Przejdź do zawartości

Akiko Yosano

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Akiko Yosano
Hō Shō
Yosano Akiko
Ilustracja
Akiko Yosano z mężem, Tekkanem
Data i miejsce urodzenia

7 grudnia 1878
Sakai

Data i miejsce śmierci

29 maja 1942
Tokio

Narodowość

japońska

Język

japoński

Dziedzina sztuki

literatura

Epoka

XIX, XX w.

Pomnik Akiko Yosano na stacji kolejowej w Sakai
Takeji Fujishima (1867–1943), okładka Midaregami Akiko Yosano

Akiko Yosano (jap. 与謝野 晶子 Yosano Akiko; ur. 7 grudnia 1878 w Sakai, zm. 29 maja 1942 w Tokio)japońska pisarka, poetka, pionierka feminizmu, pacyfistka i reformatorka społeczna. Jej imieniem nazwano krater na Wenus[1].

Życie i twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Jej prawdziwe nazwisko brzmiało Shō Hō (鳳 志やう, Hō Shō), ale zazwyczaj była nazywana w dzieciństwie Akiko Ōtori[2]. Ojciec jej był znanym kupcem, prowadził popularną cukiernię, matka pochodziła również z rodziny kupców[3]. Jako noworodek płci żeńskiej Akiko została zignorowana przez ojca, a z powodu załamania nerwowego matki niemowlę odesłano do mamki, żony miejscowego rybaka. Wróciła do rodziny dopiero w wieku dwóch lat[3].

Od wczesnego dzieciństwa lubiła czytać dzieła literackie: chińskich poetów i japońskich pisarzy[3].

Zadebiutowała we wrześniu 1895 r., mając 16 lat, wierszem opublikowanym w czasopiśmie literackim Bungei Kurabu. W późniejszych wywiadach i tekstach nie chciała przyznawać się jednak do tej publikacji, twierdząc, że nie zaczęła samodzielnie tworzyć przed poznaniem twórczości Tekkana Yosano(inne języki)[3].

Jej wiersze, opublikowane w biuletynie Młodzieżowego Klubu Literackiego Naniwa, przyciągnęły uwagę jej wykładowcy, znanego poety Tekkana Yosano, który redagował miesięcznik poezji „Myōjō” („Gwiazda Poranna”)[4][5]. Zostali parą pomimo związku małżeńskiego, jakim związany był Tekkan[3].

W 1901 r. Akiko uciekła do Tokio i poślubiła Tekkana. W tym samym roku wydała swój pierwszy tom poezji z gatunku tanka pt. Midaregami (Rozpuszczone włosy, 1901)[4], zawierający 400 [399[3]] utworów[6].

Opublikowała także Koigoromo i Maihime. W latach 1912–1926 napisała komentarze społeczne: Hito oyobi onna to shite (Jako człowiek i jako kobieta) i Gekidō no naka wo iku (Idąc przez burzliwe czasy, 1915)[4] oraz autobiograficzną powieść Akarumi e[6].

W swoich tekstach twierdziła m.in., że żadna kobieta nie powinna wychodzić za mąż i wychowywać dzieci, jeśli nie osiągnie najpierw samodzielności finansowej. Wskazywała także na istotną rolę ojcostwa, a nie tylko macierzyństwa i ostrzegała przed skutkami gloryfikacji tego drugiego[7].

Była zwolenniczką edukacji dziewcząt. Razem z Isaku Nishimurą(inne języki) i Natsu Kawasakim(inne języki) założyła koedukacyjną szkołę Bunka Gakuin (Instytut Kultury), gdzie pełniła również funkcję dziekana i wykładowczyni[8].

Przetłumaczyła japońskie dzieła klasyczne na język współczesny, w tym Genji monogatari[6].

Zmarła na zawał serca w maju 1942 roku[9].

W 2014 w jednej z restauracji odnaleziono kilka nieznanych wcześniej wierszy poetki napisanych w 1935 r.[10]

W 2015 jedno z wnucząt poetki, znalazło w domu rodzinnym zeszyt zawierający ponad 90 wierszy tanka autorstwa Akiko Yosano. Zeszyt A5 zapisany był ołówkiem, a utwory powstawały tuż przed śmiercią Akiko[11].

Jeszcze nie tknąłeś
Gorącej krwi pulsowania
W mym miękkim ciele,
Czy nie jest ci smutno,
Mój nauczycielu drogi?

Akiko Yosano, przeł. Mikołaj Melanowicz, [12]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W mieście jej narodzin, Sakai, utworzono muzeum z wystawą o życiu i twórczości, a w każdą rocznicę śmierci poetki w Sakai odbywa się upamiętniająca jej osobę ceremonia buddyjska[13]. Na stacji kolejowej natomiast stoi pełnopostaciowy pomnik z brązu, a niedaleko miejsca jej narodzin znajduje się także inne wyznaczone miejsce upamiętnienia tej słynnej mieszkanki Sakai[14].

Z kolei w Bizen twórczość poetki uhonorowano monumentem z rzeźbą leśnych zwierząt i wyrytym na postumencie jednym z jej wierszy-tanka[15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Planetary Names: Crater, craters: Akiko on Venus [online], planetarynames.wr.usgs.gov [dostęp 2019-12-31].
  2. Janine Beichmann: Embracing the firebird: Yosano Akiko and the birth of the female voice in modern Japanese poetry. University of Hawai'i Press, 2002. s. 285. [dostęp 2020-01-03]. (ang.).
  3. a b c d e f Janine Beichman, Embracing the firebird : Yosano Akiko and the birth of the female voice in modern Japanese poetry, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2002, ISBN 0-585-46342-5, OCLC 52832053 [dostęp 2019-12-31].
  4. a b c Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 297, 328. ISBN 978-83-01-17214-5.
  5. W stronę Japonii. Tanka – krótka pieśń długiego żywota. Część 34. [online], istotnie.pl – Portal internetowy, 19 czerwca 2018 [dostęp 2019-12-31] (pol.).
  6. a b c Akiko Yosano – Akiko Yosano Biography – Poem Hunter [online], www.poemhunter.com [dostęp 2019-12-31] (ang.).
  7. Vera C. Mackie, Feminism in modern Japan : citizenship, embodiment, and sexuality, Cambridge: Cambridge University Press, 2003, ISBN 978-0-511-67507-2, OCLC 667084879 [dostęp 2019-12-31].
  8. Laurel Rasplica Rodd, Yosano Akiko and the Bunkagakuin: "Educating Free Individuals", „The Journal of the Association of Teachers of Japanese”, t.25 (1), 1991, ss. 75-89.
  9. Yosano Akiko. city.kamakura.kanagawa.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-01)].
  10. Japonia-Online | Odnaleziono nieznane dotąd wiersze Akiko Yosano [online], japonia-online.pl [dostęp 2019-12-31].
  11. Poet Akiko Yosano's Last Creation Found, „The Daily Yomiuri (Tokyo, Japan)”, 1 listopada 2015.
  12. Współczesna Japonia w pytaniach i odpowiedziach, s. 149, 2015; K. Watanabe, N. Kuźmicz, A. Watanuki
  13. Sakai Plaza of Rikyu and Akiko [online], www.sakai-rishonomori.com [dostęp 2020-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-18].
  14. Shinto shrines and Buddhist temples 堺市 [online], www.city.sakai.lg.jp [dostęp 2020-01-01].
  15. Monument of Akiko Yosano | 備前ガイド [online], bizen.myjpn.jp [dostęp 2020-01-01].