Przejdź do zawartości

Ćwiklice

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ćwiklice
wieś
Ilustracja
Zabytkowy drewniany kościół w Ćwiklicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

pszczyński

Gmina

Pszczyna

Liczba ludności (2023)

2905

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

43-229[2]

Tablice rejestracyjne

SPS

SIMC

0942268

Położenie na mapie gminy Pszczyna
Mapa konturowa gminy Pszczyna, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ćwiklice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Ćwiklice”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ćwiklice”
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego
Mapa konturowa powiatu pszczyńskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ćwiklice”
Ziemia49°58′22″N 18°58′53″E/49,972778 18,981389[1]
Strona internetowa
Nieoficjalny herb wsi Ćwiklice

Ćwiklice (niem. Cwiklitz) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Pszczyna.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ćwiklice. W latach 1973–75 w gminie Goczałkowice-Zdrój[3][4]. W latach 1975–97 dzielnica Pszczyny[4][5]. Od 1 stycznia 1998 w gminie Pszczyna[5].

Ćwiklice na mapie Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego - mapa Abrahama Orteliusa z 1603.

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa pochodzi od polskiej nazwy - ćwikły - von cwikla = Runkelrübe[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Cwiklice podając jej znaczenie Runkelrübendorf czyli po polsku Wieś buraków, ćwikły[6]. Pierwotna nazwa została później przez Niemców zgermanizowana na Cwiklitz i utraciła swoje znaczenie[6]. Współcześni polscy badacze skłaniają się w kierunku stwierdzenia, że nazwa wywodzi się od imienia Ćwik lub przezwiska Ćwikła.[7] Założone w podobnym okresie sąsiednie miejscowości posiadają nazwy patronimiczne – jak na przykład Jankowice od imienia Jan.[7]

Ćwiklice pod staropolską nazwą Czwiklicze figurują na mapie autorstwa Abrahama Orteliusa z 1603 roku. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec wieku XIX podaje polską nazwę miejscowości Ćwiklice oraz niemiecką Cwiklitz[8].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Czviclicz[9][10].

Według spisu z 1869 roku w miejscowości mieszkało 1643 katolików, 10 ewangelików oraz 5 izraelitów[8].

W styczniu 1945 r. przez Ćwiklice przeszły marsze śmierci z obozów Auschwitz-Birkenau na stację kolejową do Wodzisławia Śląskiego[11].

Jesienią 2007 roku pasjonat historii Ludwik Wojciech zawiadomił Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach o kopcu, którego położenie i forma sugerują istnienie w tym miejscu średniowiecznego gródka rycerskiego. Badania archeologiczne na kopcu w Ćwiklicach rozpoczęto pod kierownictwem dra Pierzaka. Potwierdziła się teza, że w tym miejscu istotnie znajdował się XIV-wieczny gródek rycerski[12].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Główną atrakcją miejscowości jest zabytkowy drewniany kościół barokowy pw. św. Marcina z 1466 roku[7][13].

Do innych ciekawych miejsc w Ćwiklicach należą schronisko dla chorych zwierząt „Przystań Ocalenie”[14] na Podlesiu - północnej części wsi, „Organistówka” oraz figura archanioła Michała blisko granicy z Pszczyną. Na skraju lasu znajduje się grób nieznanych żołnierzy - pamiątka po walkach z września 1939, kiedy to w Ćwiklicach polscy żołnierze stawiali opór armii niemieckiej. W ćwiklickim lesie jest jeszcze kilka takich grobów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21170
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 205 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
  4. a b Dz.U. 1975 nr 15 poz. 88
  5. a b Dz.U. 1997 nr 116 poz. 742
  6. a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 45, OCLC 456751858 (niem.).
  7. a b c Marian Małecki, Pod Płaszczem świętego Marcina. Z dziejów Ćwiklic ich mieszkańców, parafii i kościoła., 2016, ISBN 978-83-939658-6-1.
  8. a b Ćwiklice - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
  9. Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku”, s. 101-167, 1969. 
  10. Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147-150.
  11. P. Cywiński, Marsz Śmierci w pamięci ewakuowanych więźniów Auschwitz, Oświęcim 2016, s. 66.
  12. Wiadomości Pszczyna - NaszeMiasto.pl [online], pszczyna.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
  13. Ćwiklice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-23].
  14. www.przystanocalenie.pl

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]