Straszak jaskiniowy
Mormoops megalophylla[1] | |||
(Peters, 1864) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Nadrodzina | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
straszak jaskiniowy | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
Straszak jaskiniowy[9] (Mormoops megalophylla) – gatunek ssaka z rodziny straszakowatych (Mormoopidae). Straszak jaskiniowy jest jednym z dwóch istniejących gatunków w swoim rodzaju, drugim jest znacznie mniejszy straszak antylski (Mormoops blainvillii). Jest ssakiem nocnym i poluje za pomocą echolokacji.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1864 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters nadając mu nazwę Mormops megalophylla[2]. Holotyp pochodził z Parrós, w Coahuili, w Meksyku[10].
Zapisy kopalne M. mogalophylla pochodzą z kilku wysp Wielkich i Małych Antyli, Bahamów, Florydy (Stany Zjednoczone) i z Bahii (Brazylia), co sugeruje, że ich występowanie w późnym czwartorzędzie było większe niż w czasach współczesnych[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[11]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
---|---|---|---|
M. m. carteri | Mormoops megalophylla carteri | J.D. Smith, 1972 | Gruta Rumichaca, 2 mi (3 km) na wschód od La Paz, na wysokości 8700 ft (2652 m), Prowincja Carchi, Ekwador[12]. |
M. m. intermedia | Mormoops intermedia | G.S. Miller, 1900 | Jaskinia w Hatto, na północnym wybrzeżu Curaçao, Małe Antyle[13]. |
M. m. tumidiceps | Mormoops tumidiceps | G.S. Miller, 1902 | Jaskinie Gourde Caves, Trynidad, Trynidad i Tobago[14]. |
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Mormoops: gr. μορμώ mormō „postrach, straszydło, straszak”; ωψ ōps, ωπος ōpos „wygląd”[15].
- megalophylla: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”[16]; φυλλον phullon „liść”[17].
- carteri: Dilfort C. Carter (ur. 1930), amerykański chiropterolog[7].
- intermedia: łac. intermedius „pośredni, coś pomiędzy”[18].
- tumidiceps: łac. tumidus „spuchnięty, wypukły”, od tumere „spuchnąć”[19]; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[20].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Straszak jaskiniowy występuje w regionach wilgotnych, suchych i półsuchych. Wydaje się, że preferują regiony poniżej 3000 m nad poziomem morza. W Stanach Zjednoczonych znaleziono je w południowym Teksasie i Arizonie. Znaleziono je także w Meksyku oraz we wschodnim Hondurasie i Salwadorze. Nie znaleziono ich obecności w Kostaryce lub Panamie. Największe ilości tych nietoperzy są znajdowane wzdłuż wybrzeży Karaibów Ameryki Południowej w krajach takich jak Kolumbia, Wenezuela, Trynidad i Tobago. Istnieją również informacje o ich występowaniu wzdłuż wybrzeży Pacyfiku to jest w Kolumbii, Ekwadorze i północnym Peru[21].
Najwcześniejsza wzmianka o tych nietoperzach pochodzi z późnej epoki plejstocenu, kiedy wydawało się, że nietoperze miały znacznie szerszy zasięg geograficzny niż obecnie, a skamieliny znaleziono tak daleko na północy, np. na Florydzie. Skamieliny znaleziono również na wielu karaibskich wyspach, takich jak Kuba, Jamajka, Hispaniola, Bahamy, Trynidad i Tobago czy Aruba.
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[11]:
- M. megalophylla megalophylla – od południowo-zachodniej Arizony i Teksasu w Stanach Zjednoczonych oraz Kalifornii Dolnej w Meksyku, na południe do zachodniej Nikaragui.
- M. megalophylla carteri – Prowincje Carchi i Pichincha, północny Ekwador i Region Lambayeque, północno-zachodnie Peru.
- M. megalophylla intermedia – Małe Antyle (Aruba, Curaçao i Bonaire).
- M. megalophylla tumidiceps – przybrzeżne i śródlądowe obszary pomiędzy pasmami środkowo-wschodnich kolumbijskich Andów, karaibskie wybrzeże Wenezueli, w tym wyspy Margarita i Trynidad.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) około 56–73 mm, długość ogona 18–31 mm, długość ucha 13–16 mm, długość tylnej stopy 9–14 mm, długość przedramienia 50–61 mm; masa ciała 11–22 g[22]. Swoją nazwę zawdzięcza nietypowemu wyglądowi twarzy, który wynika z wiszących na niej płatków skóry, słabo rozwiniętego nosa[21] i „dużych, okrągłych uszu łączących się na czole”[23].
Straszak jaskiniowy jest średniej wielkości o ubarwieniu od czerwonawo-brązowego do ciemnobrązowego. Czerwonawy kolor staje się bardziej widoczny w miarę starzenia się owłosienia. Nietoperz ten ulega linieniu, zwykle między Czerwcem, a Wrześniem. Po stronie grzbietowej linienie zaczyna się na ramionach i rozprzestrzenia się po plecach, podczas gdy po stronie brzusznej linienie zwykle zaczyna się pod skrzydłami, na szyi i brodzie, a następnie rozprzestrzenia się w dół na brzuch[21].
Twarze tych nietoperzy wyglądają na „zmiażdżone”. Ten dziwny wygląd jest wynikiem czterech łączących się czynników:
- nie mają dobrze rozwiniętych nosów[21],
- ich czoła gwałtownie unoszą się z nosa[23],
- ich twarze składają się z bardzo grubej skóry właściwej i włókien mięśniowych
- mają duże, okrągłe uszy, które wydają się łączyć na czole.
Nietoperze te utrzymują niezwykle wysoką temperaturę ciała, zwykle o kilka stopni wyższą niż temperatura otoczenia. W rezultacie są wrażliwe na temperatury poniżej 10 °C i mogą przetrwać w tych niższych temperaturach tylko przez kilka godzin, zanim ulegną hipotermii.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Straszaki Jaskiniowe preferują ciepły klimat. Mają tendencję do nocowania w dużych koloniach, ale nie w ciasnych skupiskach. Najczęściej układają się w odległości około 15 cm od siebie. Kiedy opuszczają swoje miejsce noclegowe (zwykle jaskinię, szyb kopalniany lub tunel) w nocy, latają w gęstych, szybko poruszających się grupach, aż dotrą do żerowisk, gdzie się rozpraszają. Nietoperze te jako główne źródło pożywienia preferują duże ćmy. Często można je spotkać żerujących nad wodami stojącymi.
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Niewiele wiadomo o ich rozmnażaniu i rozwoju. Nietoperze tę noszą tylko jedno młode i uważa się, że przynoszą młode wiosną między Marcem, a Czerwcem. Jednak obserwowano samice w okresie laktacji również od Czerwca do Sierpnia[21]. Ponieważ samice w ciąży są tak wrażliwe na zmiany temperatury, często lokują się głębiej w jaskiniach niż reszta kolonii. W takim miejscu samice i ich młode łatwiej utrzymują stałą temperaturę.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mormoops megalophylla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b W.C.H. Peters. Über einege neue Säugethiere (Mormops, Macrotus, Vesperus, Molossus, Capromys), Amphibien (Platydactylus, Otoctyptis, Euprepes, Ungalia, Dromicus, Tropidonotus, Xenodon, Hylodes) und Fische (Sillago, Sebastes, Channa, Myctophum, Caras- sius, Barbus, Capoeta, Poecilia, Saurenchelys, Leptocephalus). „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1864, s. 381, 1865. (niem.).
- ↑ G.S. Miller. A second collection of bats from the island of Curaçao. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 160, 1900. (ang.).
- ↑ G.S. Miller. Twenty new American bats. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 54 (2), s. 403, 1902. (ang.).
- ↑ J.A.G. Rehn. A revision of the genus Mormoops. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 54 (1), s. 169, 1902. (ang.).
- ↑ W.B. Davis & D.C. Carter. Notes on Central American bats with description of a new subspecies of Mormoops. „The Southwestern Naturalist”. 7 (1), s. 65, 1962. DOI: 10.2307/3669444. (ang.).
- ↑ a b J.D. Smith. Systematics of the chiropteran family Mormoopidae. „Miscellaneous publication – University of Kansas, Museum of Natural History”. 56, s. 119, 1972. (ang.).
- ↑ L. Davalos i inni, Mormoops megalophylla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-04] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 109. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Mormoops megalophylla. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-04].
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#16532.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#16533.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#16536.
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 432, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 174.
- ↑ intermedia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-04] (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 244.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 44.
- ↑ a b c d e Michael Rezsutek , Guy N. Cameron , Mormoops megalophylla, „Mammalian Species”, 448, American Society of Mammalogists, 1993, DOI: 10.2307/3504289, JSTOR: 3504289 .
- ↑ A. Pavan: Family Mormoopidae (Ghost-faced Bats, Naked-backed Bats and Mustached Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 437. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ a b Michael Rezsutek , Guy N. Cameron , Mormoops megalophylla, „Mammalian Species” (448), 1993, s. 1, DOI: 10.2307/3504289, ISSN 0076-3519, JSTOR: 3504289 [dostęp 2019-12-24] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Edmund C. Jaeger , Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).