Pōdź kaj inhalt

Grecyjŏ

Ze Wikipedia
(Pōnkniyntŏ ze Grecyjo)
Ελληνική Δημοκρατία
Ellinikí Dimokratía

Greckŏ Republika
Fana Grecyje
Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Grecyje Wapyn Grecyje
Motto: Ελευθερία ή θάνατος
(Swoboda abo śmiyrć)
Hymn:
Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν

(Hymn do Swobody)
Położynie {{{nazwa_dopełniacz}}}
Kōnstytucyjŏ Kōnstytucyjŏ Grecyje
Ôficjalnŏ gŏdka greckŏ
Stolica Atyny
Polityczny systym dymokratyczny
Zorta państwa parlamyntarnŏ republika
Gowa państwa prezydynt Ekaterini Sakielaropulu (Κατερίνα Σακελλαροπούλου)
Szef rzōndu prymier Kiriakos Mitsotakis (Κυριάκος Μητσοτάκης)
Wiyrchnia
 • cołkŏ
 • wody strzōdlōndowe
96. na świecie
131 957 km²
0,86%
Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • tyngość zaludniyniŏ
85. na świecie
10 768 000[1]
81,75 ôsōb/km²
PKB (2018)
 • cołke 
 • na ôsobã

227 mld USD
21 145 USD
PKB (PSN) (2018)
 • cołke 
 • na ôsobã

312 mld miyndzynŏr. dolarōw
29 058 miyndzynŏr. dolarōw
waluta 1 ojro = 100 ojrocyntōw (EUR, €)
Samostanowiyniy ôd Ôsmańskigo Imperyjum
(ôgłoszynie: 25 marca 1821; uznanie: 3 lutego 1830)
Czasowŏ strefa UTC +2 – zima
UTC +3 – lato
Kod ISO 3166 GR
Internetowŏ dōmyna .gr
Kod autowy GR
Kod fligerowy SX
Telefōniczny kod +30
Karta Grecyje
Karta Grecyje

Grecyjŏ (gr. Ελλάδα Elláda / Ελλάς Ellás), Greckŏ Republika (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía) – państwo położōne we połedniowo-weschodnij czynści Ojropy, na połedniowym krańcowi Bałkańskij Bōny. Mŏ dostymp do sztyrech mōrz: Egejskigo i Kreteńskigo ôd weschodu, Jōńskigo ôd zŏchodu jak tyż Strzōdziymnego ôd połedniŏ. Grecyjŏ mŏ dziesiōntõ pod wzglyndym dugości piskã brzegowōm na świecie, ô dugości 14880 km. Poza tajlōm kōntynyntalnōm we skłŏd Grecyje wchodzi kole 2500 wysp, we tym 165 zamiyszkanych. Nojwŏżniyjsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady i Jōńske Wyspy. Nojwyższym szpicōm je wysoki na 2918 m n.p.m. Mitikas we masywie Ôlimpu.

Gyjografijŏ

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Jōńske Wyspy

Terytorium Grecyje idzie potajlować na:

  • kōntynyntalnõ Grecyjõ (społym z ôddzielōnym ôd nij Korynckim Kanałym bōnōm Peloponez), kerŏ wchodzi we skłŏd Bałkańskij Bōny
  • wyspy rozrzucone na morzach Egejskim i Jōńskim.

Bezma 1/5 wiyrchnie Grecyje przipadŏ na kole 2500 wysp, z czego 165 je zamiyszkanych.

Nojsrogsze z nich to:

Wiynkszość z wysp Grecyje wchodzi w skłŏd archipelagōw, z kerych bazowe to:

Blisko 81% wiyrchnie Grecyje zajmujōm gōrske pasma (strzedniŏ wysokość 1200–1800 m n.p.m.), kere majōm południkowy ciōng. Nizinne teryny sōm niywielge i wystympujōm we bliżu wybrzyżōw (Niz. Salonickŏ, Trackŏ, Tesalskŏ jak tyż Argolidzkŏ). Chalcydyckŏ Bōna tworzi 3 wtōrne bōny: Kassandra, Sithonia i Athos.

Grecyjŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami:

Nojsrogsze miasta Grecyje
Lp. Miasto Populacyjŏ[2]
1. Atyny 3,090,508
2. Salōniki 824,676
3. Patras 167,446
4. Larisa 144,651
5. Heraklion 140,730
6. Wolos 86,046
7. Janina 65,574
8. Trikala 61,653
9. Chalkida 59,125
10. Serres 58,287
Atyny

Grecyjŏ mŏ dugŏ historyjõ i zebrane kulturowe erbowizna. Uwŏżanŏ je za nŏstympcã antycznyj Grecyje. Jako takŏ, stanowi kolybkã cołkij zachodnij cywilizacyje, plac narodzin dymokracyje[3], filozofije[4], ôlimpijskich igrzysk, mocka bazowych prawiyń naukowych, zachodnij literatury, historiografije, politologije a tyż tyjatru[5], tak kōmedyje jak i dramatu. Świŏdectwym tyj spuścizny je 18 Ôbiektōw Kulturowyj Erbowizny UNESCO. Nowożytne grecke państwo ôstało utworzōne we wyniku zwyciynskigo powstōnia przeciwko Ôsmańskimu Imperyjum.

Ôd 2002 roku Grecyjŏ zrezygnowała z włŏsnyj waluty i przijōnła ojro. We 2013 trefiyła do grupy państw rozwijajōncych sie (piyrszy we historyji cufal degradacyje krŏju do tyj grupy)[6].

Struktura religijnŏ krŏju we 2017 roku podle Pew Research Center[7]

Przipisy

  1. Miyndzynŏrodowy Walutowy Fundusz
  2. https://web.archive.org/web/20230911101137/https://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls
  3. Finley, M.I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth
  4. History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston
  5. Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon
  6. Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek, web.archive.org, 15 czerwca 2013 [dostymp 2021-02-25] [zarchiwizowane z adresy 2013-06-15].
  7. https://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/
Państwa Ojropy

AlbańijoAndoraAustrijoBelgijoBjołoruśBośńa a HercegowinaBułgaryjoChorwacyjoCzesko RepublikaCzorno GůraDańijoEstůńijoFinlandyjoFrancyjoGrecyjoIrlandyjoIslandyjoItalijoLiechtensteinLitwaLuksymburgŁotwaMadźaryMaltaMjymcyMołdawijoMůnakoNorwygijoŃiderlandyPolskoPortugalijoPůłnocno MacedůńijoRusyjoRůmůńijoSan MarinoSłowacyjoSłowyńijoSyrbijoSzpańijoSzwecyjoSzwajcaryjoTurcyjoUkrajinaWatykůnWjelgo Brytańijo