Przejdź do zawartości

Ustawa Zasadnicza Izraela

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Ustawa Zasadnicza Izraela (Prawa Fundamentalne, Ustawy Zasadnicze, hebr. חוק יסוד) – zbiór podstawowych aktów prawnych Izraela, tworzących łącznie pisaną konstytucję tego państwa.

Podczas ogłaszania Deklaracji Niepodległości 1948 państwa Izrael zapowiedziano, że najpóźniej do 1 października 1948 zostanie uchwalona konstytucja. Jednak spory pomiędzy częścią świecką i religijną sceny politycznej uniemożliwiły osiągnięcie porozumienia i nigdy nie uchwalono konstytucji w formie jednego aktu prawnego.

13 czerwca 1950 przyjęto tzw. uchwałę Harariego, mówiącą o tym, iż poszczególne elementy systemu konstytucyjnego regulowane będą przez osobne akty prawne, które następnie zostaną połączone w konstytucję. Do tego jednak nie doszło, a to ze względu na sprzeciw ugrupowań religijnych (według nich najwyższym prawem w państwie Izrael może być tylko prawo Boże spisane w Torze), a także innych polityków, którym rozczłonkowana konstytucja zostawiała większą swobodę ruchów.

Ustawy zasadnicze

[edytuj | edytuj kod]
Data uchwalenia Ustawa Zasadnicza Skrót treści
14 maja 1948 Deklaracja Niepodległości Państwa Izrael Opisuje drogę do powstania państwa żydowskiego i proklamuje jego utworzenie. Wskazuje także jego postać, jako demokratycznego państwa żydowskiego. [1]
12 lutego 1958 Kneset Ustawa nie określa kompetencji parlamentu, ale opisuje system wyborczy, ustala liczbę posłów, określa komu przysługuje prawo wyborcze czynne i bierne, kadencję Knesetu, kwestie immunitetów deputowanych, pracy parlamentu i jego siedziby. Art. 4 tej ustawy (mówiący o systemie wyborczym) może być zmieniony tylko przez większość 61 deputowanych. Podobnie większości kwalifikowanej wymaga zmiana art. 44, który zapobiega wprowadzaniu poprawek w stanie wyjątkowym - poprzeć musi 80 członków Knesetu. 31 lipca 1985 do Prawa Fundamentalnego o Knesecie wprowadzono poprawkę mówiącą o konieczności spełnienia przez partię określonych wymagań, jeżeli chce ona brać udział w wyborach (m.in. nie może ona szerzyć rasizmu czy negować sensu istnienia państwa Izrael). Z kolei poprawka z 12 stycznia 1991 ogranicza możliwość przechodzenia posłów z jednego klubu parlamentarnego do innego. [2]
25 sierpnia 1960 Ziemie Izraela Ustawa zakazuje przenoszenia własności gruntów izraelskich, będących należącymi do Państwa, Agencji Rozwoju oraz Żydowskiego Funduszu Rozwoju (Keren Kajemet LeIsrael) w drodze sprzedaży ani w żaden inny sposób. [3]
16 lipca 1964 Prezydent Państwa Ustawa określa pozycję ustrojową prezydenta, jego kompetencje, sposób wyboru i sposób pracy. [4]
1968 Rząd Ustawa zmieniona w 1992, ostatnia wersja z 7 marca 2001.
21 sierpnia 1975 Gospodarka Finansowa Państwa Ustawa zajmuje się kwestiami podatków, przymusowych pożyczek i opłat, majątku państwowego, budżetu i waluty. [5]
31 marca 1976 Armia Ustawa reguluje status armii w państwie, jej podległość władzy cywilnej, strukturę Sztabu Generalnego, kwestie poboru i służby wojskowej. [6]
30 lipca 1980[1] Prawo Jerozolimy Ustawa porusza kwestie Jerozolimy, którą określa jako „całą i zjednoczoną stolicę Izraela”, będącą siedzibą prezydenta, Knesetu, rządu i Sądu Najwyższego, reguluje także ochronę miejsc świętych wszystkich religii w Izraelu. [7]
28 lutego 1984 Sądownictwo Ustawa opisuje strukturę sądów i ich właściwości (m.in. niezawisłość), status i sposób powoływania sędziów (w tym także Sądu Najwyższego). [8]
15 lutego 1988 Kontroler Państwowy Ustawa reguluje pozycję ustrojową i status kontroli państwowej, sposób wyboru i odwołania, kadencję, kwalifikacje Kontrolera Państwowego. [9]
17 marca 1992 Godność Ludzka i Wolność Ustawa mówi o nienaruszalności życia, integralności fizycznej i godności, ochronie własności i życia, wolności fizycznej, prywatności, a także o ograniczeniach powyższych praw. Artykuł 12 niniejszego Prawa mówi, iż „Rozporządzenia nadzwyczajne nie mogą zmieniać niniejszego Prawa Fundamentalnego, czasowo go zawieszać ani określać warunków jego stosowania; jednakże, jeżeli zachodzi stan zagrożenia państwa, ogłoszony na podstawie artykułu 9 Dekretu o Prawie i Administracji z roku 5708 (1948), na podstawie wymienionego artykułu mogą zostać wydane rozporządzenia nadzwyczajne, które znoszą lub ograniczają prawa zagwarantowane w niniejszym Prawie Fundamentalnym pod warunkiem, że takie zniesienie lub ograniczenie praw zostało wprowadzone w uzasadnionym celu, na niezbędny okres i w niezbędnym zakresie.” [10]
1992 Rząd Ustawa zmieniona 7 marca 2001.
1992 Wolność Zawodowa Ustawa zmieniona 9 marca 1994
9 marca 1994 Wolność Zawodowa Ustawa reguluje wolność zatrudnienia i ograniczenia wolności zawodowej, zgodnie z art. 7, Prawo to zmienić może tylko większość bezwzględna parlamentu. [11]
7 marca 2001 Rząd Ustawa reguluje status rządu i jego skład, okres urzędowania, kwestie wotum zaufania i nieufności itp. [12]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Basic Law- Jerusalem- Capital of Israel. Israel Ministry Of Foreign Affairs. [dostęp 2010-02-22]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Cohen, Asher and Bernard Susser. Israel and the Politics of Jewish Identity: The Secular-Religious Impasse. Johns Hopkins University Press, 2000.
  • Jacobsohn, Gary J. Apple of Gold: Constitutionalism in Israel and the United States. Princeton University Press, 1994.
  • Mazie, Steven V. Israel’s Higher Law: Religion and Liberal Democracy in the Jewish State. Lexington Books, 2006.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]