Saltar ao contido

Lingua fula

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Fula
Fulfulde, Pulaar, Pular
Outros nomes:fulani
Falado en: Sahel
Rexións: África Occidental, África Central
Total de falantes: 10-16 millóns
Familia:
 Atlántico-Congo
  Atlántico
   Atlántico setentrional
    Senegambiano
     Fula-wolof
      Fula
Status oficial
Lingua oficial de: Malí e Burkina Faso
Recoñecido como lingua minoritaria en Níxer, e o Camerún.
Códigos de lingua
ISO 639-1: sw
ISO 639-2: swa
ISO 639-3: swa
SIL: SWA
Mapa
Status

O fula está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

A lingua fula (tamén chamada peul, fulani, pulaar, fulbe, fulfulde) é unha lingua de África Occidental, especialmente da África subsahariana máis próxima ao Sahel, falada pola etnia fula, que abrangue dende Senegal até o Camerún e o Sudán. É falada por unhas 10-16 millóns de persoas e ten un status de lingua oficial en Mauritania, Senegal, Malí, Guinea, Burkina Faso, Níxer, Nixeria e mais no Camerún.

Fonoloxía

[editar | editar a fonte]

O inventario de consoantes do fula é o seguinte:

Labial Alveolar Palatal Velar Glotal
oclusiva p, b t, d k, g ʔ
implosiva ɓ ɗ ʄ
fricativa f s ʝ x
nasal m n ɲ ŋ
aproximante r, l y w

Nalgúns dialectos do fula non existe a serie de implosivas. Polo demais o inventario anterior é moi semellante á da lingua wolof, coa excepción de que nesa outra lingua atlántica non existe nin serie de implosivas nin a oclusiva glotal.

Xeitos de escritura

[editar | editar a fonte]

alfabeto latino

[editar | editar a fonte]

Cando se escribe úsase o alfabeto latino, con algúns caracteres adicionais para representais fonemas ou sons específicos Ɓ/ɓ, Ɗ/ɗ, Ŋ/ŋ, Ñ/ñ, Ƴ/ƴ (ex. implosiva B, implosiva D, velar N [sons coma o grafo "nh" galego en "unha" por exemplo], palatal N, exectiva Y). O apóstrofo (ʼ) úsase coma unha pausa glotal. En Nixeria ʼy substitúe ƴ, e no Senegal ñ úsase no canto de ɲ.

Alfabeto fula

[editar | editar a fonte]

a, aa, b, mb, ɓ, c, d, nd, ɗ, e, ee, f, g, ng, h, i, ii, j, nj, k, l, m, n, ŋ, ny (ou ñ ou ɲ), o, oo, p, r, s, t, u, uu, w, y, ƴ

As letras q, x, z só se empregan nalgúns casos en estranxeirismos. No pular de Guinea atopamos unha letra adicional: ɠ.

Escritura árabe

[editar | editar a fonte]

O fula tamén se escribiu no pasado con caracteres árabes ou Ajami pero foi antes da colonización. Nalgunhas zonas de Guinea aínda os usan.

  1. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]