Trigonosefaliya

Trigonosefaliya – bu metopik chokning (qadimgi yunoncha metopon " peshona " dan) muddatidan oldin qoʻshilishi natijasida uchburchak peshonaga olib keladigan tugʻma holat. Ikki frontal suyakning muddatidan oldin birlashishi koʻndalang oʻsish cheklanishiga va parallel oʻsish kengayishiga olib keladi. Bu sindromning tarkibiy qismlaridan biri sifatida boshqa anormallik bilan birga yoki alohida shaklda paydo boʻlishi mumkin. Bu atama qadimgi yunoncha trigonon „uchburchak“ va cephale „bosh“ soʻzlaridan kelib chiqqan^[1][2].

Ilgari, notoʻgʻri shakllangan bosh suyagi bilan tugʻilgan odamlar tashqi koʻrinishiga qarab rad etilgan. Bu intellektual rivojlanish koʻpincha normal boʻlsa ham, dunyoning turli burchaklarida hamon saqlanib qolmoqda. Avstriyalik shifokor Frans Jozef Gall 19-asr boshlarida oʻzining " Umuman asab tizimining, xususan, miyaning anatomiyasi va fiziologiyasi" asari orqali frenologiya fanini taqdim etdi^[3].

Gippokrat trigonosefaliyani quyidagicha taʼriflagan: erkaklarning boshlari bir-biriga oʻxshamaydi va barcha erkaklar boshining tikuvlari bir xil shaklda qurilgan. Shunday qilib, kimda boshning oldingi qismida oʻsimta boʻlsa (koʻtarilish deganda suyakning qolgan qismidan tashqariga chiqadigan dumaloq oʻsimtasi nazarda tutiladi), unda boshning tikuvlari yunoncha „tau“ harfi shaklini oladi^[4].

Trigonosefaliya sindromda ham, mustaqil ravishda ham paydo boʻlishi mumkin. Trigonosefaliya quyidagi sindromlar bilan bogʻliq: Bohring-Opitz sindromi, Muenke sindromi, Yakobsen sindromi, Baller-Gerold sindromi va Say-Meyer sindromi. Trigonosefaliyaning etiologiyasi asosan nomaʼlum, ammo uchta asosiy nazariya mavjud. Trigonosefaliya, ehtimol, koʻp faktorli tugʻma holatdir, ammo bu nazariyalarning cheklangan dalillari tufayli bu haqda ishonchli xulosa chiqarish mumkin emas^[5].

Davolash shakli va hajmiga eʼtibor berib, jarrohlik yoʻli bilan amalga oshiriladi. Jarrohlik odatda bir yoshdan oldin amalga oshiriladi, chunki bunda intellektual natija yaxshiroq ekanligi haqida xabar berilgan^[6].

Metopik sinostoz bilan kasallanish dunyo miqyosida taxminan 1:700 va 1:15,000 yangi tugʻilgan chaqaloqlar orasida (har bir mamlakatda farq qiladi). Trigonosefaliya erkaklarda ayollarga qaraganda 2:1 dan 6,5:1 gacha koʻproq kuzatiladi. Metopik sinostozda irsiy aloqalar aniqlangan, ularning 5,5% yaxshi aniqlangan sindrom edi. Trigonosefaliyada ona yoshi va tugʻilish vazni 2500 g dan kam boʻlishi ham rol oʻynashi mumkin. Bu maʼlumotlar taxminlarga asoslangan va haqiqiy maʼlumot bermaydi^[7].

• Trigonosefaliya kasalligining kelib chiqish sabablari
• Bolalarda kasallikni oldini olish va uni davolash