Jump to content

Рамзарз

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Биткойн
Генезиси блоки Биткойн

Рамзарз, крипто-арз ё крипто пули рақамӣест, ки барои кор ҳамчун воситаи мубодила тавассути шабакаи компютерӣ таҳия шудааст. Он ба ягон мақомоти марказӣ, ба монанди ҳукумат ё бонк вобаста нест. [1] Ин як системаи ғайримутамарказест ва тасдиқи мекунад, ки тарафҳои муомила дорои маблағе муайяне мебошанд.Онҳо чунин мешуморанд, ки ин система зарурати миёнаравҳои анъанавӣ, ба мисли бонкҳову ташклиотҳои молиро ҳангоми интиқоли маблағҳо дар байни ду субъект аз байн мебарад. [2]

Дороиҳои моликони фардии рамзарз дар дафтари рақамӣ нигоҳ дошта мешаванд, ки он чун як махзани компютерӣ бо истифода аз криптографияи қавӣ барои ҳифзи сабтҳои тарокуниш, назорати эҷоди тангаҳои иловагӣ ва тасдиқи интиқоли моликияти танга корбурд мешавад. [3] [4] [5] Сарфи назар аз номашон, рамазарзҳоро одатан ҳамчун асъор ҳисоб намекунанд. Ҳамаи ин дар ҳолест, ки ҳангоми муносиботи гуногуни молӣ, аз ҷумла баҳодиҳӣ ба сифати молҳо, коғазҳои қиматнок ва арзҳо аз он истифода мекунанд. Рамзарзҳо дар амал ҳамчун як синфи дороиҳои алоҳида баррасӣ карда мешаванд. [6] [7] [8] Баъзе схемаҳои рамзарзҳо барои нигоҳ доштани арзҳои рақамӣ истифода мешавад. Модели исбот саҳом, моликони токенҳои худро ба унвони васиқа қарор медиҳад. Бар изои он, онҳо дар баробари маблағе, ки ҳамчун саҳм гузоштаанд, салоҳияти соҳиб шудан ба онро ба даст меоранд. Умуман, саҳмдорони токен бо гузашти вақт тавассути пардохтҳои шабакавӣ, токенҳои нав сиккашуда ё дигар механизмҳои мукофотпулӣ соҳиби моликияти изофӣ мешаванд,ки аз тарокуниш ва корбурди ҳамон шабака бастагӣ дорад. [9]

Рамзарзҳо дар шакли физикӣ вуҷуд надорад (мисли пули коғазӣ) ва маъмулан аз ҷониби мақомоти марказӣ масалан бонк интишор намешавад. Рамзарзҳоро дар муқобили пули рақамии бонки марказӣ (CBDC) аз назорати ғайримутамарказ истифода мебаранд. [10] Ҳангоме, ки як арзи рамзнигоришуда зарб мешавад, ё қабл аз интишор эҷод мешавад, ё тавассути як ношир содир мешавад, ба таври куллӣ мутамаркиз дар назар гирифта мешавад. Вақте ки бо назорати ғайримутамаркиз амалӣ карда мешавад, ҳар як рамзарз тавассути фанноварии дафтари кулли тавзеъшуда , маъмулан Блокчейн кор мекунад, ки ҳамчун як пойгоҳи додаҳои тарокуншҳои молии умумӣ хидмат мекунад. [11] Табақоти дороиҳои суннатӣ монанди арзҳо, колоҳо, саҳом, ва ҳамчунин авомили иқтисоди калон, дар аз ҷиҳати даромад дар қиболи арзҳои диҷитол рискпазиран. [12]

Аввалин рамзарзи ғайримутамаркиз Биткуин буд, ки бори аввал ҳамчун нармафзори кушодаасос соли 2009 бароварда шуд. То моҳи марти соли 2022, дар бозор беш аз 9,000 рамзарзи дигар пайдо шуда буд, ки бештар аз 70-тои онҳо дорои сармояи бозорӣ 1 миллиард доллар мебошанд. [13]

Соли 1983 криптографи амрикоӣ Дэвид Чаум як намуди пулҳои электронии криптографиро бо номи [ecash] таҳия кард.[14][15] Баъдтар, дар соли 1995, вай онро тавассути Digicash,[16] як шакли аввали пардохтҳои электронии криптографӣ амалӣ кард. Digicash нармафзори корбарро барои гирифтани ёддоштҳо аз бонк талаб мекард ва пеш аз он ки он ба гиранда фиристода шавад, калидҳои мушаххаси рамзгузоришударо таъин кунад. Ин имкон дод, ки пули рақамӣ аз ҷониби шахси сеюм пайгирӣ карда нашавад.

Дар соли 1996 Агентии Амнияти Миллӣ мақолаеро таҳти унвони «Чӣ тавр метавон пул сохт: Рамзгузории пули нақди электронӣ ки системаи рамзи диҷитолро тавсиф мекунад» нашр кард. Ин мақолаи илмӣ бори аввал дар рӯзномаи паёми MIT [17] ва баъдтар дар соли 1997 дар The American Law Review нашр шудааст. [18]

Дар соли 1998 Вей Дай "b-money" -ро ҳамчун системаи нақдии электронии ношинос ва тақсимшуда пешниҳод кард. [19] Чанде пас, Ник Сабо назарияи bit gold-ро пешниҳод кард. Мисли Bitcoin ва дигар рамзарҳо, ки онро пайравӣ мекунанд, bit gold (бо мубодилаи минбаъдаи тиллоӣ BitGold омехта намешавад) ҳамчун системаи электронии арзҳо тавсиф карда шуд, ки аз корбарон талаб мекард, то proof of work-ро бо роҳи рамзӣ якҷоя карда, ҳалли худро анҷом диҳанд.

Дар моҳи январи соли 2009-ум, Bitcoin аз ҷониби падидоваре бо тахаллуси Сатоши Накамото сохта шудааст. Он дар гувоҳии исботи кори худ SHA-256, функсияи хэши криптографиро истифода бурда аст. [20] [21] Дар моҳи апрели соли 2011 Namecoin ҳамчун кӯшиши ташкили DNS ғайримарказонидашуда таъсис дода шуд. Дар моҳи октябри соли 2011, Litecoin рунамоӣ шуд, ки скриптро ба ҷои SHA-256 ҳамчун функсияи хэш истифода бурд. Peercoin, ки дар моҳи августи соли 2012 сохта шудааст, ҳибриди proof-of-work ва proof-of-stake-ро истифода бурд. [22]

6-уми августи соли 2014, Британияи Кабир эълон кард, ки Хазинадории он ба омӯзиши рамзарзҳо супориш додааст ва то биомӯзанд ки онҳо дар иқтисоди Бритониё чӣ нақш дошта метавонанд. Таҳқиқот инчунин бояд дар бораи он, ки оё танзим бояд баррасӣ шавад, гузориш медод. [23] Ҳисоботи ниҳоии он дар соли 2018 нашр шуд [24] ва он дар моҳи январи соли 2021 ройзании дороиҳои рамзӣ ва стейбилкойнҳо пешниҳод кард[25]

Дар моҳи июни соли 2021, Салвадор аввалин кишваре шуд, ки Bitcoin-ро ҳамчун воситаи пардохти қонунӣ қабул кард, пас аз он ки Ассамблеяи қонунгузор 62-22 овозро барои қабули лоиҳаи қонуни пешниҳодкардаи президент Наиб Букеле ки рамзарзҳоро ҳамчун воситаи қонуни пардохт қабул мекард, тавсиф кард. [26]

Дар моҳи августи соли 2021, Куба бо қарори 215-ум барои эътироф ва танзими рамзаразҳо ба монанди Bitcoin қабул кард. [27]

Дар моҳи сентябри соли 2021, ҳукумати Чин, бузургтарин бозори рамзаразҳо, ҳама амалиёти рамзаразҳоро ғайриқонунӣ эълон кард. Ин амр ба саркӯбии рамзарзҳо, ки қаблан фаъолияти миёнаравҳо ва конканҳо дар дохили Чин манъ мекард, анҷомид. [28]

15-уми сентябри соли 2022, дуюмин ва калонтарин крамзарзи ҷаҳонӣ Ethereum механизми консенсуси худро ва раванди рӯзомадашро аз proof-of-work (PoW) ба proof-of-stake (PoS) дар раванди такмилдиҳияшро бо "Merge" гузаронид. Ба гуфтаи муассиси Ethereum, ин рзомад метавонад ҳам истифодаи энергияи Ethereum ва ҳам партовҳои гази карбонро 99,9% коҳиш диҳад. [29]

11-уми ноябри соли 2022, FTX Trading Ltd., биржаи харидуфурӯши рамзарзҳо, ки он тамоми ҳейҷфонди рамзарзҳоро идора мекард ва ба маблағи 18 миллиард доллар арзиш дошт, [30] барои муфлисшавӣ муроҷиат кард . [31] Таъсири молии фурӯпошӣ аз доираи муштариёни фаврии FTX фаротар рафт, дар ҳоле ки дар як конфронси Reuters, роҳбарони соҳаи молӣ гуфтанд, ки "танзимгарон бояд барои ҳифзи сармоягузорони рамзарҳо гомҳое бардоранд." [32] Таҳлилгари технология Авива Литан дар бораи экосистемаи рамзарзҳо назаре дорад, ки "ҳама чиз ... бояд аз нуқтаи назари таҷрибаи корбар, назорат, амният ва хидматрасонии муштариён ба таври назаррас беҳтар карда шавад." [33]

Таърифи расмӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]
Логоҳои рамзарзҳо

Мувофиқи ақидаи Ян Ланский, рамзарз системаест, ки ба шаш шарт ҷавобгӯ мебошад: [34]

  1. Система як мақомоти марказиро талаб намекунад; ҳолати он тавассути консенсуси тақсимшуда нигоҳ дошта мешавад.
  2. Система шарҳи воҳидҳои рамзарзҳо ва моликияти онҳоро нигоҳ медорад.
  3. Система муайян мекунад, ки оё воҳидҳои нави рамзарзро эҷод кардан мумкин аст. Агар воҳидҳои нави рамзарз таъсис дода шаванд, система шароити пайдоиши онҳоро ва чӣ гуна муайян кардани моликияти ин воҳидҳои навро муайян мекунад.
  4. Моликияти воҳидҳои рамзарзӣ метавонад танҳо бо роҳи криптографӣ исбот карда шавад.
  5. Система имкон медиҳад, ки амалиётҳое анҷом дода шаванд, ки дар онҳо моликияти воҳидҳои криптографӣ тағйир дода мешавад. Иқтибоси тарокуниш метавонад танҳо аз ҷониби ташкилоте дода шавад, ки моликияти ҷории ин воҳидҳоро исбот мекунад.
  6. Агар дар як вақт ду дастури гуногун оид ба тағйир додани моликияти як воҳидҳои криптографӣ ворид карда шаванд, система аксаран яке аз онҳоро иҷро мекунад.

Дар моҳи марти соли 2018 калимаи cryptocurrency ба Луғати Merriam-Webster илова карда шуд. [35]

  Токенҳо, рамзарзҳо ва дигар дороиҳои рақамӣ, ғайр аз Биткойн, ба таври умумӣ ҳамчун рамзарзҳои алтернативӣ маълуманд, [36] [37] [38] маъмулан ба "алткоинҳо" ё "тангаҳои alt", [39] [40] ё ба таври таҳқиромез "шиткоинҳо" ном бурда мешаванд. . [41] Пол Вигна аз The Wall Street Journal инчунин altcoinҳоро бо назардошти нақшашон онҳоро ҳамчун "версияҳои алтернативии Bitcoin" тавсиф кард [42] ,ки протоколи намунавӣ барои тарроҳони altcoin мебошанд.

Логотипи Ethereum, дуввумин рамзарзи калонтарин

Алткойнҳо дар муқоиса бо Bitcoin аксар вақт фарқиятҳои аслӣ доранд. Масалан, Litecoin мақсад дорад, ки блокро дар ҳар 2,5 дақиқа коркард кунад, на 10 дақиқаи Bitcoin, ки ба Litecoin имкон медиҳад, ки тарокунишҳоро нисбат ба Bitcoin зудтар тасдиқ кунад. [43] Мисоли дигар Ethereum аст, ки дорои амалкарди қарордоди ҳушманд мебошад, ки имкон медиҳад барномаҳои ғайримутамаркиз рӯи фанноварии блокчейн кор кунанд. [44] Тибқи иттилои Bloomberg News, блокчейни Ethereum дар соли 2020 аз ҳама бештар корбурд доштааст. [45] Тибқи иттилои New York Times, дар соли 2016, он бузургтарин "пайравӣ" байни дар ҳама altcoin-ҳоро дошт. [46]

Таҷаммуъоти назаррас дар бозорҳои altcoin аксар вақт ҳамчун "altseason" номида мешаванд. [47] [48]

Стейблкойнҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Stablecoins рамзарзҳое мебошанд, ки барои нигоҳ доштани сатҳи устувори қобилияти харидорӣ пешбинӣ шудаанд. [49] Қобили зикр аст, ки ин тарҳҳо беақл нестанд, зеро як қатор стабилкоинҳо суқут кардаанд ё мехи худро гум кардаанд. Масалан, 11 майи соли 2022, stablecoin-и Terra UST аз 1 доллар то 26 сент коҳиш ёфт. [50] [51] Нокомии минбаъдаи Terraform Labs боиси аз даст додани тақрибан 40 миллиард доллари амрикоӣ ба тангаҳои Терра ва Луна гардид. [52] Дар моҳи сентябри соли 2022 додситонҳои Кореяи Ҷанубӣ дархост карданд, ки дар бораи таъсиси огоҳии сурхи Интерпол алайҳи муассиси ширкат До Квон . [53] Дар Ҳонконг, чаҳорчӯбаи пешбинишудаи меъёрии стебилкойнҳо дар солҳои 2023/24 ташаккул ёфта истодааст ва якчанд мулоҳизаҳоро дар бар мегирад. [54]

Рамзарзҳо аз ҷониби тамоми системаи рамзарзӣ ба таври дастаҷамъӣ бо суръате истеҳсол карда мешавад, ки ҳангоми таъсиси система муайян карда мешавад ва он ба таври оммавӣ эълон карда мешавад. Дар системаҳои мутамаркази бонкӣ ва иқтисодӣ, аз қабили Системаи федералии захираи ИМА, шӯроҳои корпоративӣ ё ҳукуматҳо пешниҳоди арзро назорат мекунанд. </link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2022)">Иқтибос лозим</span> ] Дар мавриди рамзарзҳо, ширкатҳо ё ҳукуматҳо наметавонанд воҳидҳои нав тавлид кунанд ва то ҳол барои дигар ширкатҳо, бонкҳо ё шахсони корпоративӣ, ки арзиши дороиҳоро дар он ҳисоб мекунанд, пуштибонӣ накардаанд. Системаи асосии техникӣ, ки рамзарзҳо аз он асос ёфтааст, аз ҷониби Сатоши Накамото сохта шудааст. [55]

Дар доираи як гувоҳии исботи кор ба монанди Bitcoin, бехатарӣ, ҳамгироӣ ва мувозинати дафтари хурд аз ҷониби ҷомеаи тарафҳои ба ҳамдигар нобовар нигоҳ дошта мешавад, ки онҳоро конканҳо меноманд. Конканҳо аз компютерҳои худ истифода мебаранд, то тарокунишҳоро тасдиқ ва муҳри замонӣ гузоранд ва онҳоро мувофиқи нақшаи муайяни вақт ба дафтар илова кунанд. [20] Дар гувоҳии исботи саҳм, тарокунишҳо аз ҷониби дорандагони рамзарзи алоқаманд тасдиқ карда мешаванд, ки баъзан дар ҳавзҳои саҳҳомӣ гурӯҳбандӣ мешаванд.

Аксари рамзарзҳо барои тадриҷан кам кардани истеҳсоли ин арз тарҳрезӣ шудаанд ва ба маблағи умумии он арзро, ки ҳамеша дар гардиш хоҳад буд, маҳдуд мекунанд. [56] Дар муқоиса бо арзҳои оддӣ, ки дар ниҳодҳои молӣ нигоҳ дошта мешаванд ё ҳамчун пули нақд дар даст нигоҳ дошта мешаванд, рамзарзҳо барои мусодираи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мушкилтар буда метавонанд. [3]

Ландшафти блокчейн

Эътибории ҳар як сиккаи рамзарзҳо тавассути blockchain таъмин карда мешавад. Блокчейн рӯйхати пайваста афзояндаи сабтҳо мебошад, ки блокҳо номида мешаванд, ва бо истифода аз криптография бо ҳам пайваст ва ҳифз карда мешаванд. [55] [57] Ҳар як блок маъмулан нишондиҳандаи хэшро ҳамчун пайванд ба блоки қаблӣ, [57] муҳри замонии мавриди эътимод ва додаҳои тарокуниширо дар бар мегирад. [58] Аз рӯи тарҳ, блокчейнҳо табиатан ба тағйир додани додаҳо тобоваранд. Ин " дафтари кулли тавзеъшуда-ест,ки метавонад муомилоти байни ду тарафро самаранок ва ба таври тасдиқшаванда ва доимӣ сабт мешавад". [59] Барои истифода ҳамчун дафтари кулли тавзеъшуда, blockchain маъмулан аз ҷониби шабакаи ҳамто ба ҳамто идора карда мешавад, ки ба таври дастаҷамъӣ ба протоколи тасдиқи блокҳои нав риоя карда мешавад. Ҳамин ки он сабт шуд, додаҳо дар ягон блоки додашуда бидуни тағйир додани ҳамаи блокҳои минбаъда ба таври ретроактивӣ тағйирнопазир мешаванд, ки ҳамкории аксарияти шабакаро талаб мекунад.

Блокчейнҳо аз рӯи тарҳ амнтаранд ва як намунаи системаи ҳисоббарории тақсимшуда бо таҳаммулии хатои Бизонс мебошанд. Ҳамин тариқ, бо блокчейн консенсуси ғайримутамарказ ба даст омадааст. [60]

Гиреҳ як компютерест, ки ба шабакаи рамзарзҳо пайваст мешавад. Гиреҳ шабакаи рамзарзҳоро тавассути интиқоли тарокунишҳо, тасдиқ ё ҷойгир кардани нусхаи блокчейн пуштибонӣ мекунад. Дар робита ба интиқоли тарокунишҳо, ҳар як компютери шабакавӣ (гиреҳ) нусхаи блокчейни рамзарзро дорост, ки онро пуштибонӣ мекунад. Ҳангоме ки тарокуниш анҷом дода мешавад, гиреҳе, ки тарокунишро эҷод мекунад, тафсилоти тарокунишро бо истифода аз рамзгузорӣ ба гиреҳҳои дигар дар тамоми шабакаи гиреҳ паҳн мекунад, то тарокуниш (ва ҳар як амалиёти дигар) маълум шавад.

Соҳибони гиреҳ ё ризокорон ё онҳое мебошанд, ки аз ҷониби созмон ё мақоми масъул барои падидоварии фанноварии шабакаи блокчейни рамзарзҳо ҷойгир шудаанд ё касоне ҳастнад ки фирефта мизбонии гиреҳе мешаванд, то аз мизбонии шабакаи гиреҳ подоше дарёфт кунанд. [61]

Барчапси замон

[вироиш | вироиши манбаъ]

Рамзарзҳо аз тарҳҳои барчаспи замонии мухталифе барои " исбот " эътибори тарокунишҳои изофашуда ба дафтари кули блокчейн бидуни ниёз ба шахси сеюми қобили эътимод истифода мекунанд.

Аввалин тарҳи барчаспи замонии ихтироъшуда, тарҳи исботи кор буд . Пуркорубрдтарини тарҳҳои исботи кори SHA - 256 ва scrypt мебошанд. [22]

Баъзе алгоритмҳои дигари хэшинг, ки барои исботи кор истифода мешаванд, CryptoNote, Блейк, SHA-3, ва X11 ба ҳисоб мераванд.

Равиши дигари тарҳ исботи саҳҳом ном дорад. Исботи саҳҳом равише барои бехатар кардани як шабакаи рамзарарз ва дастёбӣ ба иҷмои тавзеъшуда тавассути дархости корбарон барои нишон додани моликияти бар миқдори муайянӣ арз аст. Аз системаҳои исботи кор ки алгоритмҳои ҳэши душвореро барои эътиборсанҷии тарокунишҳои электронӣ иҷро мекунанд  фарқ мекунад . Ин тарҳ то ҳади зиёде ба сикка вобастааст ва дар ҳоли ҳозири ҳеҷ шакли стандартие аз он вуҷуд надорад. Бархе аз арамзарҳо аз тарҳи таркибии исботи кору исботи саҳҳом истифода мекунанд. [22]

Истихроҷи Хэшкойн

Дар блокчейн, конканӣ эътибори тарокунишҳоро меафзояд . Барои ин талош, конканҳои муваффақ рамзарзи навро ҳамчун подош дарёфт мекунанд. Ин подош бо эҷоди ангезае мукаммил барои кумак ба қудрати пардозиши шабака, кормузди тарокуншҳо-ро коҳиш медиҳад. Бо истифода аз мошинҳои тахассусӣ монанди FPGA ва ASICs ки алгоритмҳои ҳэши печидае монанди SHA-256 ва scrypt-ро иҷро мекунанд, нархи тавлиди ҳэшҳо, ки ҳар тарокунишро таъйид мекунанд, афзоиш ёфтааст .  Ин мусобиқаи таслиҳотӣ барои мошинҳои арзонтар ва дар айни ҳоли коромад аз замони муаррифии биткойн дар соли 2009 пайдо шудааст .[62] Истихроҷ бо ҳэшрейт маъмулан бар ҳасби TH/sи андозагирӣ мешавад.[63]

Бо вуруди афроди бештарӣ ба дунёии арзҳои маҷозӣ, тавлиди ҳэш барои эътиборсанҷӣ дар тӯли замон печидатар шудааст ва конканҳоро маҷбур мекунад маблағҳои зиёдеро барои беҳбуди амалкарди муҳосиботӣ сармоягузорӣ кунанд . Дар натиҷа, подош барои ёфтани ҳэш коҳиш ёфтаасту акссари сармоягузорӣ дар таҷҳизоту таъсисоти хунуккунанда ( барои коҳиши гармои тавлидшуда тавассути таҷҳизот ) ва барқи мавриди ниёз барои роҳандозӣ онҳоро тавҷеҳ намекунад . [64] Минтақаҳои пуртарафдор барои истихроҷи маъдан шомили манотақаҳои дорои барқи арзон, обу ҳавои сард, ва ҳавзаҳои дорои муқаррароти равшан ва мусоид мебошад. То моҳи июли соли 2019, истеъмоли нерӯи барқи Bitcoin тақрибан 7 гигаваттро ташкил медод, ки тақрибан 0,2% аз ҳаҷми умумии ҷаҳон ё баробар ба энергияи аз ҷониби Швейтсария истеъмолшуда мебошад. [65]

Баъзе конканҳо захираҳоро муттаҳид карда, қудрати коркарди худро тавассути шабака тақсим мекунанд, то мукофотро мувофиқи ҳаҷми коре, ки ба эҳтимоли пайдо кардани блок саҳм гузоштаанд, баробар тақсим кунанд. "Саҳм" ба аъзоёни истахри истихроҷи маъдан, ки як мадраки муътабар аз кор пешниҳод мекунанд, дода мешавад.

Аз моҳи феврали 2018 [барӯзрасонӣ], ҳукумати Чин савдои арзи маҷозиро қатъ кард, пешниҳоди тангаҳои аввалияро мануъ эълом кард ва истихроҷи рамзарзҳоро низ қатъ кард. Бисёре аз конканҳои Чин баъд аз он ба Канада[66] ва Техас кӯч бастанд.[67] Як ширкат аз сабаби паст будани нархи газ марказҳои додаҳоро барои истихроҷи рамзаразоҳо дар саҳроҳои конҳои нафту гази Канада идора мекунад.[68] Июни соли 2018, .Hydro Quebec ба ҳукумати музофот пешниҳод кард, ки ба ширкатҳои рамзарзҳо барои истихроҷ 500 мегаватт нерӯи барқ ҷудо кунад.[69] Тибқи гузориши моҳи феврали соли 2018 аз Fortune, Исландия қисман аз сабаби нерӯи арзони барқи худ ба паноҳгоҳи конканҳои рамзарзҳо табдил ёфтааст.[70]

Дар моҳи марти соли 2018, шаҳри Платтсбурги Ню Йорк ба тамоми истихроҷи рамзарзҳоро мораторияи 18-моҳа эълон кард, то захираҳои табиӣ ва "хусусият ва самти" шаҳрро ҳифз кунанд. [71] Дар соли 2021, Қазоқистон дуввумин кишвари бузурги истихроҷи рамзарзҳо шуд, ки 18,1% қурби ҷаҳонии экзахашро тавлид кардааст. Ин кишвар дар наздикии Экибастуз комбинате сохт, ки 50 000 компютер дорад. [72]

Афзоиши нархи GPU

[вироиш | вироиши манбаъ]

Афзоиши истихроҷи рамзарзҳот талабот ба кортҳои графикӣ (GPU) дар соли 2017 афзоиш дод [73] Қувваи ҳисоббарории GPU онҳоро барои тавлиди хэшҳо мувофиқ месозад. Дӯстдорони машҳури конканҳои рамзарзоҳо ба монанди кортҳои графикии Nvidia GTX 1060 ва GTX 1070, инчунин RX 570 ва RX 580 GPU-ҳои AMD, ду маротиба ё се маротиба афзоиш ёфтанд. – ё захира набуд. [74] GTX 1070 Ti, ки бо нархи 450 доллар бароварда шуда буд, то 1100 доллар фурӯхта шуд. Корти дигари маъмул, GTX 1060 (модели 6 ГБ) бо нархи MSRP 250 доллар бароварда шуд ва тақрибан ба 500 доллар фурӯхта шуд. Кортҳои RX 570 ва RX 580 аз AMD тақрибан як сол аз захираҳо буданд. Конканҳо мунтазам тамоми захираи GPU-ҳои навро баробари дастрас шуданашон мехаранд. [75]

Nvidia аз фурӯшандагон хоҳиш кард, ки ҳангоми фурӯши GPU ба бозигарон ба ҷои конканҳо ҳар кори аз дасташон меомадаро кунанд. Борис Бёлес, PR менеҷери барои Nvidia дар минтақаи Олмон, гуфт: "Дар аввал бозигарон барои Nvidia меоянд." [76]

Микросхемаҳои суръатбахши истихроҷи рамзарзҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ширкатҳои сершумор микросхемаҳои махсуси суръатбахши рамзарз-майнингро таҳия карданд, ки қодиранд аз нархи CPU ё GPU истихроҷи нарх хеле баландтаранд. Дар як лаҳза Intel бренди худ чипи суръатбахши рамзарзҳоро бо номи Blockscale ба фурӯш баровард. [77]

Намунаи коғази ҳамёни чопи Bitcoin, ки аз як нишонии Bitcoin барои қабул ва калиди хусусии мувофиқ барои харҷ иборат аст

Ҳамёни рамзарзҳо воситаи нигоҳдории "калидҳо" (нишониҳо) ё тухмии ҷамъиятӣ ва хусусӣ мебошад, ки онро барои қабул ё харҷ кардани рамзарз истифода бурдан мумкин аст. [78] Бо калиди хусусӣ, мумкин аст, ки ба навиштан дар дафтари ҷамъиятӣ, самаранок сарф рамзамрз алоқаманд. Бо калиди ҷамъиятӣ, имкон дорад, ки дигарон ба ҳамён асъор фиристанд.

Якчанд усулҳои нигоҳ доштани калидҳо ё барҳо дар ҳамён вуҷуд доранд. Ин усулҳо аз истифодаи ҳамёнҳои коғазӣ (ки калидҳои ҷамъиятӣ, хусусӣ ё барзӣ дар коғаз навишта шудаанд), то истифодаи ҳамёнҳои сахтафзор (онҳо барои нигоҳ доштани маълумоти ҳамёни шумо сахтафзор мебошанд), то ҳамёни рақамӣ (компютер бо нармафзоре, ки шумо дорои нармафзори шумо мебошад) иборат аст. маълумот дар бораи ҳамён), барои ҷойгир кардани ҳамёни худ бо истифода аз биржае, ки дар он рамзарзҳо савдо карда мешавад ё тавассути нигоҳ доштани маълумоти ҳамёни худ дар як василаи рақамӣ ба монанди матни оддӣ. [79]

Ношинос будан

[вироиш | вироиши манбаъ]

Биткойн тахаллус аст, на беном ; cryptocurrency дар ҳамён ба шахс вобаста нест, балки ба як ё якчанд калидҳои мушаххас (ё "нишониҳо"). [80] Ҳамин тариқ, соҳибони Bitcoin фавран муайян карда намешаванд, аммо ҳама тарокунишҳо дар blockchain дастрасанд. [81] Бо вуҷуди ин, биржаҳои рамзарзҳо аксар вақт тибқи қонун барои ҷамъоварии маълумоти шахсии корбарони худ талаб карда мешаванд. [82]

Баъзе рамзарзҳо, аз қабили Monero, Zerocoin, Zerocash ва CryptoNote, барои баланд бардоштани махфият чораҳои иловагӣ меандешанд, масалан бо истифода аз далелҳои дониши сифр . [83] [84]

Тадқиқоти охирини соли 2020 ҳамлаҳои гуногунро ба махфият дар рамзарзҳо пешниҳод кард. Ҳамлаҳо нишон доданд, ки чӣ гуна усулҳои ифшои номаълум кафолати кофӣ нестанд. Барои беҳтар кардани махфият, пажӯҳишгарон якчанд ғояҳои гуногун, аз ҷумла схемаҳои нави криптографӣ ва механизмҳои пинҳон кардани нишониҳои IP- и манбаъро пешниҳод карданд. [85]

Рамзаразҳо асосан берун аз муассисаҳои бонкӣ ва давлатӣ истифода мешаванд ва тавассути Интернет мубодила карда мешаванд.

Рамзарзҳои исботи кор, ба монанди Bitcoin, барои конканҳо ҳавасмандии мукофотҳои блокиро пешниҳод мекунанд. Боварӣ вуҷуд дорад, ки оё конканҳо бо мукофотҳои блокӣ ё пардохти тарокуниш пардохт мешаванд, ба амнияти blockchain таъсир намерасонад, аммо тадқиқот нишон медиҳад, ки ин дар баъзе ҳолатҳо ин тавр набошад. [86]

Нархи рамзарзҳо нисбат ба дороиҳои молиявии муқарраршуда ба монанди саҳмияҳо хеле ноустувортаранд. Масалан, дар тӯли як ҳафта дар моҳи майи соли 2022, Bitcoin 20% арзиши худро аз даст доданд ва Ethereum 26%, Солана ва Кардано мутаносибан 41% ва 35% аз даст доданд. Афзоиш ба огоҳиҳо дар бораи таваррум марбут буд. Барои муқоиса, дар ҳамон ҳафта, шохиси саҳҳомии Nasdaq 7,6 дарсад ва FTSE 100 3,6 дарсад коҳиш ёфт. [87]

Дар муддати тӯлонӣ, аз 10 рамзарзи пешқадам, ки аз рӯи арзиши умумии тангаҳои муомилот дар моҳи январи соли 2018 муайян карда шуданд, танҳо чортоаш (Bitcoin, Ethereum, Cardano ва Ripple (XRP)) ҳанӯз дар аввали соли 2022 дар ин мавқеъ буданд [88] Арзиши умумии ҳамаи рамзарзҳо дар охири соли 2021 2 триллион доллар буд, аммо баъд аз нӯҳ моҳ ду баробар коҳиш ёфт. [89] [90] The Wall Street Journal шарҳ додааст, ки бахши крипто бо боқимондаи бозорҳои сармоя "пайванд" шудааст ва "ба ҳамон қувваҳое, ки саҳмияҳои технологӣ ва дигар дороиҳои хавфро пеш мебаранд, ҳассос аст", ба монанди пешгӯиҳои таваррум. [91]

Пойгоҳи додаҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ғайр аз блокчейнҳо, инчунин пойгоҳи додаҳои мутамарказ мавҷуданд, ки маълумоти бозори крипторо нигоҳ медоранд. Дар муқоиса бо blockchain, пойгоҳи додаҳо зуд кор мекунанд, зеро раванди санҷиш вуҷуд надорад. Чаҳор то аз маъмултарин пойгоҳи додаҳои бозори рамзарзҳо CoinMarketCap, CoinGecko, BraveNewCoin ва Cryptocompare ба ҳисоб мераванд. [92]

Манъи таблиғ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар платформаҳои зерин таблиғи рамзарзҳо манъ карда шудааст:

Биткойн аз ҷониби ҳашт барандаи Ҷоизаи ёдбуди Нобел дар соҳаи илмҳои иқтисод ҳамчун ҳубобчаи тахминӣ тавсиф шудааст: Пол Кругман, [100] Роберт Ҷ. Шиллер, [101] Ҷозеф Стиглиц, [102] Ричард Талер, [103] Ҷеймс Ҳекман, [104] Томас Сарджент, [104] Ангус Дитон, [104] ва Оливер Харт ; [104] ва аз ҷониби мансабдорони бонки марказӣ, аз ҷумла Алан Гринспан, [105] Агустин Карстенс, [106] Витор Констансио, [107] ва Ноут Веллинк . [108]

Сармоягузорон Уоррен Баффет ва Ҷорҷ Сорос онро мутаносибан ҳамчун "сароб" [109] ва "ҳубоб" тавсиф кардаанд; [110] дар ҳоле, ки роҳбарони тиҷорат Ҷек Ма ва директори генералии JP Morgan Chase Ҷейми Даймон онро мутаносибан "ҳубобӣ" [111] ва "қаллобӣ" [112] номидаанд, гарчанде Ҷейми Даймон баъдтар гуфт, аз он ки Bitcoin-ро қаллобӣ номида, пушаймон аст. [113] Директори генералии BlackRock Лоренс Д. Финк Биткоинро "индекси пулшӯи " номид. [114]

Дар моҳи июни соли 2022, магнат Билл Гейтс гуфт, ки рамзарзҳо "100% ба назарияи аблаҳонтар асос ёфтааст". [115]

Ҳамчунин нигаред

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. Milutinović (2018). «Cryptocurrency» (en). Ekonomika 64 (1): 105–122. doi:10.5937/ekonomika1801105M. ISSN 0350-137X.
  2. Yaffe-Bellany. Crypto's Long-Awaited 'Merge' Reaches the Finish Line, The New York Times (September 15, 2022). Проверено 16 сентябри 2022.
  3. 3.0 3.1 Andy Greenberg. Crypto Currency, Forbes (20 April 2011). Бойгонӣ шудааст 31 августи 2014  сол. Проверено 8 августи 2014.
  4. Polansek. CME, ICE prepare pricing data that could boost bitcoin, Reuters (2 May 2016). Проверено 3 май 2016.
  5. Pernice (20 May 2021). «Cryptocurrency» (en). Internet Policy Review 10 (2). doi:10.14763/2021.2.1561. ISSN 2197-6775.
  6. Bitcoin not a currency says Japan government (en-GB), BBC News (7 March 2014). Проверено 25 Январ 2022.
  7. Is it a currency? A commodity? Bitcoin has an identity crisis(англ.), Reuters (3 March 2020). Проверено 25 Январ 2022.
  8. Brown. Are Cryptocurrencies an Asset Class? Yes and No. www.bloomberg.com (7 November 2017). 25 Январ 2022 санҷида шуд.
  9. Bezek. What Is Proof-of-Stake, and Why Is Ethereum Adopting It? (14 July 2021).
  10. Allison. If Banks Want Benefits of Blockchains, They Must Go Permissionless. International Business Times (8 September 2015). 15 сентябри 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 сентябри 2015.
  11. Matteo D'Agnolo. All you need to know about Bitcoin. timesofindia-economictimes. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 октябри 2015.
  12. Liu (2020). «Cryptocurrency Shocks» (en). SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.3744260. ISSN 1556-5068.
  13. Cryptocurrencies: What Are They?. Schwab Brokerage.
  14. Chaum. Blind Signatures for Untraceable Payments. www.hit.bme.hu. 26 октябри 2014 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 Декабри 2014.
  15. Chaum. Untraceable Electronic Cash. blog.koehntopp.de. 10 октябри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2011.
  16. Pitta. Requiem for a Bright Idea. Forbes. 11 Январ 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 30 августи 2017.
  17. How To Make a Mint: The Cryptography of Anonymous Electronic Cash. groups.csail.mit.edu. 11 Январ 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 октябри 2017.
  18. Law (11 January 1997). «How to Make a Mint: The Cryptography of Anonymous Electronic Cash». The American University Law Review 46 (4). Санҷида шуд 11 January 2018.
  19. Wei Dai. B-Money. www.weidai.com (1998). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 ноябри 2011.
  20. 20.0 20.1 Jerry Brito and Andrea Castillo. Bitcoin: A Primer for Policymakers. Mercatus Center. George Mason University (2013). 22 октябри 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 сентябри 2013.
  21. Niccolai. Bitcoin developer chats about regulation, open source, and the elusive Satoshi Nakamoto (en-US). PCWorld (19 May 2013). 17 августи 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 октябри 2014.
  22. 22.0 22.1 22.2 Steadman. Wary of Bitcoin? A guide to some other cryptocurrencies(англ. амр.). Ars Technica (11 May 2013). 17 августи 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 Январ 2014.
  23. UK launches initiative to explore potential of virtual currencies, The UK News (7 August 2014). Бойгонӣ шудааст 10 ноябри 2014  сол. Проверено 8 августи 2014.
  24. Cryptoassets Taskforce: final report. assets.publishing.service.gov.uk. HM Treasury (October 2018). 1 октябри 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 сентябри 2021.
  25. UK regulatory approach to cryptoassets and stablecoins: Consultation and call for evidence. HM Treasury. 1 октябри 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 25 ноябри 2022.
  26. Bitcoin legal tender in El Salvador, first country ever. Mercopress (10 June 2021). 11 июни 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 феврали 2023.
  27. Sigalos. Cuba's central bank now recognizes cryptocurrencies such as bitcoin. CNBC (27 August 2021). 6 сентябри 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 феврали 2023.
  28. China declares all crypto-currency transactions illegal (en-GB), BBC News (24 September 2021). Бойгонӣ шудааст 17 феврали 2023  сол. Проверено 24 сентябри 2021.
  29. Ethereum Finishes Long-Awaited Energy-Saving 'Merge' Upgrade, Bloomberg News (15 September 2022).
  30. Osipovich. Crypto Exchange FTX Valued at $18 Billion in Funding Round (en-US), The Wall Street Journal (20 July 2017). Бойгонӣ шудааст 18 ноябри 2022  сол. Проверено 28 Декабри 2022.
  31. Hill. FTX Goes Bankrupt in Stunning Reversal for Crypto Exchange, Bloomberg News (11 November 2022). Бойгонӣ шудааст 11 ноябри 2022  сол. Проверено 28 Декабри 2022.
  32. Chatterjee. After FTX collapse, pressure builds for tougher crypto rules, Reuters (2 December 2022). Бойгонӣ шудааст 28 Декабри 2022  сол. Проверено 28 Декабри 2022.
  33. Wile. After FTX's spectacular collapse, where does crypto go from here?, NBC News (28 December 2022). Бойгонӣ шудааст 28 Декабри 2022  сол. Проверено 28 Декабри 2022.
  34. Lansky (January 2018). «Possible State Approaches to Cryptocurrencies». Journal of Systems Integration 9/1: 19–31. doi:10.20470/jsi.v9i1.335. Санҷида шуд 11 February 2018.
  35. The Dictionary Just Got a Whole Lot Bigger. Merriam-Webster (March 2018). 5 марти 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 марти 2018.
  36. Yang. Want to Keep Up With Bitcoin Enthusiasts? Learn the Lingo. The Wall Street Journal (31 January 2018). 25 октябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 июни 2018.
  37. Katz. Cryptocurrency Mania Goes Beyond Bitcoin, Bloomberg (24 May 2017). Бойгонӣ шудааст 16 октябри 2020  сол. Проверено 25 октябри 2020.
  38. Browne. Bitcoin is not a bubble but other cryptocurrencies are 'cannibalizing themselves,' fintech exec says. CNBC (5 December 2017). 25 октябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 октябри 2020.
  39. Kharif. These Digital Coins Soar (or Fall) With Bitcoin, Bloomberg (15 January 2018). Бойгонӣ шудааст 28 октябри 2020  сол. Проверено 25 октябри 2020.
  40. Hajric. Bitcoin Surges to Highest Since July 2019 After PayPal Embrace. Bloomberg Law (21 October 2020). 25 октябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 октябри 2020.
  41. Forget Bitcoin: Inside the insane world of altcoin cryptocurrency trading(англ.), CNET. Бойгонӣ шудааст 22 ноябри 2021  сол. Проверено 22 ноябри 2021.
  42. Vigna. Which Digital Currency Will Be the Next Bitcoin?. The Wall Street Journal (19 December 2017). 25 октябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 июни 2018.
  43. Steadman. Wary of Bitcoin? A guide to some other cryptocurrencies, Ars Technica (11 May 2013). Бойгонӣ шудааст 16 Январ 2014  сол. Проверено 19 Январ 2014.
  44. Popper. Understanding Ethereum, Bitcoin's Virtual Cousin (Published 2017), The New York Times (1 October 2017). Бойгонӣ шудааст 10 феврали 2021  сол. Проверено 28 ноябри 2020.
  45. Ethereum Upgrade Adds to Crypto Mania Sparked by Bitcoin's Surge(англ.), Bloomberg.com (25 November 2020). Бойгонӣ шудааст 28 ноябри 2020  сол. Проверено 28 ноябри 2020.
  46. Popper. Ethereum, a Virtual Currency, Enables Transactions That Rival Bitcoin's, The New York Times (27 March 2016). Бойгонӣ шудааст 24 июли 2016  сол. Проверено 25 октябри 2020.
  47. Hajric. Bitcoin's Surge Means Smaller Rivals May Be Due for Rallies, Bloomberg (28 August 2019). Бойгонӣ шудааст 31 октябри 2020  сол. Проверено 25 октябри 2020.
  48. Saad. TikTok Takes on Crypto With Dogecoin Soaring 40% in 24 Hours, Bloomberg (8 July 2020). Бойгонӣ шудааст 28 октябри 2020  сол. Проверено 25 октябри 2020.
  49. Stablecoin(англ.). Investopedia. 4 октябри 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 25 сентябри 2021.
  50. Denton. How a Digital Token Designed to be Stable Fueled a Crypto Crash (en-US). www.barrons.com. 12 май 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 май 2022.
  51. Turmoil and panic in crypto market as 'stablecoin' slump prompts wider collapse(англ.). the Guardian (12 May 2022). 12 май 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 май 2022.
  52. South Korean founder of failed cryptocurrency Terra denies he is 'on the run'(англ.). the Guardian (18 September 2022). 19 сентябри 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 сентябри 2022.
  53. South Korean prosecutors ask Interpol to issue red notice for Do Kwon, Financial Times (19 September 2022). Бойгонӣ шудааст 19 сентябри 2022  сол. Проверено 19 сентябри 2022.
  54. HKMA to Roll Out New Licensing Requirements and Regulations on Stablecoins in 2023/2024 | Perspectives & Events | Mayer Brown(англ.). www.mayerbrown.com. 5 феврали 2023 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 феврали 2023.
  55. 55.0 55.1 Blockchains: The great chain of being sure about things, The Economist (31 October 2015). Бойгонӣ шудааст 3 июли 2016  сол. Проверено 18 июни 2016.
  56. "How Cryptocurrencies Could Upend Banks' Monetary Role". Бойгонӣ шудааст 27 сентябри 2013  сол., American Banker. 26 May 2013
  57. 57.0 57.1 Narayanan, Arvind; Bonneau, Joseph; Felten, Edward; Miller, Andrew; Goldfeder, Steven (2016). Bitcoin and cryptocurrency technologies: a comprehensive introduction. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17169-2. 
  58. Blockchain. Investopedia. — «Based on the Bitcoin protocol, the blockchain database is shared by all nodes participating in a system.»  19 марти 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 марти 2016.
  59. Iansiti. The Truth About Blockchain, Harvard Business Review, Harvard University (January 2017). Бойгонӣ шудааст 18 Январ 2017  сол. Проверено 17 Январ 2017. «The technology at the heart of bitcoin and other virtual currencies, blockchain is an open, distributed ledger that can record transactions between two parties efficiently and in a verifiable and permanent way.».
  60. Raval, Siraj (2016). Decentralized Applications: Harnessing Bitcoin's Blockchain Technology. O'Reilly Media, Inc. pp. 12. ISBN 978-1-4919-2452-5. 
  61. Park (2019). «Nodes in the Bitcoin Network: Comparative Measurement Study and Survey». IEEE Access 7: 57009–57022. doi:10.1109/ACCESS.2019.2914098. Bibcode2019IEEEA...757009P.
  62. Хатои ёдкард: Барчасби <ref> ғайримиҷоз; матне барои ёдкардҳо бо номи computer201709 ворид нашудааст
  63. Kent, Peter; Bain, Tyler (13 July 2022). Cryptocurrency Mining for Dummies. John Wiley & Sons. ISBN 9781119885368. 
  64. Hern. Bitcoin's energy usage is huge – we can't afford to ignore it, The Guardian (17 January 2018). Бойгонӣ шудааст 23 Январ 2018  сол. Проверено 23 Январ 2018.
  65. Baraniuk. Bitcoin's global energy use 'equals Switzerland'. BBC News (3 July 2019). 2 феврали 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 Январ 2020.
  66. China's Crypto Crackdown Sends Miners Scurrying to Chilly Canada, Bloomberg.com, Bloomberg L.P. (2 February 2018). Бойгонӣ шудааст 4 марти 2018  сол. Проверено 3 марти 2018.
  67. Why China's bitcoin miners are moving to Texas, BBC News (3 September 2021). Бойгонӣ шудааст 4 сентябри 2021  сол. Проверено 4 сентябри 2021.
  68. Cryptocurrency mining operation launched by Iron Bridge Resources. World Oil (26 January 2018). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 30 Январ 2018.
  69. Bitcoin and crypto currencies trending up today - Crypto Currency Daily Roundup June 25 - Market Exclusive. marketexclusive.com (25 June 2018). 27 июни 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 13 апрели 2020.
  70. Iceland Expects to Use More Electricity Mining Bitcoin Than Powering Homes This Year, Fortune. Бойгонӣ шудааст 20 апрели 2018  сол. Проверено 25 марти 2018.
  71. Bitcoin Mining Banned for First Time in Upstate New York Town, Bloomberg.com, Bloomberg L.P. (16 March 2018). Бойгонӣ шудааст 20 марти 2018  сол. Проверено 20 марти 2018.
  72. Inside Kazakhstan's giant crypto-mine. BBC (31 January 2022). 28 марти 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 марти 2022.
  73. Bitcoin mania is hurting PC gamers by pushing up GPU prices (30 January 2018). 2 феврали 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 феврали 2018.
  74. Graphics card shortage leads retailers to take unusual measures. Polygon (26 January 2018). 2 феврали 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 феврали 2018.
  75. AMD, Nvidia must do more to stop cryptominers from causing PC gaming card shortages, price gouging. CNBC (22 January 2018). 2 феврали 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 феврали 2018.
  76. Nvidia suggests retailers put gamers over cryptocurrency miners in graphics card craze. Polygon (23 January 2018). 2 феврали 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 феврали 2018.
  77. Cunningham. Intel unceremoniously dumps its year-old Blockscale chips for bitcoin mining(англ. амр.). Ars Technica (18 April 2023). 19 апрели 2023 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 апрели 2023.
  78. Arnott. A Basic Glossary of Terms for Crypto Newbies(англ.). Morningstar.com (2 August 2021). 30 августи 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 августи 2021.
  79. Jokić (2019). «Comparative analysis of cryptocurrency wallets vs traditional wallets». Ekonomika 65 (3): 65–75. doi:10.5937/ekonomika1903065J.
  80. Lee. Mystery of the $2 Billion Bitcoin Whale That Fueled a Selloff, Bloomberg.com (13 September 2018). Бойгонӣ шудааст 19 Декабри 2018  сол.
  81. Galston. Untraceable Bitcoin Is a Myth, The Wall Street Journal (16 June 2021). Бойгонӣ шудааст 20 сентябри 2022  сол. Проверено 16 сентябри 2022.
  82. Goodell (2019). «Can Cryptocurrencies Preserve Privacy and Comply With Regulations?». Frontiers in Blockchain 2. doi:10.3389/fbloc.2019.00004. ISSN 2624-7852.
  83. What You Need To Know About Zero Knowledge. TechCrunch (7 February 2015). 19 Декабри 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2019.
  84. Greenberg. Monero, the Drug Dealer's Cryptocurrency of Choice, Is on Fire, Wired (25 January 2017). Бойгонӣ шудааст 10 Декабри 2018  сол. Проверено 19 Декабри 2018.
  85. Herskind (2020). «Privacy and Cryptocurrencies—A Systematic Literature Review». IEEE Access 8: 54044–54059. doi:10.1109/ACCESS.2020.2980950. ISSN 2169-3536.
  86. On the Instability of Bitcoin Without the Block Reward. 5 май 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 июни 2020.
  87. Russell-Jones. What's happening to cryptocurrencies?, Sunday Times (15 May 2022). Бойгонӣ шудааст 22 май 2022  сол. Проверено 1 июни 2022.
  88. Tetrina. Top 10 Cryptocurrencies In March 2022, Forbes (1 March 2022). Бойгонӣ шудааст 5 апрели 2022  сол. Проверено 1 июни 2022.
  89. A history of cryptocurrency, from gaming tokens to a $2tn market, Financial Times (30 November 2021). Бойгонӣ шудааст 24 октябри 2022  сол. Проверено 24 октябри 2022.
  90. Russell-Jones. Cryptocurrency market slumps below $1trn(англ.), The Times. Бойгонӣ шудааст 25 сентябри 2022  сол. Проверено 24 октябри 2022.
  91. Bitcoin, Other Cryptos Fall on Hot Inflation Report(англ.). WSJ. 24 октябри 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 октябри 2022.
  92. Vidal-Tomás (2022). «Which cryptocurrency data sources should scholars use?» (en). International Review of Financial Analysis 81: 102061. doi:10.1016/j.irfa.2022.102061. Санҷида шуд 18 April 2022.
  93. 93.0 93.1 93.2 Weinglass. European Union bans binary options, strictly regulates CFDs, The Times of Israel (28 March 2018). Бойгонӣ шудааст 1 апрели 2018  сол. Проверено 2 апрели 2018.
  94. Google Ads updates cryptocurrency ad policies, Search Engine Land (3 June 2021). Бойгонӣ шудааст 16 Январ 2022  сол. Проверено 16 марти 2023.
  95. Facebook retreats from crypto ad ban, CNBC (1 December 2021). Бойгонӣ шудааст 3 сентябри 2022  сол. Проверено 16 марти 2023.
  96. Alsoszatai-Petheo. Bing Ads to disallow cryptocurrency advertising. Microsoft (14 May 2018). 16 май 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 май 2018.
  97. Crypto exchange ads now allowed on Microsoft Ads (with pre-approval), Search Engine Land (1 June 2022). Бойгонӣ шудааст 7 июли 2022  сол. Проверено 16 марти 2023.
  98. 98.0 98.1 Wilson. Twitter and LinkedIn ban cryptocurrency adverts – leaving regulators behind, Independent (28 March 2018). Бойгонӣ шудааст 4 апрели 2018  сол. Проверено 3 апрели 2018.
  99. French. 3 Key Factors Behind Bitcoin's Current Slide, theStreet.com (2 April 2018). Бойгонӣ шудааст 3 апрели 2018  сол. Проверено 2 апрели 2018.
  100. Ciolli. Paul Krugman: Bitcoin is a more obvious bubble than housing was (en-US). Business Insider. 1 марти 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 1 марти 2022.
  101. Shiller. In Search of a Stable Electronic Currency, The New York Times (1 March 2014). Бойгонӣ шудааст 24 октябри 2014  сол.
  102. Costelloe. Bitcoin 'Ought to Be Outlawed,' Nobel Prize Winner Stiglitz Says, Bloomberg (29 November 2017). Бойгонӣ шудааст 12 июни 2018  сол. «It doesn’t serve any socially useful function.».
  103. Economics Nobel prize winner, Richard Thaler: 'The market that looks most like a bubble to me is Bitcoin and its brethren', ECO Portuguese Economy (22 January 2018). Бойгонӣ шудааст 12 июни 2018  сол.
  104. 104.0 104.1 104.2 104.3 Wolff-Mann. 'Only good for drug dealers': More Nobel prize winners snub bitcoin, Yahoo Finance (27 April 2018). Бойгонӣ шудааст 12 июни 2018  сол.
  105. Kearns, Jeff. Greenspan Says Bitcoin a Bubble Without Intrinsic Currency Value, bloomberg.com, Bloomberg LP (4 December 2013). Бойгонӣ шудааст 29 Декабри 2013  сол.
  106. Central banker takes stab at bitcoin 'bubble', Phys.org (6 February 2018). Бойгонӣ шудааст 12 июни 2018  сол.
  107. Bitcoin is like Tulipmania, says ECB vice-president. The Financial Times (22 September 2017). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 30 сентябри 2017.
  108. Hern. Bitcoin hype worse than 'tulip mania', says Dutch central banker. The Guardian (4 December 2013). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 марти 2017.
  109. Crippen. Bitcoin? Here's what Warren Buffett is saying. CNBC (14 March 2014). 11 Январ 2017 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 13 Январ 2017.
  110. Porzecanski. George Soros: Bitcoin is a bubble, Trump is a 'danger to the world', Globe and Mail (25 January 2018). Бойгонӣ шудааст 9 июни 2018  сол. Проверено 7 июни 2018.
  111. Yang. There's a bitcoin bubble, says Alibaba executive chairman Jack Ma, South China Morning Post (18 May 2018). Бойгонӣ шудааст 10 июни 2018  сол. Проверено 10 июни 2018.
  112. Cheng. Warren Buffett and Jamie Dimon on bitcoin: Beware, CNBC (7 June 2018). Бойгонӣ шудааст 9 июни 2018  сол. Проверено 7 июни 2018.
  113. Kim. Jamie Dimon says he regrets calling bitcoin a fraud and believes in the technology behind it(англ.). CNBC (9 January 2018). 31 Декабри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 13 Январ 2018.
  114. Imbert. BlackRock CEO Larry Fink calls bitcoin an 'index of money laundering'. CNBC (13 October 2017). 19 ноябри 2017 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 30 октябри 2017.
  115. Browne. Bill Gates says crypto and NFTs are '100% based on greater fool theory'. CNBC (15 June 2022). 15 июни 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 15 июни 2022.