Naar inhoud springen

Niervaren

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Niervaren
Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas)
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Clade:Tracheophyta
Clade:Euphyllophyta
Clade:Monilophyta
Klasse:Polypodiopsida
Orde:Polypodiales
Familie:Dryopteridaceae (Niervarenfamilie)
Geslacht
Dryopteris
Adans. (1763)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Niervaren op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Niervaren (Dryopteris) is een geslacht van ongeveer 225[1]–250[2] soorten varens uit de niervarenfamilie (Dryopteridaceae). Er is een groot aantal bastaarden bekend, waarvan veel combinaties tot een alloploïde soort hebben geleid. Een aanzienlijke groep bastaarden weet als apomictische soort in stand te blijven.

Het geslacht heeft een kosmopolitische verspreiding met nadruk op de gematigde zones in Centraal en Oost-Azië. De meeste soorten worden gevonden in bos en open vegetaties, soms op stenige plaatsen en dan vooral in montane gebieden. In België en Nederland worden zeven of acht soorten gevonden, waarvan de brede stekelvaren het algemeenst is.

Naamgeving en etymologie

[bewerken | brontekst bewerken]

De Nederlandse naam niervaren slaat op het niervormige dekvliesje dat de sporenhoopjes afdekt. Dryopteris is een plantennaam uit het Oudgrieks en betekent letterlijk 'eik-varen'. Welke varen deze naam in de klassieke oudheid had is niet bekend.

Botanische beschrijving

[bewerken | brontekst bewerken]

Niervarens hebben meestal een dikke, korte, rechtopstaande, nogal eens vertakte wortelstok met schubben. Ook de bladsteel is beschubt (ten minste aan de basis) en bij een aantal soorten voorzien van klieren en/of haren. De bladen of veren zijn lancetvormig, langwerpig, driehoekig, vijfhoekig of ovaalen zijn een- tot viermaal geveerd. Alle soorten hebben een veelvoud van 41 chromosomen.

Kenmerkend voor het genus zijn de sporenhoopjes die zijn afgedekt met een niervormig dekvliesje.

Beschreven soorten

[bewerken | brontekst bewerken]

In Europa komen 26 soorten van nature voor, waarvan zeven of acht Nederland en België:

Voorkomen
Botanische naam Nederlandse naam NL Be afbeelding
Dryopteris aemula (Ait.) Kuntze (1891) nee nee Dryopteris aemula
Dryopteris affinis (Lowe) Fraser-Jenk. (1979) glanzende geschubde mannetjesvaren ja ja Geschubde mannetjesvaren
Dryopteris aitoniana Pic.Serm. (1951). nee nee
Dryopteris ardechensis Fraser-Jenk. (1981) nee nee Dryopteris ardechensis
Dryopteris azorica (Christ) Alston. (1956) nee nee
Dryopteris borreri (Newm.) Newm, ex Oberh. & Tavel (1937). matte geschubde mannetjesvaren ja ja
Dryopteris cambrensis (Fraser-Jenk.) Beitel & W.Buck (1988). ? ?
Dryopteris carthusiana (Vill.) H.P.Fuchs (1958) smalle stekelvaren ja ja Smalle stekelvaren
Dryopteris caucasica (A. Braun) Fraser-Jenk. & Corley (1972) nee nee dryopteris caucasica
Dryopteris corleyi Fraser-Jenk. (1982) nee nee
Dryopteris crispifolia Rasbach, Reichst. & Vida (1977) nee nee
Dryopteris cristata (L.) A.Gray (1848) kamvaren ja ja Kamvaren
Dryopteris dilatata (Hoffm.) A.Gray (1848) brede stekelvaren ja ja Brede stekelvaren
Dryopteris expansa (C. Presl) Fraser-Jenk. & Jermy (1977) ? ja
Dryopteris filix-mas (L.) Schott (1834) mannetjesvaren ja ja Mannetjesvaren
Dryopteris fragrans (L) Schott (1834) nee nee
Dryopteris guanchica Gibby & Jermy (1977) nee nee
Dryopteris maderensis (Milde) Alston (1956) nee nee
Dryopteris mindshelkensis Pavlov (1954) nee nee
Dryopteris oligodonta (Desv.) Pic.-Serm. (1951) nee nee Dryopteris oligodonta
Dryopteris oreades Fomin (1910) nee nee
Dryopteris pallida Bory C.Chr Ex Maire & Petitmengin (1908) nee nee
Dryopteris pseudodisjuncta (Tavel ex Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk. (2007) nee nee
Dryopteris remota (A. Braun ex Döll) Druce (1908) nee nee
Dryopteris tyrrhena Fraser-Jenk. & Reichst. (1975) nee nee
Dryopteris villarii (Bellardi) Woynar ex Schinz & Thell. (1915) nee nee D. villarii

Daarbuiten zijn er nog bijna 150 soorten elders in de wereld.

[bewerken | brontekst bewerken]