İçeriğe atla

Faysal bin Müsaid el-Suud

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Faysal bin Müsaid
Doğum4 Nisan 1944
Ölüm18 Haziran 1975 (31 yaşında)
Riyad, Suudi Arabistan
Tam adı
Faysal bin Müsaid bin Abdülaziz el-Suud
HanedanSuud Hanedanı
BabasıMüsaid bin Abdülaziz Âl-i Suud
AnnesiVatfa bint Muhammed bin Talal er-Reşid
Diniİslam

Faysal bin Müsaid bin Abdülaziz el-Suud (Arapça: فيصل بن مساعد آل سعود; 4 Nisan 1944 – 18 Haziran 1975) Suudi Arabistan Kralı Faysal'ın suikastçısı ve yeğeni.

İlk yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Faysal bin Müsaid 1944 yılında doğdu.[1] Babası Suudi Arabistan'ın kurucusu İbn Suud'un oğlu ve Kral Faysal da dahil olmak üzere kurucunun yerine geçen altı Suudi kralın üvey kardeşi olan Prens Müsaid bin Abdülaziz Âl-i Suud'du. Faysal bin Müsaid'in annesi, 12. ve son Reşidî emiri Muhammed bin Talâl'in kızı Vatfa idi. Müsaid ve Vatfa, Faysal henüz küçük yaştayken boşandılar. Bu nedenle anne tarafından Reşidî olan akrabalarına Suud Hanedanı tarafından olan akrabalarından çok daha yakındı.[2]

1965 yılında Faysal'ın ağabeyi Halid[3][4] Riyad'da Kral Faysal tarafından yeni kurulan televizyon kanalına yapılan saldırıya liderlik ederken bir Suudi polisi tarafından vurularak öldürüldü.[5] Ülkedeki bazı kişiler insan görüntülerinin yayınlanmasının ahlaka aykırı olduğuna inandıkları için televizyon yayınlarına karşı çıktılar.[6] Resmi anlatı bu olsa da, Halid'in ölümünün ayrıntıları tartışmalıdır. Bazı raporlar Halid'in aslında kendi evinin dışında tutuklanmaya direnirken öldüğünü iddia etmektedir.[1] Halid'in ölümüyle ilgili hiçbir soruşturma başlatılmadı.[7] Faysal'ın Prens Bender ve Prenses el-Cevhere adında iki öz kardeşi daha vardı. Suudi işadamı Abdurrahman bin Müsaid el-Suud üvey kardeşidir.

Eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Faysal 1966 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne giderek San Francisco State College'de iki dönem İngilizce eğitimi aldı. Cinayetten sonra San Francisco State'teki Amerikan Dil Enstitüsü'nün müdürü Allis Bens, Faysal hakkında "Arkadaş canlısı, kibar ve çok iyi yetişmiş biriydi, bana öyle geldi." şeklinde açıklama yaptı.[8] Faysal, San Francisco State'teyken kardeşi Halid öldürüldü. Üniversiteden ayrıldıktan sonra Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'e ve ardından Colorado Boulder Üniversitesi'ne gitti. Akranları tarafından "sessiz, sevimli, özellikle de çalışkan olmayan bir genç adam" olarak tanımlandı.[9] Faysal'a üç karşılaştırmalı hükümet dersi veren Colorado Üniversitesi Profesörü Edward Rozek ise Faysal'ı "akademik olarak bir D ve C öğrencisi" olarak tanımlamıştır.[5]

1969 yılında Boulder'dayken LSD satmaya teşebbüsten tutuklandı. Suçunu kabul etti ve bir yıl gözetim altında tutuldu.[10] Mayıs 1970'te bölge savcısı suçlamaları düşürdü.[9]

1971 yılında Colorado Üniversitesi'nden siyaset bilimi alanında lisans derecesi aldı ve ardından San Francisco Körfez Bölgesi'ne döndü. Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde siyaset bilimi alanında lisansüstü derslere kaydoldu, ancak yüksek lisans derecesi alamadı.[10]

Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra

[değiştir | kaynağı değiştir]

Faysal, Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldıktan sonra Beyrut'a gitti. Bilinmeyen nedenlerden dolayı Doğu Almanya'ya da gitti. Suudi Arabistan'a geri döndüğünde, Suudi yetkililer yurtdışında yaşadığı sorunlar nedeniyle pasaportuna el koydu. Riyad Üniversitesi'nde ders vermeye başladı ve suikast sırasında 26 yaşında olan kız arkadaşı Christine Surma ile görüşmeye devam etti.[5]

Suikast ve yargılama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Suikast

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kral Faysal 1945 yılında.

Kral Faysal, 25 Mart 1975'te Riyad'daki kraliyet sarayında temsilcileri kabul ettiği bir meclis sırasında yeğeni Faysal tarafından öldürüldü. Prens Faysal bekleme odasında kralla görüşmek için bekleyen Kuveytli temsilcilerle konuştu ve onlara katılarak kralın huzuruna çıktı. Prens, kralı kucaklamaya yanaştığında Kral Faysal Suudi geleneklerine uygun olarak yeğenini öpmek için eğildi. O anda Prens Faysal tabancasını çıkardı ve krala ateş etti. İlk kurşun kralın çenesine isabet etti, ikincisi ise kulağından girdi. Kralın korumalarından biri Prens Faysal'a kılıçla saldırdı. Petrol Bakanı Ahmed Zeki Yamani prensi öldürmemeleri için korumalara defalarca bağırdı. Korumalar prensi tutukladı.[9] Kral hemen hastaneye kaldırılmasına rağmen kurtarılamadı ve hayatını kaybetti. Suudi televizyon ekipleri suikastın tamamını kameraya aldı.[7]

Tutukluluk ve infaz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Suikastın ardından hazırlanan ilk raporlarda Faysal bin Müsaid, "akli dengesi bozuk" olarak tanımlandı. Riyad'daki bir hapishaneye nakledildi.[9] Ancak daha sonra yargılanmak üzere akli dengesinin yerinde olduğuna karar verildi.[11]

18 Haziran'da şeriat mahkemesi Faysal'ı kralın öldürülmesinden suçlu buldu. Birkaç saat sonra Prens Faysal'ın infazı halka açık bir şekilde gerçekleşti.[2][12] Hoparlörlü arabalar Riyad'da dolaşarak kararı ve infazın yaklaştığını halka duyurdu.[12] Faysal bir asker tarafından infazın yapılacağı yere götürüldü.[12] Beyaz bir cüppe giyen ve gözleri bağlı olan Faysal'ın başı altın saplı bir kılıçla kesildi.[12]

Suikastın nedenleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Faysal'ın kralı öldürmesinin nedeni olarak kardeşi Halid'in ölümünün haricinde diğer olası nedenler bilinmemekle birlikte[13] başka nedenler de öne sürüldü. Suudi yetkililer prensin eylemlerinin kasıtlı ve planlı olduğunu ifade ettiler.[14] İddialara göre prens annesine suikast planlarından bahsetmiş, annesi de bunu krala bildirmiştir. Kral Faysal ise "Allah'ın buyruğu eğer buysa gerçekleşir" diye karşılık vermiştir.[15]

Arap medyası, prensin CIA ve Mossad'ın bir ajanı olduğunu ima etti. Bu tür iddiaların ardından İran medyasında, suikastın prensin Batılı kız arkadaşı (Christine Surma) tarafından ayartılmış olabileceğine dair bir teori ortaya atıldı. Surma'nın Yahudi olabileceği ve gizlice İsrail istihbarat servisleri için çalıştığı iddia edildi. Bu iddialar Suudi Arabistanlı yetkililer tarafından kısa bir süre ciddiye alındı. Surma ile gayri resmi olarak temasa geçilerek suikastla ilgili sorular soruldu. Surma Yahudi olmadığını ve Faysal'ın eylemleri konusunda herkes kadar şaşkın olduğunu açıkladı.[5][13]

Beyrut gazeteleri saldırıya ilişkin üç farklı açıklama getirdi. An-Nahar gazetesi, saldırının Kral Suud'un tahttan indirilmesinin intikamını almak için yapılmış olabileceğini, çünkü Faysal'ın aynı hafta Suud'un kızı Prenses Sita ile evleneceğini yazdı.[7] Gazete ayrıca, Kral Faysal'ın aylık 3.500 dolarlık ödeneğinin (2020 dolarıyla ayda 16.700 dolar, yılda 200.500 dolar) yetersiz olduğuna dair defalarca yaptığı şikayetleri görmezden geldiğini ve bunun suikasta yol açmış olabileceğini iddia etti.[7] Al Bayrak gazetesinin güvenilir Suudi kaynaklara dayandırdığı haberine göre ise Kral Faysal, aşırı alkol ve diğer uyuşturucu maddelerin tüketimi nedeniyle Prens Faysal'ın ülkeden ayrılmasını yasaklamıştı. Suikast bu yasağa karşı bir misilleme olabilirdi.[7]

Ek okumalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Fetherling, George; Martin, Christopher (1 Ekim 2001). "F (Faisal, Musad Abdel Aziza [1947-1975])". The Book of Assassins: A Biographical Dictionary from Ancient Times to the Present. New York City, United States of America: Wiley. s. 139. ISBN 978-0-471-15891-2. OCLC 1131261519. 9 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b Commins, David (2006) [2005]. "3. Wahhabism in a Modern State". The Wahhabi Mission and Saudi Arabia. 2nd. L. New York City, United States of America: I.B. Tauris & Co. Ltd. ISBN 978-1-84511-080-2 – Google Books vasıtasıyla. 
  3. ^ Tariq Ali (1 Ekim 2001). Steinfeld, Jemimah; Phillips, Trevor; Griffiths, Lyndsay (Ed.). "Kingdom of corruption: Keeping an eye on the ball: The Saudi connection". Index on Censorship. 30 (4). London, United Kingdom of Great Britain: Writers and Scholars International Ltd./SAGE Journals. ss. 14-18. doi:10.1080/03064220108536972. ISSN 0306-4220. OCLC 1201236477. 
  4. ^ "Biography of Faisal bin Musaid bin Abdulaziz Al Saud". Historystack. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2017. 
  5. ^ a b c d "Saudi Prince's Girlfriend Denies That She Is Jewish". The New York Times. CXXIV (51). Reuters. 10 Nisan 1975. s. A15. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  6. ^ Boyd, Douglas A. (22 Aralık 1970). Kittross, John M.; Sterling, Christopher H.; Jordan Jr., Mortimer H.; Berschler, Barbara Ileen (Ed.). "Saudi Arabian television". Journal of Broadcasting. 15 (1). Philadelphia, Pennsylvania, United States of America: Taylor & Francis (Routledge)/Temple University. ss. 73-78. doi:10.1080/08838157009363626. ISSN 0883-8151. 27 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021. 
  7. ^ a b c d e Ludington, Nick (27 Mart 1975). Gaines, Scott B.; Gaines, Scott; Gaines, Pipes (Ed.). "Motives for slaying offered". The Daily News (Kentucky). 121 (74). Beirut, Lebanon: News Publishing Co. (Gaines family). Associated Press. s. 5. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021 – Google Newspapers vasıtasıyla. 
  8. ^ Weybret, Fred; Zimmerman, Paul; Whitney, Frank K.; Fox, David J.; Block, Leland G., (Ed.) (26 Mart 1975). "Saudi Arabia's King Faisal assassinated". Lodi News-Sentinel. 93 (11261). Lodi], California, United States of America: Central Valley News-Sentinel Inc. UPI. s. 1 – Google Newspapers vasıtasıyla. 
  9. ^ a b c d John Elson; Marshall Loeb; Ronald Kriss (7 Nisan 1975). ""Saudi Arabia: The death of a desert monarch"". Time. 105 (14). ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. 12 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ a b "Prince tied to drugs as student in U.S." Chicago Tribune. Chicago, Illinois, United States of America. 27 Mart 1975. s. 5. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021. 
  11. ^ Faisal's Slayer Will Stand Trial 20 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Milwaukee Sentinel, 31 Mart 1975, p.2. Retrieved 25 Mart 2015. – via news.google.com
  12. ^ a b c d Rees-Mogg, William, (Ed.) (19 Haziran 1975). "Prince beheaded in public for King Faisal's murder". The Times. London, United Kingdom of Great Britain: Times Newspapers. s. 1. ISSN 0140-0460. OCLC 605140119. 
  13. ^ a b The Associated Press (30 Mart 1975). Marsh, Claudia Haines (Ed.). "Completely baffled as to what possessed him". The Gadsden Times. 108 (277). Gadsden, Alabama, United States of America: Public Welfare Foundation. s. 15. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021 – Google Newspapers vasıtasıyla. 
  14. ^ سيرة الملك فيصل بن عبدالعزيز آل سعود في برنامج الراحل مع محمد الخميسي (Arapça), 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Haziran 2021 
  15. ^ King Faisal of Saudi Arabia - وثائقي عن الملك فيصل بن عبدالعزيز (İngilizce), 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Haziran 2021 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Faysal_bin_Müsaid_el-Suud&oldid=33674934" sayfasından alınmıştır