Karfagen

Úlgi:Diqqatga sazovor joylarKarfagen (finikiya tilinde Kartadasht - jańa qala ) - Arqa Afrikadaǵı áyyemgi qala -mámleket (házirgi, Tu'nis qala átirapı ). Finikiyler tárepinen b.e.sh 825-jılda júzege kelgen.Karfagen b e sh III ásirdiń basına kelip Arqa Afrika, Sitsiliya (Sirakuzadan tısqarı ), Sardiniya hám qubla Ispaniyanı basıp alǵannan keyin, Orta teńiz jaǵasındaǵı qúdiretli mámleketke aynalǵan, bul bolsa ol menen Rim arasındaǵı soqligisiwdi keltirip shıǵarǵan. Puni urısları (b e sh 264-146 -jıl ) dag'i jeńiliwden keyin Karfagen rimlikler tárepinen wayran etilgen (146 ), onıń tiykarǵı aymaǵı Rimniń Afrika wálayatı quramına kiritilgen, qalǵanı Numidiyag'a berilgen. Karfagen kórkem óneri hám mádeniyatına tiyisli materiallıq mádeniyat estelikleri az muǵdarda saqlanıp qalǵan. Karfagen- Karfagen muzeyi jaylasqan qalanıń zamanagóy atı. Karfagen Tunis wálayatınıń bir bólegi bolıp tabıladı. Házirde Prezident rezidenciyası hám Karfagen universiteti Karfagende jaylasqan.l.

Qart-Hadasht atı (pun jazıwında Qrt-ḥdst unlilerisiz Finikiya tilinen „jan'a qala“ dep awdarma etilgen.

Óziniń pútkil tariyxı dawamında Karfagen eramızdan aldınǵı birinshi mıń jıllıqta Orta jer teńiziniń qubla-batıs bóleginiń úlken bóleginde húkimranlıq etken Finikiya tárepinen tiykar salınǵan Karfagen mámleketiniń paytaxtı bolǵan. Tiriyaliq Malika Alissa, Elissa hám Dido qalanıń tiykarshilari esaplanadı. Taorminaliq Timeydin' jazıwlarına qarag'anda, Dido óz watanın ketiwǵe májbúr bo'ladi hám Zamanagóy Tunis qoltıg'ınıń qirg'ag'ina kelip, ol qala qurıw ushın jergilikli qáwimlerden jer satıp alıwǵa qarar etti. Oǵan tek bir o'giz terisi qaplang'an jerdi satıp alıwǵa ruxsat berildi. Keyin Dido bug'anin' terisin alıp, jińishke sızıqlar menen kesip tasladı, olar menen tik qırg'aq tobeligin qorshap aldı hám onda Birsa atı menen ataqlı qorǵan qurdi. Tap usı qorǵannan Karfagen óz tariyxın baslaydı. Sonıń menen birge, ol imperiyag'a tiykar salındı hám regionda húkimetke dawa ete basladı, bul bolsa bir neshe ásirler ótip vandallar keliwine shekem Rim ushın birden-bir ekzistensial abayǵa aylandı

Puni urıslarınan keyin Karfagen eramızǵa shekemgi 146 -jılda rimlikler tárepinen basıp alınǵan hám wayran etilgen, biraq keyinirek qayta qurılǵan Rim imperiyasinin' Afrika provinsiyasindag'i eń zárúrli qalası, iri mádeniy, keyin bolsa dáslepki xristian hám shirkew orayı bolǵan. Keyin qala vandallar tárepinen basıp alındı hám vandallar patshalıǵınıń paytaxtına aylandı. vizantiyalilar vandal urısında onı qaytarıp alǵannan keyin bul mártebeni joǵaltti.

Biraq arablar basqınshılıg'nan keyin Karfagendegi jagday tomenledi.Qala Arqa Rim imperiyasina qaytpawi ushın 698-jilg'i Karfagen sawashinan keyin Umaviyler áskerleri tárepinen talangan hám wayran etilgen. Hafsidler qaladan dushpan kúshler ushın tayansh bolıp qalmawı ushın onı pútkilley wayran etiwge qarar etti. .

Orta ásirlerde regionlıq húkimet Kayruang'a ótti. XX ásirdiń birinshi on jıllıqlarında Karfagen munitsipaliteti retinde birlestirilgen Tunistiń qırg'aq shetiki bolimine aylana basladı.

Arxeologik jerler birinshi ret 1830 -jılda Daniya konsuli Kristian Tuxen Falbe tárepinen tekserilgen. 1831-jılda Parijde Karfagendi úyreniw jámiyeti ashıldı. XIX ásirdiń ekinshi yarımında Charlz Ernest Boehle hám Alfred Lui Delattre tárepinen qazıw jumısları alıp barılǵan. 1874-jıldan beri Karfagende qazılmalar Frantsiya Jazıwlar akademiyası basshilıǵında alıp barılmaqta. Karfagen milliy muzeyi 1875-jılda kardinal Charlz Lavigeri tárepinen islengen. Karfagen paleo-xristian ashıq aspan astındaǵı muzeyinde 1975-jıldan 1984-jılǵa shekem YUNESKO qáwenderliginde qazilg'an buyımlar saqlanadı..

Jaylasiwi

Karfagen Orta Jer teńiziniń Afrika qirg'ag'in'da, Tunis arqasındaǵı zamanagóy Tunis qalasınan shama menen on kilometr shıǵısta jaylasqan. Qala shıǵısta Tunis qoltıg'ı, arqada Sebxet Ariana lagunasi hám qublada Tunis ko'li menen shegaralasqan yarım aralda jaylasqan. Karfagen Levant hám Gibraltar arasındaǵı eń zárúrli Finikiya sawda jolında jaylasqan. Onıń Sitsiliya bug'azında jaylasiwı Orta jer teńizindegi teńiz sawdasın baqlaw imkaniyatın berdi. Bul qalanıń ekonomikalıq hám áskeriy húkimranlıǵınıń tiykarǵı sebebi edi. Usınıń menen birge, Sitsiliya hám Tirren teńizi hám Arqa Orta jer teńizi arasında baylanıs bar edi. Qalada eki iri jasalma adamlar kóp ótetuǵın kesispe qurılǵan bolıp, olardan biri 220 dana áskeriy kemeden ibarat úlken flottı óz ishine aladı. Diywal menen oralǵan minar eki portqa qarag'an. Qalada 23 milya (37 km) uzınlıqtaǵı úlken diywallar bar edi, olar uqsas qalalardıń diywallarınan uzınlaw edi. Shama menen 3 milya (4, 8 km) batıstaǵı Isthmusdag'i diywallar haqıyqattan da úlken edi hám esh qashan buzilmag'an. Jaylasıw strategiyalıq tárepten qolay edi, sebebi bul qalanı qurǵaqlıqtan qorǵawdı ańsatlastirdi.

Derekler

Bul maqala shala. Siz onı bayıtıp, joybarǵa járdem beriwińiz múmkin.
Bul shala maqala haqqında ulıwma úlgi bolıp, ilajı bolsa ol jáne de anıqlaw úlgige almastırılıwı kerek.