Naar inhoud springen

West-Vlaanderen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Voor de zelfstandige provincie West-Vlaanderen in de achttiende eeuw, zie: West-Vlaanderen (1713).
West-Vlaanderen
Provincie van België Vlag van België
Locatie van de provincie West-Vlaanderen
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Hoofdstad Vlag Brugge Brugge
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
3.196,59 km² (2022)
75,64%
9,73%
14,63%
Coördinaten 51°NB, 3°OL
Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
1.226.375 (01/01/2024)
49,62%
50,38%
383,65 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
17,9%
57,53%
24,57%
Buitenlanders 7,26% (01/01/2024)
Politiek
Gouverneur Carl Decaluwe
Coalitie CD&V
Open Vld
Vooruit
Economie
Gemiddeld inkomen 21.325 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 5,06% (jan. 2019)
Overige informatie
NIS-code 30000
ISO 3166 BE-VWV
Website www.west-vlaanderen.be
Portaal  Portaalicoon   België
Noordwestelijk gezicht op Brugge vanuit het Belfort.
Het Begijnhof en de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Kortrijk
De Belgische kust nabij De Panne
Het West-Vlaams Heuvelland
Twee Groetende AVL-Mannen van Joep van Lieshout te Knokke
Het casino van Middelkerke
Gezicht op het Europacentrum te Oostende
Het stadhuis met belfort en Sint-Niklaaskerk te Diksmuide
Ieper na de Eerste Wereldoorlog in 1919
Trapgevels in de Dweersstraat te Brugge
Marie-Louise de Meesterplein met achtergevels van de Grote Markt in Roeselare

West-Vlaanderen (Frans: Flandre-Occidentale) is een van de tien provincies van België en tegelijk een van de vijf provincies van het Vlaams Gewest. Het is de meest westelijk gelegen provincie van Vlaanderen en België en is de enige Belgische provincie die aan de Noordzee ligt. De provincie heeft een oppervlakte van 3.197 km² en telt ruim 1,2 miljoen inwoners. De hoofdstad van West-Vlaanderen is Brugge. Andere grote steden zijn Kortrijk, Oostende en Roeselare.

Het toponiem West-Vlaanderen bestaat uit twee delen, namelijk west en Vlaanderen.

Een pagus is een gouw. Het was een soort (klein) graafschap, iets kleiner dan een arrondissement, maar groter dan een kanton. De Latijnse toenaam Flandrensis verwijst naar het kenmerkende schorre en slib van de streek. Pagus Flandrensis was een kustgebied met grote getijdengeulen en groene schorren waarin schapenboeren leefden, al dan niet op terpen.[1] Het gebied strekte zich uit rond Brugge tussen IJzer en Zwin en ontwikkelde zich in de volgende eeuwen tot het belangrijke Graafschap Vlaanderen.

Onder de Franse bezetting werd het graafschap Vlaanderen opgeheven en werden uit het gebied in 1795 twee Franse departementen gevormd. Het westelijke deel van Vlaanderen werd het Leiedepartement (département de la Lys). Na de geallieerde bevrijding van 1815 werd dit departement de Nederlandse provincie West-Vlaanderen en vervolgens in 1830 na de Belgische afscheiding de Belgische provincie met deze naam. Na de vastlegging van de taalgrens in 1962 verloor de provincie de huidige Henegouwse gemeenten Komen en Moeskroen.

West-Vlaanderen is de enige Belgische provincie die aan de kust gelegen is. Het westelijke en noordelijke deel van de provincie bestaan hoofdzakelijk uit de vlakke Polders, in het westen doorsneden door de rivier de IJzer, die in Nieuwpoort in de Noordzee uitmondt. Het binnenland is minder vlak, en in het zuiden bevindt zich het West-Vlaams Heuvelland, met als hoogste top de Kemmelberg (154 m - TAW). Het zuidoosten van de provincie wordt doorsneden door de rivier de Leie, die verder naar Oost-Vlaanderen stroomt. In het uiterste zuidoosten wordt de provinciegrens door de Schelde gevormd.

West-Vlaanderen is de enige Vlaamse provincie die aan twee buurlanden grenst, zowel aan Frankrijk als aan Nederland.

Qua oppervlakte is de provincie de grootste in het Vlaams Gewest en de op vier na grootste in België.

Stedelijke gebieden beslaan 22,8% van de kadastrale oppervlakte, land- en tuinbouwgebied zo'n 68%. Dit laatste zorgt voor een relatief open en landelijk karakter, voornamelijk in de Westhoek. De provincie wordt niet gedomineerd door één grote stad, maar kent een stedenpatroon dat relatief evenwichtig over de vier regionale steden Brugge, Kortrijk, Oostende en Roeselare is verspreid, met de kleinere steden, zoals Ieper, Waregem, Tielt, Torhout, Izegem, Poperinge, Diksmuide en Veurne, ertussenin. Vooral Brugge in het noorden en Kortrijk in het zuiden gelden als belangrijkste aantrekkingspolen. Het zuiden van de provincie staat onder toenemende invloed van de metropool Rijsel, maar de staatsgrens en het taalverschil remmen deze vooralsnog wat af.

Administratieve indeling

[bewerken | brontekst bewerken]
Bevolking per arrondissement
[bewerken | brontekst bewerken]
Arrondissement Inwoners (1/1/2024) Opp. km² Inw./km²
Brugge 286.616 661,29 433,4
Diksmuide 52.550 362,42 145,0
Ieper 108.129 549,62 196,7
Kortrijk 302.442 402,87 750,5
Oostende 160.032 291,60 548,8
Roeselare 159.509 271,54 587,4
Tielt 95.620 329,79 289,9
Veurne 61.587 275,21 223,8
Provincie West-Vlaanderen 1.226.375 3.144,34 390,0

Met ingang vanaf 1 april 2014 valt de provinciegrens van West-Vlaanderen samen met de grens van het nieuwe gerechtelijk arrondissement West-Vlaanderen. De vier voormalige gerechtelijke arrondissementen van West-Vlaanderen (Brugge, Kortrijk, Ieper en Veurne) zullen blijven verder bestaan in de vorm van gerechtelijke arrondissementsafdelingen.

(*) Deze kantons zijn zetel van een gerechtelijk kanton.

Gemeenten met een stadstitel hebben "(stad)" achter de naam

1. Alveringem
2. Anzegem
3. Ardooie
4. Avelgem
5. Beernem
6. Blankenberge (stad)
7. Bredene
8. Brugge (stad)
9. Damme (stad)
10. De Haan
11. De Panne
12. Deerlijk
13. Dentergem
14. Diksmuide (stad)
15. Gistel (stad)
16. Harelbeke (stad)
17. Heuvelland
18. Hooglede
19. Houthulst
20. Ichtegem
21. Ieper (stad)
22. Ingelmunster
23. Izegem (stad)
24. Jabbeke
25. Knokke-Heist
26. Koekelare
27. Koksijde
28. Kortemark
29. Kortrijk (stad)
30. Kuurne
31. Langemark-Poelkapelle
32. Ledegem

33. Lendelede
34. Lichtervelde
35. Lo-Reninge (stad)
36. Menen (stad)
37. Mesen (stad)
38. Meulebeke
39. Middelkerke
40. Moorslede
41. Nieuwpoort (stad)
42. Oostende (stad)
43. Oostkamp
44. Oostrozebeke
45. Oudenburg (stad)
46. Pittem
47. Poperinge (stad)
48. Roeselare (stad)
49. Ruiselede
50. Spiere-Helkijn
51. Staden
52. Tielt (stad)
53. Torhout (stad)
54. Veurne (stad)
55. Vleteren
56. Waregem (stad)
57. Wervik (stad)
58. Wevelgem
59. Wielsbeke
60. Wingene
61. Zedelgem
62. Zonnebeke
63. Zuienkerke
64. Zwevegem

Aangrenzende provincies

[bewerken | brontekst bewerken]
   Aangrenzende provincies   
 Noordzee              Zeeland (NL) 
           
    Oost-Vlaanderen 
           
        Nord-Pas-de-Calais (FR)       Henegouwen 

Evolutie van het inwonertal

[bewerken | brontekst bewerken]

De bevolking van de provincie is sedert de onafhankelijkheid van België bijna verdubbeld, wat duidelijk minder is dan op nationaal vlak. Deze stijging is vrij regelmatig verlopen met als uitzonderingen de periode 1846-1866 met een nulgroei ten gevolge van de hongersnood te wijten aan de Internationale Aardappelcrisis en het decennium van de Eerste Wereldoorlog, toen de bevolking op korte termijn met ongeveer 70.000 was teruggelopen om in het volgende decennium al terug het vooroorlogse peil te overtreffen. Vanaf 1960 is de groei minder sterk, zoals ook in de rest van het land het geval is. De kleine terugval tussen 1960 en 1970 is het gevolg van het verlies van de gemeenten Moeskroen en Komen-Waasten aan de provincie Henegouwen naar aanleiding van het vastleggen van de taalgrens in 1963.

Op basis van de historische samenstelling van de provincie (inclusief Komen en Moeskroen tot 1963)

[bewerken | brontekst bewerken]

Inwoneraantal x 1000

  • Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1980=volkstellingen; vanaf 1990= inwoneraantal op 1 januari

Op basis van de huidige samenstelling van de provincie (exclusief Komen Moeskroen)

[bewerken | brontekst bewerken]

Inwoneraantal x 1000

  • Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1981=volkstellingen; vanaf 1990= inwoneraantal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar Aantal[2] Index (1992=100)
1992 1.111.557 100,0
1993 1.116.244 100,4
1994 1.119.085 100,7
1995 1.121.134 100,9
1996 1.122.849 101,0
1997 1.123.786 101,1
1998 1.125.140 101,2
1999 1.127.091 101,4
2000 1.128.774 101,5
2001 1.130.040 101,7
2002 1.132.275 101,9
2003 1.133.931 102,0
2004 1.135.802 102,2
2005 1.138.503 102,4
2006 1.141.866 102,7
2007 1.145.878 103,1
2008 1.150.565 103,5
2009 1.155.290 103,9
2010 1.159.366 104,3
2011 1.164.967 104,8
2012 1.169.990 105,3
2013 1.173.019 105,5
2014 1.175.508 105,8
2015 1.178.996 106,1
2016 1.181.828 106,3
2017 1.186.532 106,7
2018 1.191.796 107,2
2019 1.195.796 107,6
2020 1.200.945 108,0
2021 1.203.312 108,3
2022 1.209.011 108,8
2023 1.220.026 109,8
2024 1.226.375 110,3

Bevolkingsdichtheid

[bewerken | brontekst bewerken]

De gemiddelde bevolkingsdichtheid voor de provincie bedraagt 376 inwoners per km², wat ongeveer gelijk is aan het nationaal gemiddelde (369 inw./km²), maar beduidend minder dan het gemiddelde voor Vlaanderen (479 inw./km²). Enkele gemeenten uit de Westhoek behoren met minder dan 100 inw./km² tot de dunstbevolkte van het land. Lo-Reninge met 52 inw./km² is de Vlaamse gemeente met de laagste bevolkingsdichtheid.

De hoogste concentraties zijn te vinden in het economisch sterke zuidoosten van de provincie (regio Kortrijk-Roeselare) en bij de centrumsteden Brugge en Oostende.

Provincie West-Vlaanderen: bevolkingsdichtheid per gemeente - 2015

Leeftijdsopbouw

[bewerken | brontekst bewerken]
Bevolkingspiramide

De kustgemeenten kenmerken zich door een leeftijdsopbouw die sterk afwijkt van deze in de rest van de provincie en bij uitbreiding het land. Het aandeel 65-plussers bedraagt met uitzondering van Oostende en Bredene in al deze gemeenten ongeveer 35% (Koksijde zelfs 43,6%) waar dit voor de rest van de provincie slechts 22% is, een fenomeen te wijten aan inwijking van gepensioneerden uit de rest van het land die zich hier vestigen. Een direct gevolg hiervan is het hoge sterftecijfer van 13‰ voor deze gemeenten, waar dit voor de rest van de provincie slechts 9,66‰ is.

De officiële taal is het Nederlands. Tegen de taalgrens liggen echter de faciliteitengemeenten Spiere-Helkijn en Mesen, waar Franstaligen ook in hun eigen taal geholpen kunnen worden.

In de provincie wordt het typisch West-Vlaams dialect algemeen als (gesproken) omgangstaal gebruikt. Het West-Vlaams is de meest gebruikte streektaal van België.[3]

Zie Lijst van West-Vlaamse lokale omroepen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Religie en levensbeschouwing

[bewerken | brontekst bewerken]

De rooms-katholieke parochies in de provincie vallen onder het bisdom Brugge. De patroonheilige van de provincie is Sint-Donaas.

Openbaar vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]

Het openbaar vervoer in de provincie West-Vlaanderen is vooral naar en vanuit de steden Brugge en Kortrijk georganiseerd. Zowel het busvervoer in de provincie en de steden als de kusttram worden geëxploiteerd door de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn. Het spoorwegvervoer wordt daarentegen op federaal niveau door de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen georganiseerd.

Het provinciebestuur is gevestigd in de deelgemeente Sint-Andries in de stad Brugge en zetelt in het Provinciehuis Boeverbos. Bij het station van Brugge staat het Jacob van Maerlantgebouw met daarin het Vlaams Administratief Centrum (VAC) van de Vlaamse overheid.

Vlag West-Vlaanderen West-Vlaanderen Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente District
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag West-Vlaanderen West-Vlaanderen Brugge, Diksmuide, Oostende,
Roeselare, Tielt, Kortrijk, Ieper en Veurne
64 -
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur Districtscollege
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad Districtsraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring West-Vlaanderen Brugge
Kortrijk-Ieper
Oostende-Veurne-Diksmuide
Roeselare-Tielt
7 26 64 -
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads- Districtsraads-
Zie Lijst van gouverneurs van West-Vlaanderen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Nr. Gouverneur Ambtstermijn Partij
1 Felix de Mûelenaere
(1793-1862)
1830 1849 Unionisten/ Katholieken
2 Adolphe de Vrière
(1806-1885)
1849 1857 Liberale Partij
3 Benoît Vrambout
(1816-1877)
1857 1877 Liberale Partij
4 Léon Ruzette
(1836-1901)
1877 1878 Katholieke Partij
5 Theodore Heyvaert
(1834-1907)
1878 1883 Liberale Partij
6 Guillaume de Brouwer
(1840-1892)
1883 1884 Liberale Partij
(4) Léon Ruzette
(1836-1901)
1884 1901 Katholieke Partij
7 Charles d'Ursel
(1848-1903)
1901 1903 Katholieke Partij
8 Jean-Baptiste de Bethune jr.
(1853-1907)
1903 1907 Katholieke Partij
9 Albéric Ruzette
(1866-1929)
1907 1912 Katholieke Partij
10 Leon Janssens de Bisthoven
(1859-1938)
1912 1933 Katholieke Unie
11 Henri Baels
(1878-1951)
1933 1944 Katholieke Unie
[n 1] Michiel Bulckaert
(1895-1968)
1940 1944 VNV
12 Pierre van Outryve d'Ydewalle
(1912-1997)
1944 1979 Katholieke Unie/CVP
13 Leo Vanackere
(1927-1979)
1979 1979 CVP
14 Olivier Vanneste
(1930-2014)
1979 1997 CVP
15 Paul Breyne
(1947)
1997 2012 CVP
16 Carl Decaluwe
(1960)
2012 heden CD&V

Voetnoten:

  1. Waarnemend Oorlogsgouverneur

Provincieraad en deputatie

[bewerken | brontekst bewerken]

De provincieraad van West-Vlaanderen wordt elke zes jaar rechtstreeks verkozen. Het dagelijks bestuur is in handen van de deputatie van de provincieraad. Die bestaat uit leden verkozen door de provincieraad en wordt voorgezeten door de gouverneur, die benoemd wordt door de Vlaamse Regering.

Legislatuur 2018-2024

[bewerken | brontekst bewerken]
Zetelverdeling provincieraad 2018-2024
4
5
5
10
7
5
10 
De 36 zetels zijn als volgt verdeeld:

Na de hervorming van 2017 telt de provincieraad slechts 36 leden, die op 14 oktober 2018 werden verkozen in drie kiesdistricten: Brugge (9), Ieper-Oostende-Diksmuide (11) en Kortrijk-Roeselare-Tielt (16).

De deputatie bestaat uit 4 leden, gevormd door een coalitie bestaande uit CD&V, sp.a/Vooruit en Open Vld:

Naam Partij Functie en bevoegdheden
Bart Naeyaert CD&V Gedeputeerde
Bestuurlijke organisatie, Plattelandsbeleid, Landbouw en visserij, Waterbeleid, Omgevingsvergunningen en Erediensten en niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen
Jean-Emmanuel de Bethune CD&V Gedeputeerde
Economie, Woonbeleid, Hoger Onderwijs, Externe Relaties en Noord-Zuid-beleid, Financiën en budget, Dataverzameling, Streekontwikkeling
Sabien Lahaye-Battheu Open VLD Gedeputeerde
Toerisme en recreatie, Onderwijs, Veiligheid, Erfgoed, Ruimtelijke ordening, Algemene en ondersteunde dienstverlening en Personeel
Jurgen Vanlerberghe Vooruit Gedeputeerde
Milieu, natuur en landschap, Informatietechnologie, Mobiliteit en Landinrichting

Legislatuur 2012-2018

[bewerken | brontekst bewerken]
Zetelverdeling provincieraad 2013-2018
4
12
10
21
20
5
12 10 21 20 
De 72 zetels zijn als volgt verdeeld:

De 72 provincieraadsleden werden verkozen bij de provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 in zeven kiesdistricten: Brugge (17), Ieper (7), Kortrijk (17), Oostende (9), Veurne-Diksmuide (7), Roeselare (9) en Tielt (6).

De deputatie telde 6 leden en werd gevormd door een coalitie tussen CD&V, sp.a en Open Vld, voorgezeten door de provinciegouverneur, sinds 2012 Carl Decaluwe.

Legislatuur 2006-2012

[bewerken | brontekst bewerken]

De provincieraad telde 84 leden, verkozen op 8 oktober 2006 in 12 kiesdistricten. De deputatie bestond uit een coalitie van CD&V / N-VA en sp.a.

Voorzitter provincieraad

[bewerken | brontekst bewerken]
Voorzitter Ambtstermijn Partij
...
Edmond Van Hee
(1841-1913)
1898 1913 Katholieke Partij
René Fraeys 1913 1921 Onbekend
Henri Brutsaert
(1868-1938)
1921 1926 Katholieke Unie
Arthur Mayeur
(1882-1954)
1927 1932 Katholieke Unie
Alfred Ronse jr. 1932 1962 Onbekend
Jan-Baptist de Gheldere
(1912-1980)
1963 1977 CVP
Stefaan Dousy 1977 1985 Onbekend
Henri d'Udekem d'Acoz
(1933)
1985 2002 CVP/CD&V
Jean-Emmanuel de Bethune
(1959)
2002 2012 CD&V
Eliane Spincemaille
(1960)
2012 2018 CD&V
Christof Dejaegher
(1973)
2018 heden CD&V

Verkiezingsuitslagen

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Kieskring West-Vlaanderen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Per provincie wordt er een assisenhof georganiseerd. Het is een rechtscollege dat belast is met het vonnissen van misdaden, politieke delicten en drukpersdelicten (uitgezonderd diegene in verband met xenofobie en racisme). Een hof van assisen bestaat uit twee afzonderlijke organen, namelijk 'het hof', dat bestaat uit een voorzitter, raadsheer in het Hof van Beroep, en uit twee assessoren (bijzitters), rechters in de rechtbank van eerste aanleg en de jury. Deze volksjury van twaalf gezworenen wordt bij elk proces opnieuw samengesteld. Tegen de uitspraak of het arrest van een assisenhof kan men niet in beroep gaan. Wel kan men in geval van procedurefouten in cassatie gaan bij het Hof van Cassatie. Procureur-generaal is Anita Harrewyn van het gerechtelijk gebied Gent.

Vlag West-Vlaanderen West-Vlaanderen Supranationaal Nationaal Gerechtelijk gebied Provincies Arrondissementen Kantons
Gebied Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Gent Vlag West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen 20
Sociaal recht Hof van Justitie Hof van Cassatie Arbeidshof Arbeidsrechtbank
Handelsrecht Hof van Beroep Rechtbank van Koophandel Vredegerecht
Burgerlijk recht Rechtbank van eerste aanleg Vredegerecht / Politierechtbank
Strafrecht Hof van Beroep Assisenhof
  • Jos DE SMET, Het einde van het Fransch Bewind in West-Vlaanderen, in: Biekorf, 1933.
  • Jos DE SMET, Inventaris van het archief van de Franse hoofdbesturen in West-Vlaanderen, 1794-1814, Brussel, 1951.
  • Egied I. STRUBBE, Historische antecedenten van de provincie West-Vlaanderen, in: West-Vlaanderen, Brussel, 1958.
  • Luc SCHEPENS, De provincieraad van West-Vlaanderen, 1936-1921, Tielt, 1976.
  • Luc SCHEPENS, De provincieraad van West-Vlaanderen, 1921-1978, Tielt, 1979.
  • Hilaire OST (dir.), De Provincieraad van West-Vlaanderen, 1978-1995, Brugge, 1996.
  • R. HESSEL, Het Volkslied in West-Vlaanderen, in: Marc BOONE, Het Vlaamse volkslied in Europa, Tielt, 1999.
  • Seppe ROOSE, "Kom en luistert naar ons lied, wat er in Dixmude is geschied". Lokale en regionale aanhankelijkheid in het West-Vlaamse volkslied (19de-20ste eeuw, in: Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, 2022.
[bewerken | brontekst bewerken]
Op andere Wikimedia-projecten