg jest piątym najbogatszym krajem świata po względem PKB per capita[3]. Ma wysoko rozwiniętą gospodarkę z dominującą rolą usług, zwłaszcza sektora finansowego, którego udział w PKB wynosi 35%[3]. Jest jednym z głównych ośrodków finansowych świata[15].

Jeszcze w latach 60. XX w. gospodarka Luksemburga opierała się na hutnictwie żelaza i przemyśle stalowym, lecz pod koniec XX w. zaczęły dominować usługi finansowe, a na początku XXI w. nastąpił szybki rozwój sektora technik informatycznych i e-commerce[1].

Przez lata Luksemburg prowadził liberalną politykę podatkową, oferując niskie opodatkowanie zagranicznym firmom, które przenosiły swoje siedziby do księstwa[1]. Od 2015 roku Luksemburg dostosował swoje prawa do wymagań Unii Europejskiej w zakresie wymiany informacji podatkowej i opodatkowania e-commerce[3].

  1. CIA World Factbook podaje, że łączna długość granic wynosi 327 km, przy czym granica z Belgią wynosi 130 km, z Francją 69 km a z Niemcami 128[3].
  2. The CIA World Factbook szacuje, że liczba ludności w Luksemburgu wynosi 628 381 tysięcy[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k Encyclopædia Britannica 2020 ↓.
  2. PWN – Luksemburg ↓.
  3. a b c d e f g h i The CIA World Factbook 2020 ↓.
  4. a b c d e f Luxembourg's territory. [w:] luxembourg.public.lu [on-line]. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).
  5. a b c STATEC: Luxembourg in figures – 2019. s. 3. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).
  6. a b c Kausch i Maquil 2017 ↓.
  7. Mullerthal Region – Luxembourg's Little Switzerland. [w:] www.mullerthal.lu [on-line]. [dostęp 2020-08-13]. (ang.).
  8. a b c PWN – Luksemburg. Warunki naturalne ↓.
  9. ANNUAIRE CLIMATOLOGIQUE AEROPORT LUXEMBOURG-FINDEL (WMO 06590). 2019. [dostęp 2020-08-12]. (fr.).
  10. MeteoLux: DONNÉES CLIMATOLOGIQUES Résumé des Moyennes Tricennales. [w:] www.meteolux.lu [on-line]. [dostęp 2020-08-12]. (fr.).
  11. STATEC: Etat de la population. [w:] statistiques.public.lu [on-line]. [dostęp 2020-08-12]. (fr.).
  12. a b c d Population. [w:] luxembourg.public.lu [on-line]. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).
  13. Information and Press Serviceof the Luxembourg Government, Publishing Department: About...Languages in Luxembourg. 2008. ISBN 978-2-87999-174-0. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).
  14. Birch 2014 ↓, s. 558.
  15. PWN – Luksemburg. Gospodarka ↓.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]