Przejdź do zawartości

Jan Gwiazdomorski (prawnik)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Marian Gwiazdomorski
Data i miejsce urodzenia

4 lutego 1899
Kraków

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1977
Kraków

profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo cywilne
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1922

Habilitacja

1928

Profesura

1937

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Grobowiec rodziny Gwiazdomorskich na cmentarzu Rakowickim

Jan Marian Gwiazdomorski (ur. 4 lutego 1899 w Krakowie[1], zm. 17 grudnia 1977 tamże) – polski prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wrocławskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wykształcenie

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Jana[1] (lekarza, założyciela pierwszej galicyjskiej Lecznicy Prywatnej w Krakowie) i Marii z Ciechanowskich[1]. Uczęszczał do niemieckiej szkoły powszechnej w Krakowie (1905–1909), następnie do III gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie (1909–1917). W latach 1917–1921 studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, m.in. pod kierunkiem Władysława Jaworskiego i Fryderyka Zolla. Jednocześnie odbywał ochotniczą służbę w Wojsku Polskim jako podchorąży w Samodzielnym Dyonie Artylerii Ciężkiej, a potem w stopniu porucznika (1918–1921). W 1922 obronił doktorat z prawa[1].

Działalność naukowa w II Rzeczypospolitej

[edytuj | edytuj kod]

W 1924 podjął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został starszym asystentem w II Katedrze Prawa Cywilnego, a po habilitacji (1928, na podstawie pracy Przejęcie długu) – docentem w tej katedrze. W 1930 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i objął kierownictwo II Katedry Prawa Cywilnego (do 1948). Od 1937 był profesorem zwyczajnym, a w latach 1938–1939 zastępcą przewodniczącego Komisji Dyscyplinarnej UJ.

Działalność publiczna w II Rzeczypospolitej

[edytuj | edytuj kod]

Pracował jako urzędnik w krakowskiej Prokuratorii Generalnej (1922–1923), później zasiadał m.in. w Radzie Miejskiej Krakowa (1931–1934).

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Został aresztowany przez Niemców w trakcie Sonderaktion Krakau. Od listopada 1939 do lutego 1940 był więziony w Krakowie, Wrocławiu i obozie w Sachsenhausen. Całą historię aresztowania profesorów UJ i pobytu w obozie Sachsenhausen opublikował po wojnie w książce Wspomnienia z pobytu w Sachsenhausen.

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie powrócił do pracy na uniwersytecie. W roku akademickim 1945/1946 był dziekanem Wydziału Prawa. W 1948 przeniósł się do pracy na Uniwersytecie Wrocławskim. Jako pracownik naukowy Katedry Prawa Cywilnego prowadził wykłady z prawa rodzinnego, prawa spadkowego oraz prawa zobowiązań. W latach 1948–1956 kierował Katedrą Prawa Cywilnego[2]. W 1956 powrócił na UJ.

W okresie powojennym pełnił wiele ważnych funkcji w różnych instytucjach naukowych. W 1946 został członkiem korespondentem PAU, a w 1950 członkiem czynnym PAU. W latach 1938–1952 pełnił funkcję sekretarza Sekcji Prawa Współczesnego Komisji Prawniczej PAU. Był też członkiem Zespołu Prawa Cywilnego Materialnego i Zespołu Prawa Cywilnego Procesowego w Komisji Kodyfikacyjnej (1956–1970), brał udział w pracach nad kodeksami prawa cywilnego i postępowania cywilnego. W latach 1956–1960 przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu Nauk Prawnych PAN.

W 1969 przeszedł na emeryturę. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[3].

Grób prof. Jana Gwiazdomorskiego na cmentarzu Rakowickim

Dorobek naukowy

[edytuj | edytuj kod]

W pracy naukowej zajmował się prawem zobowiązań, prawem rodzinnym oraz prawem spadkowym. W pracy habilitacyjnej Przejęcie długu ujął w nowatorski sposób to zagadnienie. Dla potrzeb opracowania Fryderyka Zolla Prawo cywilne (1931–1933) przygotował omówienie prawa małżeńskiego; było to pierwsze w Polsce całościowe ujęcie tego tematu. W 1945 przygotował projekt polskiego prawa spadkowego. Zajmował się krakowską szkołą prawniczą XIX i XX wieku; współpracował z Polskim Słownikiem Biograficznym. Oprócz prac naukowych (ok. 180) opublikował także Wspomnienia z Sachsenhausen (1945, 1969, 1975). Do grona jego wychowanków zalicza się prof. Kazimierz Działocha[4].

Najważniejsze publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Nowoczesne metody zabezpieczenia kredytu. Własność jako prawo zabezpieczające (1932)
  • Osobowe prawo małżeńskie obowiązujące w byłych dzielnicach austriackich (1932)
  • Projekt nowej ustawy o stypendiach (1932)
  • Kodeks zobowiązań (1934)
  • Kwestie wątpliwe z zakresu prawa międzyczasowego w przepisach wprowadzających kodeks zobowiązań (1934)
  • Trudności kodyfikacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce (1935)
  • Pojęcie spadku według przepisów obowiązujących w Małopolsce (1939)
  • Polepszenie położenia prawnego dziecka nieślubnego i jego matki (1939)
  • Nowe prawo małżeńskie (1946)
  • Prawo rodzinne (1946)
  • Polskie prawo małżeńskie (1948)
  • Stwierdzenie praw do spadku (1950–1951, 2 części)
  • Treść i zakres obowiązku alimentacyjnego między krewnymi (1954)
  • Prawo spadkowe (1959)
  • Stosunki majątkowe między małżonkami (1959)
  • Zarys prawa spadkowego (1961)
  • Alimentacyjny obowiązek spadkowy między małżonkami (1970)[2]

Odznaczenia i ordery

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]
  • W 1969 otrzymał nagrodę I stopnia ministra szkolnictwa wyższego za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej.
  • W 1972 Polska Akademia Nauk odznaczyła go Medalem im. Kopernika.
  • 14 maja 1977 Uniwersytet Wrocławski uhonorował go doktoratem honoris causa[2].

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Siostra Jana Gwiazdomorskiego Anna Eufemia była żoną kupca kolonialnego i właściciela Szarej Kamienicy Adama Szarskiego i matką Jana Szarskiego. Jan Gwiazdomorski miał także siostrę Helenę i brata Kazimierza Gwiazdomorskiego, studenta wydziału filozofii UJ, który 2 listopada 1915 roku jako adiutant II bat. 6 pułku piechoty zmarł z ran po bitwie pod Kamieniuchą.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 241.
  2. a b c Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 259. ISBN 83-7384-561-5.
  3. Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 94, ISBN 978-83-233-4527-5.
  4. Jubileusz z okazji 80. urodzin Profesora Kazimierza Działochy nt. „Prawo w służbie państwu i społeczeństwu”, Wrocław 30 stycznia 2012 r.. [dostęp 2017-09-09].
  5. M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 280

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen. Dzieje uwięzienia profesorów Uniw. Jagiellońskiego, 6 XI 1939 – 9 II 1940; Wyd. Literackie, Kraków 1975.
  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.