Przejdź do zawartości

Garncarzowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Garncarzowate
Furnariidae[1]
G.R. Gray, 1840
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – garncarz rdzawy (Furnarius rufus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodziny

zobacz opis w tekście

Garncarzowate[2] (Furnariidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes), obejmująca około dwustu trzydziestu[2] gatunków ptaków, występujących wyłącznie w krainie neotropikalnej[3][4].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Ich nazwa wywodzi się od zwyczaju budowania przez niektóre gatunki należące do tej rodziny, mocnych garncarzowatych, glinianych gniazd. Jednakże większość ptaków z tej grupy buduje klasyczne plecione gniazda na drzewach lub wykopuje tunele w skarpach ziemnych. Niezależnie od typu gniazda, wspólną cechą wszystkich gatunków jest obecność dachu (przykrycia od góry) w budowanych przez nie gniazdach. Składają do 6 białych lub blado ubarwionych jaj.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Badania filogenetyczne prowadzone w ciągu ostatnich lat sugerują włączenie do tej rodziny tęgosterów (Dendrocolaptidae)[5], które w tradycyjnym ujęciu wyodrębniane są w oddzielną rodzinę[6]. Do garncarzowatych zwykle zalicza się też liściarki (Sclerurinae)[3][7], które na Kompletnej liście ptaków świata traktowane są jako osobna rodzina (Scleruridae)[2].

Autorzy Handbook of the Birds of the World (HBW) w 2003 roku wyróżniali 236 gatunków[6]. Obecnie (2023) IOC wyróżnia 315 żyjących współcześnie gatunków[3], na liście opracowywanej przy współpracy BirdLife International z autorami HBW wyróżnia się ich 331[8], a w serwisie Birds of the World – 307[9]; należy jednak zauważyć, że te trzy bazy danych do rodziny garncarzowatych wliczają obecnie zarówno tęgostery, jak i liściarki[3][8][9]. Na Kompletnej liście ptaków świata, która traktuje tęgostery i liściarki jako osobne rodziny, do garncarzowatych zaliczane są jedynie 232 gatunki[2].

Do rodziny garncarzowatych należały także żyjące w plejstocenie gatunki z rodzaju PseudoseisuropsisPseudoseisuropsis nehuen, Pseudoseisuropsis cuelloi i Pseudoseisuropsis wintu, odkryte w Urugwaju i Argentynie[10]. Na podstawie budowy czaszki umieszczono je w rodzinie Furnariidae, możliwe, że należały do tęgosterów (Dendrocolaptinae)[11]. Pozycji filogenetycznej Pseudoseisuropsis w obrębie garncarzowatych nie określiła jednoznacznie analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Stefaniniego, Gómeza i Tambussi (2016); wynika z niej, że Pseudoseisuropsis mógł być spokrewniony z tęgosterami, należeć do garncarzy lub liściowców albo być bazalnym przedstawicielem garncarzowatych nienależącym do żadnej z podrodzin[10].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

W ujęciu systematycznym według autorów Kompletnej listy ptaków świata do rodziny garncarzowatych należą następujące podrodziny[2]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Furnariidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 - garncarzowate - Horneros, Foliage-gleaners and Spinetails (wersja: 2022-09-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-23].
  3. a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
  4. Ovenbirds (Furnariidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2015-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)]. (ang.).
  5. Martin Irestedt i inni, Systematic relationships and biogeography of the tracheophone suboscines (Aves: Passeriformes), „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 23 (3), 2002, s. 499–512, DOI10.1016/S1055-7903(02)00034-9.
  6. a b J. del Hoyo, A. Elliot, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 162. ISBN 84-87334-50-4.
  7. John H. Boyd III: Furnariidae: Ovenbirds. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.08 [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
  8. a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-05-23].
  9. a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Ovenbirds and Woodcreepers (Furnariidae), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-23]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  10. a b M. Ignacio Stefanini, Raúl O. Gómez i Claudia P. Tambussi. A new species of the Pleistocene furnariid Pseudoseisuropsis (Aves, Passeriformes). „Journal of Vertebrate Paleontology”, s. e1100630, 2016. DOI: 10.1080/02724634.2016.1100630. (ang.). 
  11. Santiago Claramunt & Andrés Rinderknecht. A new fossil Furnariid from the Pleistocene of Uruguay, with remarks on nasal type, cranial kinetics, and relationships of the extinct genus Pseudoseisuropsis. „The Condor”. 107 (1), s. 114–127, 2005.