Saltu al enhavo

Hungara lingvo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Hungare)
Hungara lingvo
magyar nyelv
Mapo
natura lingvomoderna lingvo • lingvo • fako
Ugra lingvaro
Parolata en Precipe Hungario; Rumanio, Slovakio, Aŭstrio, Serbio, Kroatio
Parolantoj 12 600 000
Denaskaj parolantoj proksimume 13,6 milionoj
Skribo latina
Lingvistika klasifiko
Urala
Finn-ugra
Ugra
Hungara
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en Hungario, Eŭropa unio
Reguligita de Hungarian Research Centre for Linguistics
Lingva statuso 1 sekura
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-1 hu
  ISO 639-2 hun
  ISO 639-3 hun
  SIL HNG
  Glottolog hung1274
Angla nomo Hungarian
Franca nomo hongrois
Vikipedio
vdr
Hungarparolantoj en orienta Eŭropo.

La hungara lingvo (hungare magyar nyelv) estas finn-ugra lingvo parolata precipe en Hungario.

La lingva kodo estas hu resp. hun (laŭ ISO 639).

Skribo kaj prononco

[redakti | redakti fonton]
Tabelo de hungaraj vokaloj(laŭ Internacia Fonetika Alfabeto)

La hungara lingvo uzas latinajn literojn.

Prononco de la hungara alfabeto. La literoj el fremdlingvaj vortoj aperas parenteze.
Litero Internacia Fonetika Alfabeto (Unikodo) Esperante pli-malpli
A a ɒ ɒ / å*
Á á
B b b b
C c t͡s c
CS cs t͡ʃ ĉ
D d d
E e ɛ e
É é éː*
F f f f
G g ɡ g
GY gy ɟ dj
H h h h
I i i i
Í í
J j j, ʝ j, lj
K k k k
L l l
LY ly j, ʝ lj
M m m m
N n n
NY ny ɲ nj
O o o o
Ó ó
Ö ö ø ø/ö*
Ő ő øː øː/öː*
P p p p
(Q q) kv kv
R r ɾ̪ r
S s ʃ ŝ
SZ sz s s
T t t
TY ty c tj
U u u u
Ú ú
Ü ü y y/ü*
Ű ű yː/üː*
V v v v
(W w) v v
(X x) ks ks
(Y y) i i
Z z z z
ZS zs ʒ ĵ
  • La konsonanto r estas formata langofine.
  • La duoblaj konsonantoj estas pli longe eldiritaj.
  • La akcento okazas ĉiam sur la unua silabo.
  • Pli longajn vokalojn signas la signo ː .
  • Steleto signas tiujn sonojn ne rekte ekzistantaj en Esperanto (ɒ/å sono inter o kaj a, é kiel france, ø/ö kaj y/ü kiel skandinave, germane, finne aŭ turke).

Gramatiko

[redakti | redakti fonton]

Specifa trajto de la finn-ugraj lingvoj estas la regula aglutina vortoderivado.

Ekzemple

ház (domo), házban (en domo), házba (en domon), házhoz (ĉe domon), házamhoz (ĉe mian domon)

Tie restas la vortoradiko senŝanĝa kaj klare distingebla, la derivadoj estas tre regulaj kaj ekzistas nur malmultaj esceptoj (ĉefe, se la lasta vokalo estas supersignita egéregeret "muso", "muson").

Similaj validas por la verboj, ekz.:
látni (vidi): verboradiko (lát) + hat (povas) = láthat (li/ŝi povas vidi)
verboradiko (lát) + hat (povas) + t (pasinto) + (a)m (persona finaĵo) = láthattam (mi povis vidi)

Personaj pronomoj

[redakti | redakti fonton]
én = mi
te = vi
ő = li, ŝi, ĝi
mi = ni
ti = vi
ők = ili

Ekzistas ankaŭ la pronomoj maga (singulara) kaj maguk (plurala) kiuj estas formalaj formoj. Ili volas la verbon je la tria persono.

Simplaj frazoj

[redakti | redakti fonton]
  • Szia! = Saluton!
  • Köszönöm = Dankon
  • Hogy vagy? = Kiel vi fartas?
  • Jól vagyok = Mi fartas bone
  • Igen = Jes
  • Nem = Ne
  • Szeretlek = Mi amas vin
  • Egészségedre! = Je via sano!

1 - Egy
2 - Kettő (két antaŭ substantivo)
3 - Három
4 - Négy
5 - Öt
6 - Hat
7 - Hét
8 - Nyolc
9 - Kilenc
10 - Tíz
11 - Tizenegy
12 - Tizenkettő
13 - Tizenhárom
14 - Tizennégy
15 - Tizenöt
16 - Tizenhat
17 - Tizenhét
18 - Tizennyolc
19 - Tizenkilenc
20 - Húsz
21 - Huszonegy
22 - Huszonkettő
23 - Huszonhárom
30 - Harminc
33 - Harminchárom
40 - Negyven
50 - Ötven
60 - Hatvan
70 - Hetven
80 - Nyolcvan
90 - Kilencven
100 - Száz

La substantivoj post nombroj estas ĉiam je la singulara formo.

Neregulaj verboj

[redakti | redakti fonton]

Verbo lenni (esti)

[redakti | redakti fonton]

Indikativa prezenco

Én vagyok
Te vagy
Ő van
Mi vagyunk
Ti vagytok
Ők vannak

Verbo menni (iri)

[redakti | redakti fonton]

Indikativa prezenco

Én megyek
Te mész
Ő megy
Mi megyünk
Ti mentek
Ők mennek

Verbo jönni (veni)

[redakti | redakti fonton]

Indikativa prezenco

Én jövök
Te jössz
Ő jön
Mi jövünk
Ti jöttök
Ők jönnek

Specimenoj

[redakti | redakti fonton]

La Patro Nia:

Mi atyánk, aki a mennyekben vagy!
Szenteltessék meg a te neved.
Jöjjön el a te országod.
Legyen meg a te akaratod,
amint a mennyben, úgy a földön is.
Mindennapi kenyerünket add meg nekünk ma,
és bocsásd meg a mi vétkeinket,
miképpen mi is megbocsájtunk az ellenünk vétkezõknek,
és ne vígy minket kísértésbe,
de szabadíts meg a gonosztól.
Mert tied az ország, a hatalom és a dicsőség.
Mindörökké. Ámen!

Parto de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj:

Minden emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]