Saltu al enhavo

Lingva familio

El Vikipedio, la libera enciklopedio

Oni grupigas lingvojn en arojn (ofte nomitajn "familioj") laŭ ilia historia parenceco: lingvoj, kiuj ŝajnas deveni de komuna pralingvo, troviĝas en la sama lingvaro. Tiel oni ricevas arbecan strukturon.

La sekva tabelo montras unu tian strukturon. Pri kelkaj lingvaroj ekzistas diversaj opinioj, kaj iuj disdividoj estas esence arbitraj. Ĉi tiu tabelo estas iom konservativa, montrante nur lingvarojn, kies parenceco estas ĝenerale agnoskita. Pli radikala klasigo estas priskribita en la artikolo pri lingva filono.

Pro konveno, por ke ne estu tro da lingvaroj en la supra nivelo, la tabelo uzas ankaŭ kelkajn geografiajn grupojn, sed tiuj estas klare distingitaj per la vorto "lingvaroj" en la titolo. Ekzemple, historia parenceco inter la nordkaŭkaza kaj sudkaŭkaza lingvaroj ne estas pruvita.

Evidente la tabelo ne mencias ĉiujn homajn lingvojn, da kiuj estas kelkaj miloj. La strukturo de iuj familioj estas iom simpligita; pli da detaloj troviĝas eventuale en la artikolo pri la koncerna familio. Kreolaj lingvoj kaj piĝinoj estas troveblaj artikolfine. Planlingvoj estas ellasitaj pro ilia alispeca deveno. Listo de senparencaj lingvoj (lingvoj, kiuj ne apartenas al konata familio) troviĝas en aparta artikolo.

Iuj familioj estas rigardeblaj ankaŭ kiel lingvoj kun dialektoj, kaj multaj lingvoj estas rigardeblaj ankaŭ kiel familioj de proksime parencaj lingvoj.

Tridekses lingvaroj de la mondo (nuna etendiĝo)
Afrikazia lingvaro
  •  Berbera lingvaro
  •  Ĉada lingvaro
  •  Kuŝida lingvaro
  •  Ŝemida lingvaro
  • Altaja lingvaro
  •  Korea lingvo
  •  Japana lingvaro
  •  Mongola lingvaro
  •  Tungus-manĉura lingvaro
  •  Tjurka lingvaro
  •  Indianaj lingvaroj
  •  Aŭstraliaj lingvaroj
  •  Aŭstralazia lingvaro
  •  Aŭstronezia lingvaro
  •  Kaŭkaziaj lingvaroj
  •  Dravida lingvaro
  •  Eskimo-aleuta lingvaro
  • Ĉinotibeta lingvaro
  •  Ĉina lingvaro
  •  Tibeto-birma lingvaro
  • Hindeŭropa lingvaro
  •  Albana lingvo
  •  Armena lingvo
  •  Balta lingvaro
  •  Kelta lingvaro
  •  Ĝermana lingvaro
  •  Greka lingvo
  •  Hindarja lingvaro
  •  Irana lingvaro
  •  Latinida lingvaro
  •  Slava lingvaro
  •  Kojsanaj lingvaroj
  •  Niĝerkonga lingvaro
  •  Nilo-sahara lingvaro
  •  Prasiberiaj lingvaroj
  •  Papuaj lingvaroj
  •  Kradaja lingvaro
  •  Urala lingvaro
  •  Eŭska lingvo
  • Nuntempa distribuo de 18 grandaj lingvo-familioj en la mondo.
  •  Afrikazia
  •  Niĝerkonga
  •  Nilo-sahara
  •  Kojsana
  •  Hindeŭropa
  •  Kaŭkazia
  •  Altaja
  •  Urala
  •  Dravida
  •  Ĉinotibeta
  •  Aŭstralazia
  •  Aŭstronezia
  •  Aŭstralia
  •  Papua
  •  Kradaja
  •  Amerinda
  •  Na-denea
  •  Eskimo-aleuta
  •  Senparenca lingvo
  • Lingvaroj el Afriko

    [redakti | redakti fonton]
    Lingvaroj en Afriko.

    Inter la senparencaj lingvoj de Afriko estas la haza kaj sandava.

    nama

    kunga

    Lingvaroj el Eŭrazio

    [redakti | redakti fonton]

    Inter la senparencaj lingvoj de Eŭrazio estas la ajnua, buruŝaska, etruska, korea, nivĥa, sumera, kaj la eŭska aŭ baska.

    Kmera (kamboĝa), vjetnama, nikobara

    Formosaj lingvoj

    Tetuna, balia, cebua, ĉamora, java, malagasa, malaja (enhavante la indonezian), sunda, tagaloga (enhavante la filipina), fiĝia

    Polinezia lingvaro: havaja, maoria, samoa

    Abĥaza

    Nepala (kontraŭ la nacia nepalia lingvo), birma, tibeta, ĉina

    Kanara, malajala, tamila, telugua

    Vidu Dene-jeniseja lingvaro

    Kartvela

    Ĉeĉena, inguŝa

    Distribuo de lingvo-familioj kaj senparencaj lingvoj norde de Meksikio en la epoko de unua kontakto kun eŭropanoj.

    Estas multaj senparencaj lingvoj en Nordameriko, kiel la hajda, la taraska kaj la zunia. Inter la lingvaroj estas:

    Inuita, jupika

    Keta, tlingita, ĉipevajana, navaha

    Vidu Na-denea lingvaro

    Algonkeneca

    [redakti | redakti fonton]

    Laŝucida

    Hejlcuka, nutka

    Lakota, mandana, omaha

    Mohoka, Ĉeroka

    (per Delancey 2006)

    Hipoteza lingvaro. La sekvantaj estas eblaj lingvaretoj kaj senparenculoj.

    Naŭatla, ŝoŝona, hopia

    Grandaj lingvoj: Majaa (jukateka), vasteka, cocila, celtala, ĉola, kakĉikela, kekĉia, kiĉea, mamea, ĉuĥa, hakalteka (poptia), kanhobala, iŝila, pokomama, pokomĉia, cutuhila

    Estas multaj senparencaj lingvoj en Sudameriko, kiel la mapuĉa kaj pirahana. Inter la lingvaroj estas:

    Ĉibĉa

    Ŝavantea, kajnganga

    Takana, ŝipiba

    Tukana

    Gvarania, tupia

    Troviĝas multaj senparencaj lingvoj en Papulando. Inter la lingvaroj estas:

    Enhavas la plejparton de la papuaj lingvoj

    rotokasa

    Troviĝas pluraj senparencaj lingvoj en Aŭstralio. Inter la lingvaroj estas:

    Enhavas la plejparton de la aŭstraliaj lingvoj

    Vidu ankaŭ

    [redakti | redakti fonton]

    Eksteraj ligiloj

    [redakti | redakti fonton]