Baden-Baden

Baden-Baden
Baden-Baden
	aholi punkti
	; Gerb
	48°45′43″N 8°14′27″E / 48.76194°N 8.24083°E
Mamlakat	Germaniya
Yer	Baden-Württemberg
Hukumat
• Oberburgomistr	Wolfgang Gerstner
Avvalgi nomlari	Baden
Maydon	14,021 km2 (5,414 kv mi)
Markazi balandligi	161 m
Aholisi (2010)	54 445
Vaqt mintaqasi	UTC+1, yozda UTC+2
Telefon kodi	07221 und im Rebland 07223
Pochta indeks(lar)i	76530-76534
Avtomobil kodi	BAD
Rasmiy kodi	08 2 11 000
	Baden-Baden

Baden-Baden Germaniyaning Baden-Württemberg yerida joylashgan aholi punktidir. Maydoni – 140,21 km². 54445 nafar aholi istiqomat qiladi (2010).

Shahar Osbach vodiysida dengiz sathidan 189 metr balandlikda joylashgan va Baden Qora oʻrmonining gʻarbiy yon bagʻrida Os daryosi boʻyida joylashgan. Aholisi taxminan 54 000 kishi. Mashhur dam olish maskani. 1931-yilgacha shahar Baden deb nomlangan, ammo nemis shtatlarida bunday nomdagi bir nechta shaharlar boʻlganligi sababli, odamlar koʻpincha kiritib: „Badendagi Baden“ (Baden viloyati) deishgan va hozirgi qoʻshaloq nom shunday paydo boʻlgan. Baden-Baden oʻzining issiq buloqlari bilan mashhur boʻlib, ular qadimgi rimliklar tomonidan ishlatilgan. Shaharda Rim vannalarining xarobalari saqlanib qolgan.

Tarixi

Mahalliy termal buloqlar bilan mashhur boʻlgan qadimgi rimliklar aholi punktini oʻzlarining imperatori Avreliy Aleksandr Severus sharafiga – Civitas Aurèlia aquensis (Aurelia Aquensis) deb nomlaganlar va vannalar qurganlar, ulardan shahar Baden ((soʻzma-soʻz 'vannalar') keyin unga tegishli boʻlgan yerlar) nomini olgan. 12-asrda Baden Zähringen xonadonining margraflari egalik qilgan. Keyinchalik Baden yerlari Baden-Baden va Baden-Durlax margraviatlariga boʻlingan. Baden shahri margrafning ilk qarorgohi boʻlib qolgan.

Baden-Baden kurortining birinchi tabiiy-ilmiy va geografik tavsifi 1489-yilda shveysariyalik gumanist tarixchi, Freiburg universiteti professori Geinrich Gundelfingen tomonidan berilgan boʻlsa-da, u faqat 17-asr oxirida, yoʻl tarmogʻining kengayishi va savdo yoʻllarining rivojlanishi bilan keng maʼlum boʻlgan. Mashhurligi ayniqsa 18-asrning oxiridan boshlab koʻplab fransuz muhojirlarining shaharga tashrifi tufayli oshgan. 1804-yildan beri Napoleon sharofati bilan yuksalib, kengayib borayotgan Baden Buyuk Gersogligi hukumati kurort shahrining Yevropadagi shuhratini mustahkamlash uchun hech qanday kuchini ayamagan. Birinchi jahon urushidan oldin balneologik kurort eng qimmat va oʻsha payt modalardan biri boʻlib, rus zodagonlari va savdogarlarining sevimli joylaridan biri boʻlgan.

Shaharni Germaniya va Shveysariyadagi xuddi shu nomdagi bir qancha boshqa shaharlardan ajratib koʻrsatish uchun Baden in Baden juda tez-tez soʻzlashuvda ishlatilgan. Shu sababli, 1931-yilda shahar hokimiyati shaharni Baden-Baden nomiga oʻzgartirishga qaror qilgan.

Geografiyasi

Hududi

Baden-Badenning hududi 140,19^[1] km²dir. Dengiz sathidan oʻrtacha 181 m balandlikda joylashgan.

Demografiyasi

1961-yildan 2022-yilgacha boʻlgan aholi soni statistikasi

Yil	Soni
1961	51 544
1962	51 706
1963	52 033
1964	52 007
1965	52 148
1966	52 451
1967	52 199
1968	52 358
1969	52 766
1970	51 545
1971	51 304
1972	51 089
1973	50 679
1974	50 201
1975	49 718

Yil	Soni
1976	49 159
1977	48 959
1978	49 200
1979	49 399
1980	49 142
1981	49 059
1982	48 886
1983	48 848
1984	48 622
1985	48 684
1986	49 257
1987	50 127
1988	50 761
1989	51 085
1991	52 524

Yil	Soni
1990	51 849
1992	52 844
1993	52 712
1994	52 570
1996	52 995
1995	52 745
1997	52 672
1998	52 546
1999	52 627
2001	53 084
2000	52 729
2002	53 643
2003	53 938
2004	54 301
2006	54 855

Yil	Soni
2005	54 581
2007	54 853
2008	54 777
2009	54 494
2010	54 445
2011	52 424
2012	52 585
2014	53 342
2013	53 012
2015	54 160
2016	54 307
2017	54 718
2019	55 123
2021	55 449
2022	57 025

Madaniyati va diqqatga sazovor joylari

Teatrlar va kontsert zallari

Baden-Baden teatri – Goethe maydonida qurilgan (nemischa: Goetheplatz) Parij operasi modelida oʻsha paytdagi kazino ijarachisi Edward Benaj tashabbusi bilan Charles Kouto tomonidan ishlab chiqilgan^[2].

Ayniqsa, teatrning ochilishi uchun 1862-yil avgustda „Beatris va Benedict“ operasi bastakor Hector Berlioz tomonidan yozilgan boʻlib, uning premerasiga oʻzi dirijyorlik qilgan^[3]^[4].

Festspielhaus (nemischa: Festspielhaus) Germaniyada davlat subsidiyalarini talab qilmaydigan yagona teatrdir^[5]^[6]. 1998-yil 18-aprelda shahar chekkasiga koʻchirilgan eski temir yoʻl stansiyasi negizida ochilgan. Stansiyani kontsert zaliga aylantirish loyihasi muallifi avstriyalik arxitektor Wilhelm Holzbauer^[7].

Muzeylar

Faberge muzeyi (nemischa: Das Fabergé Museum) dunyodagi birinchi muzey boʻlib, butunlay zargar Karl Faberge asarlariga bagʻishlangan.
Baden-Baden shahar muzeyi (Baden-Baden Stadtmuseum);
Kunsthalle Baden-Baden (nemischa: Staatliche Kunsthalle Baden-Baden);
Frider Burda muzeyi (nemischa: Museum Frieder Burda) – meʼmor Richard Meier tomonidan qurilgan;
19-asr sanʼat va texnologiya muzeyi;
Gehrke-Rehmund muzeyi (nemischa: Kunstmuseum Gehrke-Remund) Frida Kahlo asarlari nusxalarining doimiy koʻrgazmasi bilan mashhur^[8].