-laş

-laş

-laş, -leş

[1] Sıfat kök ve gövdelerinden eylem türetme ekidir. Nesne olan muhatabın, daha önce farklı bir sıfata sahip olduğunu ve bu durumun bilindiğini fakat artık bunun tam zıddı bir sıfata sahip olduğunu ifade eder.

Örnek; sakin(sıfat) -leş(mek) : Bu fiilin muhatabının "sakin" sıfatının dışında bir sıfatı haiz olduğunu, mesela heyecanlı, sinirli, telaşlı, ürkmüş vs. olduğunu fakat bu fiilin vukû bulmasıyla artık "sakin" sıfatını hak edeceği anlamını taşır. Bu sebeple ekseriyetle geçmiş zaman kipinde kullanılır.

Yaz gelince sebze meyve bol(sıfat) -laş(fiil) -tı. - Daha önce az bulunur, ender rastlanırdı mânâsını ihtiva eder.

Kızı görünce aptal(sıfat) -laş(fiil) -tı. - Daha önce aklı başındaydı, öyle bilirdik, artık değil.

Ev almak imkânsız(sıfat) -laş(fiil) -tı. - Daha evvel mümkün olduğunu ifade eder.

"-la" "-le" ekleriyle isimden türemiş fiillerin işteş yani karşılıklı hâle getirilmesi için eklenen "-ş" eki ile meydana gelen fiiler ile karıştırılmaması gerekmektedir. Bunları ayırt etmek için kökün isim veya sıfat olduğuna bakmak yeterlidir.

Örnek; selam(isim) -la(mak), biribirini selamlamak mânâsına selamla(-ş)mak,

kucak(isim) -la(mak), her iki tarafın karşılıklı kucakladığını ifade etmek için kucakla(ş)mak

Bazı fillerin sadece işteş hâli günlük kullanımdadır.

Mektup(isim) -la(fiil) -ş(işteş) -mak

Dert(isim) -le(fiil) -ş(işteş) -mek