Edukira joan

Erradiazio-kutsadura

Wikipedia, Entziklopedia askea
2007 hartutako simbolo berria

Kutsadura erradiaktiboa esaten zaio energia nuklearrak eragiten duen kutsadurari. Kutsadura hau isotopo erradioaktibo artifizial zein naturalek eragindakoa izan daiteke.

Energia nuklearrak erradiaktibitate handiko hondakinak sortzen ditu, desintegratzeko 600 eta 2 130 000 urte bitartean behar dituztenak. Batzuk milaka urtez sor dezakete erradiaktibitatea. Erradiaktibitatearen ondorioak kaltegarriak izan ohi dira, luzez jasaten badira edo intentsitate handikoak baldin badira.

Denboran zehar organismo batzuetatik besteetara transmiti daitezke substantzia erradiaktiboak kate trofikoaren bidez, azkenik goi mailako organismoetan eta baita gizakiengan ere metatuz. Plutonio gramo batek milioi bat pertsonatan minbizia sortzeko ahalmena du. Erradiaktibitate isurketek ondorio larriak izan ditzakete inguruan bizi diren pertsonen osasunean: abortuak, mutazio genetikoak, leuzemia, tiroide minbizia, psikologia-arazoak...

Kutsadura posibleak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kutsadura motak:

  1. Pertsonen kutsadura: kanpoaldeko zein barnekoa izan daiteke, lehenengoan azala edo arropa material erradiaktiboarekin sartzen da kontaktuan; bigarrenean ordea, ingestio, arnasketa, absortzio edo injekzio bidez gerta daiteke.
  2. Elikagaiek kutsadura: material erradiaktiboak elikagaiekin kontaktuan sartzerakoan sortzen da.
  3. Lurraren kutsadura: Izan daiteke gainazalekoa edo sakona
  4. Edateko uraren kutsadura: hau isotopo erradiaktibo moduan disolbatuta agertuko da.

Erradiakzioak hainbat jatorri izan ditzake: naturala (radona kasu) edo artifiziala (plutonioa, esaterako).

Isotopo erradiaktiboetaz hiz egiten denean ez da kutsadura naturala aipatzen, baina artifiziala denean bai. Eta izan daiteke:

  • Medikuntzakoa: Medikuntza nuklearrean eta erradioterapian hondakin erradiaktiboak sortzen dira.
  • Industriakoa
    • Energia nuklearragatik atmosferara gas erradiaktiboak isurtzen dira.
    • Meategietan sortzen dira material berriak oso kutsakorrak dira.
  • Militarra: bomba atomikoen ikerketak eta erabilpenak, ere aipatzeko da munizioa egiteko uranio pobretua erabiltzen da nahiz eta oso erradiaktiboa ez izan.
  • Ustekabekoa: Material erradiaktiboak manipulatzerakoan gerta daiteke ezbeharrak gertatzea. Oso adibide nabarmena da Txernobylgo hondamendia.

Ohartaratzeko simboloak erradiazioari buruz

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erabilitako neurriak simbolorako.

Erradiazioaz ohartaratzeko erbiltzen den simboloa hiru hostoko hirusta da.

Ikur honek esan nahi du kutsatzeko edo irradiatzeko arriskua dagoela, eta horrez gain ohar gehiago agertzen ohi dira.

  • Kolorea: hirustaren koloreak erradiazioen intentsitatea adierazten du. Kolorea, intentsitate txikitik handira, grisa, urdina, berdea, horia, laranja eta gorria izan daiteke.
  • Ohar gehigarriak: hirusta bakarrik agertzen denean edo puntu erradialak dituenean, esan nahi du kutsadura bakarrik kanpoaldekoa izan daitekela; X-izpien kasuan adibidez. Ikurra puntekin ageri denean kutsatzeko arriskua dagoela esan nahi du.
  • Leiendak: Gainera eremu mota agertzen da ikurraren gainean, eta arriskua behealdean.
Erradiazioa ohartaratzeko simboloak eta bere deitura[1]
Simboloa trebolaren kolorea Kutsatseko arriskua Kanpo irradiaziozko arriskua Izendapena
Berdea Ez Bai Eremu kontrolatua.
berdea Bai Ez Eremu kontrolatua.
berdea Bai Bai Eremu kontrolatua.
horia Ez Bai Iraunkortasun mugatutako eremua.
horia Bai Ez Iraunkortasun mugatutako eremua.
horia Bai Bai Iraunkortasun mugatutako eremua.
laranja - - Iraunkortasun araututako eremua.
gorria Ez Bai Ezin daiteke sartu eremuan.
gorria Bai Ez Ezin daiteke sartu eremuan.
gorria Bai Bai Ezin daiteke sartu eremuan.

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman RDPSRI izeneko erreferentziarako

Kanpo Loturak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Zirriborro Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.