Barium

scheikundig element met symbool Ba en atoomnummer 56

Barium is een scheikundig element met symbool Ba en atoomnummer 56. Het is een zilverwit aardalkalimetaal.

Barium
1 18
1 H 2 Periodiek systeem 13 14 15 16 17 He
2 Li Be B C N O F Ne
3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar
4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra ↓↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
 
Lanthaniden La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Actiniden Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Barium
Barium
Algemeen
Naam Barium
Symbool Ba
Atoomnummer 56
Groep Aardalkalimetalen
Periode Periode 6
Blok S-blok
Reeks Aardalkalimetalen
Kleur Zilverwit
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u) 137,327
Elektronenconfiguratie [Xe]6s2
Oxidatietoestanden +2
Elektronegativiteit (Pauling) 0,89
Atoomstraal (pm) 222
1e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1) 502,86
2e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1) 965,24
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3) 3510
Hardheid (Mohs) 1,25
Smeltpunt (K) 998
Kookpunt (K) 2123
Aggregatietoestand Vast
Smeltwarmte (kJ·mol−1) 7,75
Verdampingswarmte (kJ·mol−1) 142,0
Kristalstructuur k.r.g. (bij kamertemperatuur)
Molair volume (m3·mol−1) 38,21 · 10−6
Geluidssnelheid (m·s−1) 1620
Specifieke warmte (J·kg−1·K−1) 204
Elektrische weerstandΩ·cm) 50
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1) 18
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt,
tenzij anders aangegeven
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

Ontdekking

bewerken

Omstreeks 1500 werden bariumsulfaat bevattende stenen magische krachten toegekend, omdat ze een lichte gloed afgaven na te zijn verhit in aanwezigheid van houtskool. Zelfs na enkele jaren bleven de stenen in het donker nog nagloeien. Tegenwoordig staat dit verschijnsel bekend als fosforescentie.

Barium is voor het eerst geïdentificeerd in 1774 door Carl Wilhelm Scheele en in 1808 voor het eerst geïsoleerd door Humphry Davy door gesmolten bariumoxide te elektrolyseren.

De naam barium is afgeleid van het Griekse βαρυς (barys) dat zwaar betekent.

Toepassingen

bewerken

Barium-nikkel legeringen worden gebruikt voor de elektrodes van bougies. In vacuümbuizen en fluorescentielampen wordt barium ingezet als getter vanwege zijn vocht- en zuurstofopnemend vermogen.[1] Daarnaast wordt barium op kleinere schaal gebruikt als hieronder opgesomd:

Opmerkelijke eigenschappen

bewerken

Chemisch gezien is barium vrijwel identiek aan calcium. Het oxideert erg makkelijk bij blootstelling aan de lucht en reageert heftig met water en alcohol; het moet worden bewaard onder petroleum of soortgelijke zuurstofvrije vloeistoffen.[1]

Verschijning

bewerken

Doordat barium zo makkelijk reageert met andere elementen komt het vrijwel niet ongebonden in de natuur voor. De belangrijkste bariumbron is het mineraal bariet, dat gekristalliseerd bariumsulfaat is. Op commerciële basis wordt barium geproduceerd door elektrolyse van gesmolten bariumchloride.

Isotopen

bewerken
  Zie Isotopen van barium voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Stabielste isotopen
Iso RA (%) Halveringstijd VV VE (MeV) VP
130Ba 0,106 stabiel met 74 neutronen
132Ba 0,101 stabiel met 76 neutronen
133Ba syn 10,51 j EV 5,500 133Cs
134Ba 2,417 stabiel met 78 neutronen
135Ba 6,592 stabiel met 79 neutronen
136Ba 7,854 stabiel met 80 neutronen
137Ba 11,23 stabiel met 81 neutronen
138Ba 71,70 stabiel met 82 neutronen

In de natuur komen zeven stabiele bariumisotopen voor, waarvan 138Ba het meest voorkomt. Daarnaast zijn er ongeveer 20 instabiele isotopen bekend. De meeste daarvan zijn echter uiterst radioactief en hebben halveringstijden van enkele milliseconden tot enkele minuten. Alleen 133Ba vormt daar met ruim 10 jaar een uitzondering op.

Toxicologie en veiligheid

bewerken

Alle in water en zuur oplosbare bariumverbindingen zijn zeer giftig omdat zij kunnen leiden tot het opzwellen van de hersenen en lever en schade aanrichten in de nieren en het hart. Grote hoeveelheden kunnen verlamming en zelfs dood tot gevolg hebben. Zuiver barium moet onder olie worden bewaard om te voorkomen dat het aan de lucht ontbrandt. Het verwerken van bariumerts kan aanleiding geven tot de stoflongachtige aandoening baritose.

bewerken
Zie de categorie Barium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.