Przejdź do zawartości

Maria Bartlowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maria Bartlowa
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 kwietnia 1881
Chodorów

Data i miejsce śmierci

26 września 1969
Kraków

Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres

od 29 grudnia 1929
do 13 marca 1930

Małżonek

Kazimierz Bartel

Poprzednik

Janina Świtalska

Następca

Aleksandra Piłsudska

Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres

od 28 czerwca 1928
do 13 kwietnia 1929

Poprzednik

Aleksandra Piłsudska

Następca

Janina Świtalska

Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres

od 15 maja 1926
do 30 września 1926

Poprzednik

Katarzyna Tracz

Następca

Aleksandra Piłsudska

Senator V kadencji Senatu II RP
Okres

od 1938
do 1939

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP)

Maria Bartlowa z domu Rutkowska (ur. 3 kwietnia 1881 w Chodorowie, zm. 26 września 1969 w Krakowie) – polska działaczka niepodległościowa, senator II RP V kadencji, radna Lwowa, założycielka Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Była córką Juliusza Rutkowskiego i Zofii Ajdukiewicz. W czasie I wojny światowej była zaangażowana w działalność niepodległościową na terenie Lwowa. Była członkinią Ligi Kobiet Galicji i Śląska, gdzie była aktywną działaczką koła we Lwowie m.in. prowadziła tam gospodę dla Legionistów[2], Towarzystwa „Opieki nad Legionistami i ich rodzinami”, komitetu „Szczypiorna” i Polskiego Czerwonego Krzyża[3].

W niepodległej Polsce działa w organizacjach kobiecych; była m.in. przewodniczącą Ligi Kobiet Polskich, od 1935 wiceprzewodniczącą Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, członkinią zarządu Unii Podczas obrony Lwowa pracowała w polskim szpitalu wojskowym (1918–1919)[4]. Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny. W latach 1938–1939 pełniła mandat senatorski, wybrana w województwie lwowskim; w Senacie należała do klubu Obozu Zjednoczenia Narodowego. Pracowała w komisjach: oświatowej i społecznej.

Po śmierci męża rozstrzelanego przez Niemców w 1941 została eksmitowana z lwowskiego mieszkania i pozbawiona majątku. Pracowała w Polskim Komitecie Opieki nad więźniami, będącym lwowskim odpowiednikiem Rady Głównej Opiekuńczej, która w latach 1940–1945 miała siedzibę w Krakowie.

Po II wojnie światowej (w maju 1945) Maria Bartlowa przeniosła się do Krakowa, gdzie w latach 1945–1948 była pracownicą sekcji opieki nad repatriantami. Zatrudniona też w latach 1946–1950 w inspektoracie kulturalno-oświatowym Czytelnika. Od roku 1950 do 1957 była kierowniczką świetlicy i bibliotekarką w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie[5].

Była żoną trzykrotnego premiera II RP Kazimierza Bartla[6].

Zmarła 26 września 1969 w Krakowie. Pochowana na cmentarzu Rakowickim (kwatera GD-8-13)[7].

W 2007 jej przybrana córka Cecylia Bartel, przekazała jej dokumenty i pamiątki do Muzeum Historii Polski w Warszawie[8].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa].
  2. Jerzy Z. Pająk, Działalność Ligi Kobiet Galicji i Śląska we Lwowie (1915–1918), [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, pod red. Lidii Michalskiej-Brachy, Małgorzaty Przeniosło, Kielce 2014, s. 181 ​ISBN 978-83-7133-607-2.
  3. Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków-Wrocław 2013, biogram s. 411, ​ISBN 978-83-7730-055-8​.
  4. Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919, Toruń 2001. ​ISBN 83-7174-980-5.
  5. Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie losy wojenne i powojenne, Warszawa 2013, s. 53, 398.
  6. Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5.
  7. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-01-24].
  8. Instytut Gość Media, Kraków. Pogrzeb córki premiera Kazimierza Bartla [online], krakow.gosc.pl, 13 września 2022 [dostęp 2022-09-14].
  9. M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 247 „za zasługi na polu narodowo-społecznem”.
  10. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  11. Odznaczenia urzędników i działaczy społecznych we Lwowie. „Wschód”. Nr 77, s. 2, 10 marca 1938. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5