Jump to content

Alkinet

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Alkinët
3D modeli i acetilenit, shembull i alkineve

Alkinet janë hidrokarbure që kanë të paktën një lidhje trefishe në mes të dy atomeve të karbonit, me formulënCnH2n-2. Të alkinet janë historikisht të njohur si acetilen ose acetileni në varg, edhe pse emri acetilen po përdoret edhe për t'iu referuar posaçërisht anëtar i vargut të thjesht, i njohur si etin (C2H2) duke përdorur nomenklaturë zyrtare të IUPAC .

Ndryshe nga alkanët, dhe ndryshe në një shkallë më të vogël nga alkenët, alkinët janë të paqëndrueshme dhe reaktive . Përfundimi i alknëve dhe acetilenit janë acide të forta dhe kanë konstantë (pKa) me vlerave (25) në mes të amoniakut me (35) dhe etanolit me (16).

Ngjajshëm si dhe hidrokarburet tjera edhe alkinet emërtohen në bazë të numrave greko-latin duke ju shtuar prapashtesat IN për alkinët dhe INIL për alinët radikal.

Nr Emri greko-latin Alkinët n = FormulaCnH2n - 2 Radikalët e alkinëve n = FormulaCnH2n - 3
1 Meta / / / / / /
2 Eta Etin n = 2 C2H2 Etinil - radikal n = 2 C2H
3 Propa Propin n = 3 C3H4 Propinil - radikal n = 3 C3H3
4 Buta Butin n = 4 C4H6 Butinil - radikal n = 4 C4H5
4 Penta Pentin n = 5 C5H8 Pentenil - raikal n = 5 C5H7
6 Heksa Heksin n = 6 C6H10 Heksinil - radikal n = 6 C6H9
7 Hepta Heptin n = 7 C7H12 Heptinil - radikal n = 7 C7H11
8 Okta Oktin n = 8 C8H14 Oktinil - radikal n = 8 C8H13
9 Nona Nonin n = 9 C9H16 Noninil - radikal n = 9 C9H15
10 Deka Dekin n = 10 C10H18 Dekinil - radikal n = 10 C10H17

Alkinet janë të përfshirë në shumë reaksione organike.

  • Reaksionet elektrofile të shtimit
    • Shtimin e hidrogjenit për të dhënë alkenë apo alkanë . Një katalizator efektiv është për shembull Lindlar katalizator (katalizator homogjen) , në konvertimin e fenilacetilenit dhe stirenit.
Application Lindlar Catalyst
Application Lindlar Catalyst
  • Shtimin e halogjeneve për t'i dhënë alkil halid(halogjenalkanë)
  • Shtimin e hidrogjenit halidet(halogjenalkanë) përkatëse për t'i dhënë alkil halid(halogjenalkanë)
  • Reagimi Nikolas

...etj

Alkini hidroliz
Alkini hidroliz

...

Alkanët
Alkenët
Hidrokarburet