Przejdź do zawartości

Samuel Josef Fünn

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Samuel Josef Fünn
Ilustracja
Data urodzenia

1818

Data i miejsce śmierci

1890
Wilno

Zawód, zajęcie

pisarz, publicysta, wydawca

podpis

Samuel Josef Fünn, także Finn[1] (ur. 1818, zm. 1890 w Wilnie) – żydowski pisarz, publicysta i historyk. Jeden z czołowych przedstawicieli haskali w Wilnie.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W zależności od źródeł, Samuel Josef Fünn urodził się w Grodnie[1] lub Wilnie[2][3]. Uzyskał tradycyjne religijne wykształcenie[1][2], które wzbogacił poprzez samokształcenie[1]. Mieszkał w Wilnie, gdzie dołączył do kręgów zwolenników haskali i wykładał Biblię i język hebrajski[2] w lokalnej szkole rabinackiej[1].

Na początku lat 40. XIX. wraz z Lazarem Lipmanem Hurwicem[1][2] założył pismo literackie[2] „Pirche(j) Cafon”[1][2]. Był to pierwszy tego typu periodyk w Imperium Rosyjskim[2]. W latach 1860–1881 wydawał czasopismo „Ha-Karmel”[1][3], które z początku było tygodnikiem, a następnie miesięcznikiem. Fünn nie tylko je redagował i wydawał, ale i pisał do niego artykuły po hebrajsku i rosyjsku dotyczące m.in. historii Żydów czy krytykę literacką[2]. W 1863 roku założył hebrajską drukarnię[2]. Utrzymywał się z budownictwa, posiadał cegielnię i tartak[3].

Zajął istotne miejsce pośród wiodących postaci żydowskiej społeczności w Wilnie, jego rola doceniona została także przez cywilne władze miasta[2]. Należał do umiarkowanego skrzydła haskali[2], usiłując połączyć elementy tradycji z postępowymi ideami[3]. W początkach istnienia Chowewej Syjon pomógł utworzyć jej wileński oddział, który następnie współprowadził[2]. W ramach swojej pracy naukowej, którą publikował w języku hebrajskim, przygotował m.in. obszerne opracowania na temat historii Żydów[1]. W 1860 roku wydał Kirja neemana – pierwszą publikację o historii Żydów w Wilnie w języku hebrajskim[3].

Zmarł w 1890 roku w Wilnie[1].

Jego imieniem nazwano ulicę w Wilnie, w dzielnicy Śnipiszki[3].

Wybrana twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • Nidche(j) Israel (Wygnańcy Izraela), 1850
  • Diwre(j) ha-jamim li-wne(j) Israel (Dzieje Żydów), 1871–1877
  • Kirja neemana (Wierne miasto), 1860[1]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k Rafał Żebrowski, Fünn (Finn) Samuel Josef, [w:] Polski słownik judaistyczny [online], delet.jhi.pl [dostęp 2023-06-10] (pol.).
  2. a b c d e f g h i j k l Yehuda Slutsky, Fuenn, Samuel Joseph, [w:] Encyclopaedia Judaica [online], Encyclopedia.com, 2006 [dostęp 2023-06-10] (ang.).
  3. a b c d e f Finn Samuel [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-06-10] (pol.).