Przejdź do zawartości

Kwisa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kwisa
Ilustracja
Kwisa w Ławszowej
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Rzeka
Długość 126,8 km
Powierzchnia zlewni

1026 km²

Źródło
Miejsce Góry Izerskie,
Izerskie Garby
Wysokość

1020 m n.p.m.

Współrzędne

50°51′07,9″N 15°24′09,0″E/50,852200 15,402500

Ujście
Recypient Bóbr
Miejsce

okolice Żelisławia

Wysokość

110 m n.p.m.

Współrzędne

51°34′32,9″N 15°23′39,1″E/51,575800 15,394200

Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Kwisa na wysokości Gryfowa Śląskiego
Kwisa w Świeradowie-Zdroju

Kwisa (niem. Queis) – rzeka w południowo-zachodniej Polsce, płynie przez województwo dolnośląskie i lubuskie, lewy (najdłuższy) dopływ Bobru, długość 126,8 km, powierzchnia zlewni 1026 km² (z czego na terenie kraju 994,9 km²), źródła na wysokości ok. 1020 m n.p.m., ujście – ok. 110 m n.p.m.

Płynie przez Pogórze Izerskie i kompleks leśny Borów Dolnośląskich. Zasila Bóbr w okolicach Żagania. Od Świętoszowa na 5,5 km odcinku stanowi granicę między województwami dolnośląskim i lubuskim.

Wypływa z północnych zboczy Izerskich Garbów (Wysoki Grzbiet Gór Izerskich). Płynie głęboko wciętą doliną pomiędzy Wysokim Grzbietem a Grzbietem Kamienickim na północny zachód. W Świeradowie skręca na północny wschód (NNE). W KrobicyOrłowicach opuszcza Góry Izerskie, nie zmieniając kierunku. Płynie przez Pogórze Izerskie. W Gryfowie Śląskim skręca na zachód, a w Leśnej na północ z lekkim odchyleniem ku wschodowi (NNE). W głębokiej, wąskiej i krętej dolinie między Gryfowem a Leśną wybudowano dwie zapory i utworzono malownicze jeziora. Za Nowogrodźcem skręca na północ i wpływa na Nizinę Śląsko-Łużycką. W jej obrębie płynie przez Bory Dolnośląskie, a następnie przez Równinę Szprotawską. w obrębie której wpada do Bobru[1].

Dopływy

[edytuj | edytuj kod]

Najważniejszymi dopływami są[2][1][3]:

Miejscowości

[edytuj | edytuj kod]

Ważniejsze miejscowości leżące nad Kwisą: Świeradów-Zdrój, Mirsk, Gryfów Śląski, Leśna, Lubań i Nowogrodziec.

Mapa Górnych Łużyc z 1635 roku z rzeką graniczną Kwisą

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Od połowy XIII wieku (1241), po klęsce Polaków z Mongołami w bitwie pod Legnicą, stanowi historyczną, zachodnią granicę Dolnego Śląska, a dawniej również Polski. Wówczas granica Milska przesunięta została z zachodniego wododziału Nysy Łużyckiej na zachodni wododział Kwisy lub na samą Kwisę. Błędnie na mapach Polski z czasów Mieszka I granica Milska rysowana jest na Kwisie. Wówczas granica wschodnia Milska przebiegała zachodnim wododziałem Nysy Łużyckiej. Przyjmuje się, że leżące na zachód od Kwisy tereny aktualnie należą już do Łużyc Górnych.[potrzebny przypis]

Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w rzece żyły małże perłoródki, z których pozyskiwano perły. Muszle wykorzystywano do przyrządzania leczniczego proszku. Z powodu zanieczyszczenia po 1945 roku małże były spotykane coraz rzadziej, wreszcie wymarły[4].

Po włączeniu rzeki w granice Polski w 1945 przez krótki czas używano równolegle nazwy Gwizd[5].

Jeziora zaporowe

[edytuj | edytuj kod]

W początkach XX wieku powstały na niej dwa sztuczne zbiorniki retencyjne: Jezioro Złotnickie i Jezioro Leśniańskie.

Infrastruktura

[edytuj | edytuj kod]

Nad rzeką (jako nad jedną z niewielu rzek w kraju) prowadzą dwie autostrady: A4 i A18.

Przez Kwisę przerzuconych jest 7 mostów kolejowych:

Miejscowość Linia kolejowa Rok otwarcia
Orłowice Świeradów – Mirsk 1909[6]
Mirsk Gryfów Śląski – Mirsk 1884[7]
Kościelniki Dolne Leśna – Lubań 1896[8]
Lubań Wrocław Świebodzki – Zgorzelec
Nowogrodziec Jelenia Góra – Żagań 1904[9]
Zebrzydowa/Kierżno Miłkowice – Jasień 1846[10]
Żelisław Wrocław Muchobór – Gubinek 1875[11]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Staffa 2003a ↓.
  2. Staffa 1989 ↓.
  3. Staffa 2003b ↓.
  4. Przełomy Kwisy, [w:] Cyprian Skała, Sudety, 2008, ISBN 978-83-7513-135-2 [dostęp 2016-02-10].
  5. Rzeka Kwisa, serwis miasta Nowogrodziec
  6. Most kolejowy (rz. Kwisa / Orłowice), Orłowice - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2022-07-10].
  7. Most kolejowy (rz. Kwisa / Mirsk), ul. Przedmieście, Mirsk - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2022-07-10].
  8. Most kolejowy (rz. Kwisa / Kościelnik), Kościelnik - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2022-07-10].
  9. Most kolejowy (rz. Kwisa / Nowogrodziec), Nowogrodziec - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2022-07-10].
  10. Most kolejowy (rz. Kwisa / Zebrzydowa), Zebrzydowa - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2022-07-10].
  11. Most kolejowy na Kwisie (Żelisław) - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2022-07-10].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]