Mont d’an endalc’had

Kren-douar

Eus Wikipedia
Kren-douar
Iskevrennad eusgwallzarvoud naturel, geologic activity, quake, geographically localized event Kemmañ
Abeg pennañactive fault Kemmañ
Efedlandslide, Tsunami, soil liquefaction Kemmañ
IstorQ120637196 Kemmañ
Measurement scaleSkeuliad Richter Kemmañ
Handled, mitigated, or managed byearthquake preparedness, earthquake warning system, seismic retrofit, earthquake-resistant structures, earthquake prediction Kemmañ

Kren-douar (pe "seism") a vez pa gren an douar, da lavarout eo pa stok div blakenn an eil ouzh eben er greunenn. Dre-se e kren an douar, kreñv pe get. Gallout a ra distruj rannvroioù a-bezh. Dañjerus-kenañ eo. Teknikoù zo avat a reer ganto evit klask gouzout en a-raok pegoulz e c’hoarvezo. Stummoù ha kreñvderioù dishañval zo ivez…

Diawelet ar c'hrenoù-douar

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Un nebeud binvioù a zo, an hini koshañ ijinet gant Sinaiz war-dro ar bloavezh 200. Gant hennezh e oa tu dija da c'houzout eus peseurt tu e vije ar grenadenn-zouar. Ar binvioù a-vremañ a c’hell lâret peseurt nerzh a oa gant ar seism.

Un nebeud anezhe : · Ar sismometr : a c’hell merkañ, muzuliañ hag enrollañ pep fiñvadenn eus ar blakenn, en ul lec’h resis. · An astenn-verker : a vez lakaet dindan an douar, war ul linenn-frailh. Ar benveg-se a vuzul ar bihanañ gwask, astennadur pe ar fiñvadurioù a vez er roc’h.

Ar binvioù-se a verk muioc’h eget 600 000 krenadenn bep bloaz. An darn vrasañ anezho a c’hoarvez er greunenn veurvorel pe e lec’hioù e-lec'h n'eus den ebet o chom.

Setu daou venveg evit muzuliañ nerzh ur c’hren-douar : Ar seismograf evit ar seism, gant ur fiñvadenn a-led hag evit ur fiñvadenn a-hed. Ar seismograf a zo ur benveg evit enrollañ ar c’hrenoù "tellurik". E-pad ar fiñvadenn (biroù gwer), ur bluenn a skriv ar c’hrenadennoù war ur follenn a dro war ur granenn pe ruilh (biroù ruz).

Muzuliañ ampled ar c'hrenoù-douar

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Div skeul zo da vuzuliañ ampled ar c'hrenoù-douar, hini Richter ha hini Mercalli

Kalz resisoc’h eo gant notadur skeuliad Richter eget gant hini Mercalli peogwir e vez implijet ur benveg muzuliañ. Gant muzuliañ ampled ar gwagennoù ha keñveriañ anezhañ gant talvoudoù skrivet war daolennoù graet gant ar sismologourien, e jeder un niverenn etre 1 ha 9 ; an niverenn-se a verk an energiezh laosket gant ar seism.

  • Gant Mercalli :

Nerzh 1-2 : Seism santet gant ar sismograf hepken. 500 000 anezho bep bloaz.

Nerzh 2-3 : Santet un tammig, met dreist-holl gant ar binvioù. Etre 100 000 ha 500 000 bep bloaz.

Nerzh 3-4 : Luskellet an traoù staget en nec’h met nebeut a c’haou. Etre 10 000 ha 100 000 bep bloaz.

Nerzh 4-5 : Santet mat. Gwer torret ha batimantoù gwagelet. Etre 1 000 ha 10 000 bep bloaz.

Nerzh 5-6 : Santet mat-tre. Mogerioù frailhet. Spontet eo an dud. Etre 200 ha 1 000 bep bloaz.

Nerzh 6-7 : Santet mat-tre. Siminalioù o kouezhañ, tier zo a zisac’h hag an dud a skamp kuit. Etre 20 ha 200 bep bloaz.

Nerzh 7-8 : Santet mat-tre. Skaret an douar, savadurioù en o foull ha skampadeg dre-holl. Etre 10 ha 20 bep bloaz.

Nerzh 8-9 : Distruj dre-holl. Disac’hadeg an tier uhel hag ar pontoù, hentoù-bras ha hentoù-houarn distummet. War-dro 1 bep bloaz.

C’hoarvezout a ra pa vez da ou damm douar o riklañ : Unan o vont dindan, an eil o vont a-us… Un astennadur zo neuze, hag ez eus evel un toull…

Evel an hini a-raok nemet e teuont da vezañ staget, hag ur gwaskadur zo.

Riklañ a ra a-led.

Frailh reizh ha frailh a-led war ar memes tro.

Ur tsunami a zo un tren gwagennoù krouet en dour gant ur stroñs hag a dilec'h an tevder dour a-serzh. C'hoarvezout a ra tsunamioù pe reverzhioù da heul krenoù-douar, disac'hadennoù douar, tarzhadennoù volkanek, tarzhadennoù a bep seurt en o zouez korfoù kosmek evel mein-kurun.

Gwelet ar pennad pennañ: Tsunami.

Pennañ krenoù-douar (abaoe an XVIIIvet kantved)

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Bloavezh Lec'h, Bro Marvet Richter
1703 Japan 200 000
1727 Tabriz 77 000
1883 Krakatoa (Indonezia) 80 000
1920 Kansu (Sina) 180 000 8,5
1939 Concepción (Chile) 25 000 8,3
1976 T'Ang Chan (Sina) 655 000 7,8
1985 Kêr Vec'hiko (Mec'hiko) 6 000 6,8

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Wikeriadur
Sellit ouzh ar ger kren-douar er
wikeriadur, ar geriadur frank.