Przejdź do zawartości

Trzonecznica rdzawa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trzonecznica rdzawa
Ilustracja
Plecha i owocniki na korze drzewa
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Coniocybomycetes

Rząd

Coniocybales

Rodzina

Coniocybaceae

Rodzaj

trzonecznica

Gatunek

trzonecznica rdzawa

Nazwa systematyczna
Chaenotheca ferruginea (Turner ex Sm.) Mig.
Flora von Deutschl., Abt. II 12/2: 479 (1930)
Askospory

Trzonecznica rdzawa, trzonecznica czarnoowockowa (Chaenotheca ferruginea (Turner ex Sm.) Mig.) – gatunek grzybów z klasy Coniocybomycetes[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów[2].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum:Chaenotheca, Coniocybales, Incertae sedis, Coniocybomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisali w 1813 r. Dawson Turner i James Edward Smith, nadając mu nazwę Calicium ferrugineum. Później przez różnych uczonych zaliczany był do różnych rodzajów porostów w randze gatunku, odmiany lub formy. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1930 r. Emil Friedrich August Walther Migula[1].

Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich[3]:

  • Chaenotheca melanophaea (Ach.) Zwackh 1862
  • Cyphelium ferrugineum (Turner ex Sm.) Ach. 1817
  • Cyphelium melanophaeum (Ach.) Körb. 1855
  • Phacotium ferrugineum (Turner ex Sm.) Trevis. 1862

Polska nazwa według Wiesława Fałtynowicza[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Plecha

Skorupiasta, o grubości do 0,8 mm, białożółta lub szara, zwykle z jasnordzawymi lub rdzawymi plamkami. Składa się z pojedynczych lub tworzących skupiska drobnych ziarenek, brodaweczek lub ich mieszaniny. Zawiera glony protokokkoidalne[4].

Owocniki

Mazaediowe, o wysokości 1–2 mm, zbudowane z główki i trzonu. Główka kulista, stożkowata, soczewkowata lub kieliszkowata, o średnicy 0,2–0,8 mm, ciemnobrązowa, na górnej stronie oprószona. Trzonek o wysokości 1–2 mm, o barwie od ciemnobrunatnej do czarnej. Mazaedium nieco wypukłe, brunatne[4].

Cechy mikroskopowe

Worki cylindryczne do wąsko maczugowatych, 8-zarodnikowe, 1–2 rzędowe, szybko rozpadające się. Askospory o średnicy 7–8 µm, kuliste, w okresie dojrzewania grubo i nieregularnie spękane[5].

Reakcje barwne porostów

Plecha K+ silnie czerwona; masa askospor z żółtawym czerwonym pigmentem K+[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej. Jego północna granica zasięgu sięga po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. Podano jego stanowiska także w Ameryce Południowej, Australii i na Nowej Zelandii[6]. W Polsce jest pospolity, w piśmiennictwie naukowym podano liczne jego stanowiska[2]. Na niżu Polski występuje częściej, w górach jest rzadszy[4].

Porost nadrzewny. Występuje w starych, świetlistych lasach na korze drzew iglastych i liściastych, na drewnie rzadko[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-01-27] (ang.).
  2. a b c Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, s. 77, ISBN 83-89648-06-7.
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2024-01-27] (ang.).
  4. a b c d Hanna Wójciak, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 127, ISBN 978-83-7073-552-4.
  5. a b Chaenotheca ferruginea (Turner & Borrer) Mig. [online], Consortium of Lichen Herbaria [dostęp 2024-01-27] (ang.).
  6. Występowanie Chaenotheca ferruginea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-01-27] (ang.).