Przejdź do zawartości

Hażlach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hażlach
wieś
Ilustracja
Szkoła podstawowa i kościół św. Bartłomieja
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Hażlach

Liczba ludności (2021)

2545[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-419[3]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0052586

Położenie na mapie gminy Hażlach
Mapa konturowa gminy Hażlach, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Hażlach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Hażlach”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Hażlach”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Hażlach”
Ziemia49°48′09″N 18°39′44″E/49,802500 18,662222[1]
Strona internetowa

Hażlach (do 31 XII 1996 Haźlach[4]; cz. Hazlach lub Hažlach, niem. Haslach) – wieś w gminie Hażlach, w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim, w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś na Pogórzu Śląskim. Na obszarze 1233,19 ha zamieszkana jest przez 2263 mieszkańców (2009)[5], co daje gęstość zaludnienia równą 183,5 os./km².

Nazwa jest pochodzenia bawarskiego[6] (Hasen-loch?). Inna interpretacja: od niem. Haslach (= niem. Haslach ‘leszczyna’)[7]

Do 1996 roku obowiązywała nazwa Haźlach[4]. Mieszkańcy wsi chcieli zmienić nazwę na Hażlach, ponieważ ustalona urzędowo postać Haźlach kojarzyła się ze słowem haziel, które po śląsku oznacza wychodek[7]. Przychylono się do wniosku mieszkańców.

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Hażlach[8][9]
SIMC Nazwa Rodzaj
0052592 Czarne Doły część wsi
0052600 Czuchów część wsi
0052617 Górski część wsi
0052623 Karnowiec część wsi
0052630 Kopiec część wsi
0052646 Odnóżka część wsi
0052652 Parchów przysiółek

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Hesleth debent esse viginti mansi[10][11][12]. Zapis ten oznaczał, że wieś zobowiązana została do płacenia dziesięciny z 20 łanów mniejszych. Jej powstanie wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Przez stulecia wieś pozostawała własnością szlachecką. Najstarszym znanym właścicielem był Emeryk z Hażlacha (prawdopodobnie potomek zasadźcy i pierwszego właściciela), który za rządów księcia Przemysława I Noszaka sprzedał połowę Hażlacha i Parchowa szlachcicowi Jeszkowi[13]. W latach 40. XV wieku wśród lokalnej szlachty przewijali się bracia Mikołaj i Jan z Małych Kończyc i Hażlacha. Z kolei w 1450 Hażlach został zakupiony przez marszałka księstwa, Mikołaja z Dębowca. Od 1482 świadkiem w kancelaryjnych dokumentach bywał Łazarz piszący się z Pstrążnej i Hażlacha. Miejscowość została w 1532 zakupiona przez jednego z pierwszych przedstawicieli rodu Bludowskich, którzy pozostawali jej właścicielami przez następnych kilkaset lat[14]. W 1793 Hażlach został zakupiony przez Komorę Cieszyńską od Mönnichów.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 175 budynkach w Hażlachu na obszarze 1233 hektarów mieszkało 1282 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 104 os./km², z tego 807 (62,9%) mieszkańców było katolikami, 469 (36,6%) ewangelikami a 6 (0,5%) wyznawcami judaizmu, 1255 (97,9%) było polsko-, 19 (1,5%) niemiecko- a 1 (0,1%) czeskojęzycznymi[15]. Do 1910 liczba budynków wzrosła do 183 a mieszkańców do 1342, z czego 1336 było zameldowanych na stałe, 1327 (99,3%) było polsko-, 8 (0,6%) niemieckojęzycznymi a 1 osoba (0,1%) była czeskojęzyczna, 840 (62,6%) było katolikami, 494 (36,8%) ewangelikami a 8 (0,6%) żydami[16].

W lipcu 1920 roku miejscowość decyzją Rady Ambasadorów znalazła się w granicach Polski.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Haźlach. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Wójtowie

[edytuj | edytuj kod]
  • Karol Folwarczny (od 2002)[17]
  • Grzegorz Sikorski (od 2014)[18]

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Przez miejscowość przechodzi trasa rowerowa:

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się jeden obiekt zabytkowy[19], a są to piwnice dworskie z XIX wieku (nr rej.: 937/68 z 5.12.1968 oraz A-370/78 z 17.10.1978).

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 937 łącząca Mszanę w powiecie wodzisławskim i Hażlach oraz droga wojewódzka nr 938 łącząca Pawłowice i Cieszyn.

Przez miejscowość kursują autobusy prywatnych przewoźników: TRANSKOM Skoczów do Drogomyśla, Chybia i Strumienia oraz Cieszyna; busy firmy LINEA TRANS do Jastrzębia-Zdroju, Marklowic Górnych, Strumienia, Chybia i Zarzecza oraz Cieszyna. Do pęli „Hażlach Dęby” i dalej do Kończyc Wielkich docierają busy firmy TRANS-BUS. Przez Hażlach przejeżdżają także busy dalekobieżne: do Katowic (Bus Brothers) oraz Gliwic i Wrocławia (Trans-Bus). Do ronda przy skrzyżowaniu DW 937 z DW938 dojeżdżają autobusy komunikacji podmiejskiej linii nr 22 obsługującej przez ZGK Cieszyn. Mieszkańcy ulic, znajdujących się blisko ronda, korzystają głównie z komunikacji podmiejskiej ZGK Cieszyn.

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40894
  2. Dane statystyczne na dzień 31 grudnia 2021 roku. samorzad.gov.pl. [dostęp 2022-03-19].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 349 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b M.P. z 1996 r. nr 79, poz. 713
  5. Gmina Hażlach: Sołectwo Hażlach. 2009-12-31. [dostęp 2010-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-15)].
  6. Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 77. ISBN 82-00-00622-2.
  7. a b RACE KOMISJI NAZW MIEJSCOWOŚCI I OBIEKTÓW FIZJOGRAFICZNYCH PRZY MSWIA
  8. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  9. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  10. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
  11. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
  12. H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
  13. 700 lat Hażlacha i Kończyc Wielkich, 2005, s. 10.
  14. Janusz Spyra: Szlachecka rodzina Bludowskich z Dolnych Bludowic herbu Kozioł i zabytki sztuki z nią związane. T. 1. Cieszyn: Familia Silesiae, 1997, s. 14–26. ISBN 83-88204-00-9. (pol.).
  15. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  16. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
  17. Hażlach - Karol Folwarczny - Superwójt kadencji 2010-2014. Edycja Beskidzka - NaszeMiasto.pl [online], bielskobiala.naszemiasto.pl [dostęp 2020-03-07] (pol.).
  18. Wybory 2014 w Hażlachu: Sikorski został wójtem. "Dziennik Zachodni".
  19. *************************************************************************************** [online], nid.pl [dostęp 2024-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-21].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 700 lat Hażlacha i Kończyc Wielkich. Hażlach – Kończyce Wielkie: Gmina Hażlach, 2005. ISBN 83-922804-0-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]