Idi na sadržaj

Katalonija

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Katalonija
Catalunya
Cataluña
Catalonha
Geografski položaj Katalonije u Španiji
Geografski položaj Katalonije u Španiji
Država Španija
Glavni gradBarcelona
Vlada
 • PredsjednikCarles Puigdemont
Površina
 • Ukupno32.114 km2
Mjesto po površini6.
Stanovništvo (2006)
 • Ukupno7.134.697
 • Rang2.
 • Gustoća223,9 /km2
ISO 3166 kodCT
Statut usvojen20. juli2006.
(18. juni 2006. odobren na referendumu)
Broj predstavnika u kongresu47
Broj predstavnika u senatu23
Veb-sajtwww.gencat.cat

Katalonija (katalonski: Catalunya; oksitanski: Catalonha; španski: Cataluña) jest španska autonomna zajednica koja se nalazi na sjeveroistoku Pirinejskog poluostrva. Zauzima površinu od 32.114 km2 i graniči s Francuskom i Andorom na sjeveru, na istoku sa Sredozemnim morem, na jugu sa Valensijskom Zajednicom i na zapadu s Aragonijom. Obala Katalonije duga je oko 580 km. Glavni grad je Barcelona.

Katalonija ima gotovo 7 miliona stanovnika. Više od polovine živi u metropolitanskom području Barcelone.

Katalonija je priznata kao nacija u svom Autonomnom statutu, i zaštićena je Ustavom Španije, koji joj priznaje i garantuje pravo na autonomiju.

Službeni jezici u Kataloniji su katalonski, španski i oksitanski.

Historija

[uredi | uredi izvor]

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Katalonija ima mediteransku klimu, iako s velikim razlikama u temperaturi između obalnog predjela, sa suhom klimom, umjerenom zimi i s vrlo vrućim ljetim; unutrašnjosti, koja ima kontinentalno-mediteransku klimu, s hladnim zimama i vrućim ljetima; i planinskog područje prema Pirenejima, koje ima klimu visokih planina, s temperaturama ispod nule i puno snjegom u zimi, s prosječnim godišnjim padavinama preko 1000 mm, te umjereno toplim ljetima.

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]

Prema službenim podacima, Katalonija je 1. januara 2005. godine imala 6.995.206 stanovnika, što predstavlja 15,8% od ukupnog broja stanovnika Španije. Također u Kataloniji su 6,8% od ukupnog broja imigranti.

Stanovništvo u glavnim gradovima provincija:

  • Barcelona - 1.593.075 stanovnika
  • Tarragona - 128.152 stanovnika
  • Lleida - 124.709 stanovnika
  • Girona - 86.672 stanovnika

Katalonski jezik jedan je od dva službena jezika u Kataloniji, priznat katalonskim statutom autonomije; drugi službeni jezik je španski, čiji je status službenog jezika u cijeloj Španiji priznat Ustavom iz 1978. godine.

Katalonska vlada provodi politiku promoviranja katalonskog jezika. U školama se predaje djelimično na katalonskom, a djelimično na španskom, u regionalnoj upravi govori se na katalonskom, regionalni mediji su uglavnom na katalonskom, a u poslovanju se traži da su sve informacije (npr. meniji u restoranima, posteri, katalozi, itd.) barem na katalonskom. Kao rezultat tog napora regionalne katalonske vlade je to da katalonski postaje dominantan na službenoj, te na akademskom nivou. Zagovornici ove politike tvrde da je ovakav pristup potreban kako bi se zaštitio njihov jezik pred imigrantnima i doseljenicima iz drugih dijelova zemlje koji njime ne govore.

Aranski jezik, koji je dijalekt oksitanskog, imao je službeni status te uživa posebnu zaštitu u okrugu Val d'Aran (Dolina Aran). Ova mala regija s oko 7.000 stanovnika je jedino mjesto gdje je oksitanski ima službeni status (govori se uglavnom u Francuskoj i nekim manjim mjestima u Italiji. Od 2006 ima službeni status u Kataloniji.

Prema podacima iz 2001. godine 95% Katalonaca razumije katalonski.

Znanje katalonskog jezika
Sposobnost Broj Postotak
Razumije 5.872.202 94,5%
Govori 4.630.640 74,5%
Čita 4.621.404 74,4%
Piše 3.093.223 49,8%
Stanovništvo 6.215.281 100,00%

U posljednjih 20 godina, znanje katalonskog je značajno je napredovalo. Prema podacima katalonske vlade, katalonskim se u svakodnevnom govoru koristi 50,1% stanovništva.

Barcelona je jedan od glavnih središta španske izdavačke industrije, i glavno središte izdavaštva na katalonskom jeziku.

Političko uređenje

[uredi | uredi izvor]

U Kataloniji postoje četiri nivoa vlasti, svaka s različitim nadležnostima i stepenom političke odgovornosti: Opća uprava španske države (Administración General del Estado de España), Vlada Katalonije ili Generalitet (Generalitat de Catalunya), provincijske skupštine (Diputacions provincials) i općinska vijeća (ajuntaments municipals).

Opća uprava španske države je nadležna za razna pitanja, kao što je sigurnost (nacionalna policija i vojska), pravosuđe, poslovi oko luka i aerodroma, državnih željeznica (La Administración General del Estado de España), te drugi poslovi koji su u isključivoj nadležnosti centralne vade Španije. Posljednih godina sve više ovlasti nacionalne policije prelazi na Mossos d'Escuadra, autonomnu policiju Katalonije, koja je zamijenila potpuno nacionalnu do 2010. godine. Opća uprava španije države koordinirana je iz sjedišta Izaslanstva središnje vlade. Izaslanik Vlade postavlja se izravno dekretom od strane španske Vlade.

Generalitet Katalonije (Vlada Katalonije), autonomna vlada Katalonije, nadležna je u raznim stvarima, kao što su obrazovanje, socijalni poslovi, promet, određivanje ekonomske i trgovačke politike, itd. Generalitet je također nadležan za izgradnju javnih objekata kao što su bolnice, škole, fakulteti, starački domovi, itd.

Generalitet (katalonski: Generalitat; španski Generalidad) je institucionalni sistem u koji se politički organizira autonomna vlast Katalonije. Generalitet čine Parlament, Predsjednik Generaliteta i Vlada (Izvršno vijeće).

Izvršna vlast

[uredi | uredi izvor]

Vlada se sastoji od predsjednika Generaliteta, koji joj predsjedava, te ministara. Vlada ili Izvršno vijeće ne treba poistovjećivati s Generalitetom, koji je katalonski autonomni sistem vlasti.

Zakonodavna vast

[uredi | uredi izvor]

Sudska vlast

[uredi | uredi izvor]

Teritorijalna podjela

[uredi | uredi izvor]

Katalonija se teritorijalno dijeli na okruge (comarques), općine (municipis) i provincije (provincies). U historiji je postojala podjela i na regions i vegueries.

Provincije (Provincies)

[uredi | uredi izvor]

Katalonija je upravno podjeljena na četiri provincije:

  • Provincija Barcelona, s glavnim gradom Barcelonom
  • Provincija Girona, kat. Girona, čiji glavni grad je Girona
  • Provincija Lleida, kat. Lleida, čiji glavni grad je Lleida
  • Provincija Tarragona, čiji glavni grad je Tarragona

Okruzi (Comarques)

[uredi | uredi izvor]

Katalonija se dijeli na 41 okrug, kojima upravljaju Okružna vijeća. Podjela Katalonije na okruge ima svoj porijeklo u dekretu iz 1936. godine, koji je bio na snazi do kralja Španskog građanskog rata. Podjela na okruge ponovno je ustanovljena 1987. godine.

Valle de Arán, iako uključen u podjelu na okruge, ima veću autonomiju od ostalih.

Općine (Municipis)

[uredi | uredi izvor]

Vlast u općinama vrše općinska vijeća (ayuntamiento), koje čine gradonačelnici i vijećnici, a koje biraju na izborima stanovnici općine.

Ekonomija

[uredi | uredi izvor]

Saobraćaj

[uredi | uredi izvor]

Katalonija ima razvijenu prometnu infrastrukturu. Premrežena je autoputevima i cestama, te željezničkim prugama.

Aerodromi u Kataloniji:

  • međunarodni aerodrom El Prat, smješten 15 km od Barcelone. Jedan od tri aerodromska terminala nosi naziv "Puente Aéreo" (Zračni most), koji spaja Barcelonu s Madrididom stalnim letovim svakog sata
  • aerodrom Girona kojeg koriste uglavnom low cost kompanije
  • aerodrom Reus, udaljen sat vremena od Barcelone.
  • aerodrom Sabadell, koji ne služi za komercijalni promet

Glavne pomorske luke za zračni i trgovački promet su Barcelona i Tarragona.

Katalonija ima mrežu cesta dugu oko 12.000 km, od čega su 962 km autoputevi.

Na području Katalonije izgrađena je prva željeznička pruga uopće na Pirinejskom poluostrvu. 28. oktobra 1848. godine puštena je u saobraćaj željeznička linija između Barcelone i Mataroa duga 28 km.

Trenutno je u izgradnji linija brzih vozova između Madrida i Barcelone (AVE) koja će biti dovršena do 2009. godine, te se planira njeno produženje do francuske granice i uključivanje u francusku mrežu brzih vozova.

Katalonska vlada najavila je izgradnju novih 1.100 kilometara pruga, investicija vrijedna 25.000 miliona eura, između 2006. i 2026. godine.

Kultura

[uredi | uredi izvor]

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]