Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort
Sébastien-Roch Nicolas, zw. de Chamfort (fr. [sebastiɛ̃ ʀɔʃ nikɔla], zw. [də ʃɑ̃fɔʀ]; ur. 6 kwietnia 1741 w Clermont-Ferrand w Owernii, zm. 13 kwietnia 1794 w Paryżu) – francuski literat, aforysta, wolnomularz, uważany przez współczesnych za następcę Woltera, członek Akademii Francuskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem sklepikarza François Nicolasa i Thérèse Croiset. Uczył się w Paryżu, zarabiając na swoje utrzymanie udzielaniem korepetycji i pisaniem pamfletów do gazet. Sławę zdobył wydając w 1764 komedię La Jeune Indienne. Pisywał eseje i ody. W 1769 Akademia Francuska nagrodziła go za Elegię dla Moliera.
Od tego czasu żył utrzymywany przez bogatych mecenasów, którzy zapraszali go do swoich domów. Najsławniejszą mecenaską de Chamforta była Anne-Catherine de Ligniville, która gościła go w Sèvres. W 1770 pisarz wydał kolejną komedię Le Marchand de Smyrne. Ciężka choroba wpłynę��a na jego decyzję udania się na kurację do Contrexéville. Dzięki ofiarowanej mu przez przyjaciela pensji mógł znowu usiąść przy biurku. Kolejnym ważnym dziełem tego francuskiego literata i wolnomyśliciela była Elegia dla La Fontaine’a nagrodzona w 1774 przez Akademię Marsylską. Rok później jego Mustapha et Zéangir wystawiono w Fontainebleau w obecności Ludwika XVI i Marii Antoniny. Otrzymał królewskie uposażenie i wybrano go sekretarzem kuzyna Ludwika XVI księcia Ludwika Burbona.
W 1781 r. został wybrany do Akademii Francuskiej (fotel 6)[1]. Zaraz potem został sekretarzem siostry króla Elżbiety Burbon.
Olbrzymi wpływ na życie de Chamforta wywarł wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej w 1789. Poeta był jednym z pierwszych, którzy weszli do zdobytej w Paryżu Bastylii. Stał się ulicznym oratorem, poświęcając swą małą fortunę na rzecz propagandy rewolucyjnej. Do 3 sierpnia 1791 był oddanym sekretarzem klubu jakobinów. Pisał do Mercure de France, współpracował z Pierre-Louisem Ginguené i Talleyrandem. Spod jego ręki wyszedł m.in. Adresse au peuple français (Odezwa do narodu francuskiego) Talleyranda. Kres jego politycznej kariery nastąpił w dobie Marata i Robespierre’a. Był więziony i próbował popełnić samobójstwo. Zmarł w Paryżu 13 kwietnia 1794.
Był członkiem loży masońskiej Les Neuf Sœurs, która później wspierała rewolucję amerykańską.
Dzieła de Chamforta
[edytuj | edytuj kod]De Chamfort pisał komedie, teksty polityczne, poezje, listy i pisma krytyczne. Jego Maksymy i myśli zostały wydane pośmiertnie w 1803. Charaktery i anegdoty, docenione przez Milla, uważane są za jedne z lepszych zbiorów aforyzmów doby nowożytnej. Stawiane są na równi ze zbiorami myśli François de La Rochefoucauld.
Do najbardziej znanych dzieł pisarza zaliczane są powstałe w latach 1764–1776:
- Éloge de Molière
- Éloge de La Fontaine
- La Jeune Indienne
- Le Marchand de Smyrne
- Mustapha et Zéangir
Dzieła i życie de Chamforta opisał m.in. Julien Teppe w pracy Chamfort, sa vie, son œuvre, sa pensée, wyd. P. Clairac, 1950.
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Charaktery i anegdoty. Małe dialogi filozoficzne. Maksymy i myśli, Wydawnictwo Iskry 2010
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sébastien-Roch-Nicolas, dit CHAMFORT. Akademia Francuska. [dostęp 2022-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-28)]. (fr.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Utwory de Chamforta w serwisie Wolne Lektury
- Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort – utwory w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000121265831
- VIAF: 31994287
- LCCN: n50051798
- GND: 118675516
- LIBRIS: ljx15fv42fcdl1f
- BnF: 11895962s
- SUDOC: 026777045
- SBN: CFIV029794
- NLA: 35570990
- NKC: jn19990003795
- BNE: XX994161
- NTA: 071068015
- BIBSYS: 90665446
- CiNii: DA02544531
- PLWABN: 9810603569605606
- NUKAT: n95214378
- J9U: 987007277673405171
- PTBNP: 687301
- CANTIC: a11129487
- NSK: 000159474
- ΕΒΕ: 112387
- BLBNB: 000439844
- LIH: LNB:PqX;=Bv
- RISM: people/385951
- WorldCat: lccn-n50051798