پرش به محتوا

راجاس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

راجاس (به سانسکریت: रजस्) یکی از سه گونا (گرایش‌ها، کیفیت‌ها، ویژگی‌ها)، مفهومی فلسفی و روان‌شناختی است که توسط مکتب سامخیا در فلسفه هندو توسعه یافته‌است.[۱] دو کیفیت دیگر ساتوا و تاماس هستند. راجاس تمایل یا کیفیت ذاتی است که حرکت، انرژی و فعالیت را به حرکت درمی‌آورد.[۲]

شرح

[ویرایش]

در فلسفه سامخیا، guṇa یکی از سه «گرایش، کیفیت» است: ساتوا، راجاس و تاماس. این دسته از کیفیت‌ها به‌طور گسترده توسط مکاتب مختلف هندوئیسم برای دسته‌بندی رفتار و پدیده‌های طبیعی پذیرفته شده‌است. سه خصلت عبارتند از:

  • ساتوا کیفیت تعادل، هماهنگی، خوبی، خلوص، جهانی شدن، کل نگر، سازنده، خلاق، سازنده، نگرش مثبت، نورانی، آرامش، بودن، صلح آمیز، فضیلت است.[۲][۳]
  • راجاس کیفیت اشتیاق، فعالیت، نه خوب و نه بد و گاهی، خود محوری، خودخواه، فردی، رانده، متحرک، پویا است.[۴][۵]
  • تاماس کیفیت عدم تعادل، بی نظمی، هرج و مرج، اضطراب، ناپاک، مخرب، هذیان، منفی، کسل کننده یا غیرفعال، بی‌تفاوتی، اینرسی یا رخوت، خشن، شرور، نادان است.[۶]

موجود زنده یا جوهر به عنوان نتیجه خالص تأثیر مشترک این سه کیفیت در نظر گرفته می‌شود.[۴][۷]

برهمن مظهر جوهر تحرک و انبساط (ragas) است.[۸]

منابع

[ویرایش]
  1. James G. Lochtefeld, Rajas, in The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M, Vol. 2, Rosen Publishing, شابک ‎۹۷۸۰۸۲۳۹۳۱۷۹۸, pages 546-547
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Ian Whicher (1998), The Integrity of the Yoga Darśana, State University of New York Press, pages 86-87, 124-125, 163-167, 238-243
  3. Alter, Joseph S. , Yoga in modern India, 2004 Princeton University Press, p 55
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ Alban Widgery (1930), The principles of Hindu Ethics, International Journal of Ethics, Vol. 40, No. 2, pages 234-237
  5. Ian Whicher (1998), The Integrity of the Yoga Darśana, State University of New York Press, pages 63, 124-129, 138, 188-190
  6. Ian Whicher (1998), The Integrity of the Yoga Darśana, State University of New York Press, pages 63, 110-112, 124-126, 163, 188
  7. James G. Lochtefeld, Sattva, in The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M, Vol. 2, Rosen Publishing, شابک ‎۹۷۸۰۸۲۳۹۳۱۷۹۸, page 265
  8. ادیان و مکتبهای فلسفی هند جلد اول، تألیف داریوش شایگان – تهران: امیر کبیر 1386.