Fiteny vietnamiana
Ny fiteny vietnamiana dia fiteny ôfisialin' i Vietnamy; anisan' ny fiteny vietika, izay ao amin' ny sampana mônkmeran' ny fiteny aostrôaziatika. Io no fiteny aostrôaziatika be mpiteny indrindra, indroan' ny isan' ny olona miteny kmera. Fiteny tokam-baninteny ny fiteny vietnamiana. Atao hoe Tiếng Việt ity fiteny ity amin' ny teny vietnamiana.
Ny 85 % amin' ny mponin' i Vietnamy sy ny mpifidra monina ivelan' ny tanindrazany no manao ny fiteny vietnamiana ho fitenin-dreny. Miisa 107 500 000 any ho any ny mpiteny vietnamiana. Ny fomba fanoratana atao hoe Quốc ngữ, no ampiasaina amin' izao fotoana izao izay nasolo ny fanoratra sinoa. Tsy sarotra ny fitsipitenin' ny fiteny vietnamiana noho ny teny ao aminy tsy miova endrika mihitsy.
Tantarany[hanova | hanova ny fango]
Nivoatra avy tamin' ny fiteny mônkmera ity fiteny ity. Tamin' ny taonjato faha-2 tal. J.K. hatramin' ny taonjato faha-10 taor. J.K., dia teo ambany fitondran' ny Sinoa i Vietnamy (faritanin' i Jiaozhi). Niely ny fiteny sinoa (izay ao amin' ny fianakaviam-piteny sinô-tibetana) sy ny asa sorany, indrindra teo amin' ireo mahay tararasy sy manam-pahaizana vietnamiana, ka nisolo ny rafi-tsoratra tena vietnamiana izay heverina fa efa nisy talohan' ny vanim-potoana kristianina. Noho izany dia manana literatiora amin' ny teny sinoa i Vietnamy, ary tamin' ny taonjato faha-10 dia nisy literatiora nosoratana tamin' ny rafi-panoratana Chữ Nôm. Maro ny voambolana avy amin' ny fiteny sinoa izay tafiditra ao amin' ny fiteny vietnamianaka manome ny atao hoe fiteny sinô-vietnamiana. Ny literatiora amin' ny rafi-tsoratra Chữ Nôm dia mampiasa tarehin-tsoratra sinoa, izay ampiasaina irery fa tononina amin' ny fomba tsy mitovy amin' ny fanononana sinoa, ary nomena sandany hafa tsy mitovy amin' ny an' ny fiteny sinoa, na izy roa mitambatra. Ny tarehin-tsoratra Chữ Nôm dia maneho ny feon' ny fitenim-bahoaka vietnamiana. Efa tany am-piandohan' ny taonjato faha-17 dia nampiasa rafi-panovàn-tarehin-tsoratra amin' ny abidy latina ny misiônera kristiana (ilay zezoita atao hoe Alexandre de Rhodes tamin' ny taona 1651) ka natao amin' ny fomba rômana (Chữ quốc ngữ) ny fanoratana.
Endri-teny sy hevi-teny[hanova | hanova ny fango]
Ny fiteny vietnamiana dia fiteny be lantom-baninteny (na haabom-peo), izay misy lanton-baninteny enina. Tokam-baninteny avokoa ny voanteny ao aminy ary tsy misy fiiovana andrika (na inona ny anjara asany ao amin' ny tari-teny na fehezanteny). Tsy manome voanteny maro vaninteny ny fanakambanana ireo voanteny ireo fa mijanona ho tandaha-teny misy voanteny roa miavaka sy tokam-baninteny avy. Ny hevi-teny dia azo avy amin' ny fanakambanana voateny sy ny toerana misy ny voanteny ao amin' ny fehezanteny sy miohatra amin' ny voanteny hafa iray fehezana aminy.
Ny lantom-baninteny (na haabom-peo) sy ny fahasamihafan' ny fanononana any amin' ny faritra avaratra sy amin' ny faritra afovoany ary any amin' ny faritra atsimo amin' ilay firenena dia mety mahatonga ny fiteny vietnamiana ho sarotra azon' ny vahiny. Na izany aza, amin' ny fianarana ilay fiteny, ny fenitra ôfisialy dia ny fanononana any amin' ny faritra avaratra misy an' i Hanoi renivohitra.
Fielezany[hanova | hanova ny fango]
Betsaka ny mpiteny vietnamiana any amin' ireto firenena manaraka ireto: Aostralia, Kambôdza, Kanada, Sina, Kôtidivoara, Failandy, Frantsa sy ny zana-taniny sasany (Martinique sy Nouvelle-Calédonie), Alemaina, Laôsy, Nederlandy, Nôrvezy, Filipina, Pôlônia, Senegaly, Tailandy, ary Tsekia.