Przejdź do zawartości

Mustafa Mümin Aksoy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mümin Aksoy
Osmanzade Mustafa Mümin Bej
Giaur Mümin
ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

1892
Izmir

Data i miejsce śmierci

24 stycznia 1948
Izmir

Przebieg służby
Lata służby

1911–1920 (Imperium Osmańskie)
1920–1948 (Turecki Rząd Narodowy i Republika Turcji)

Siły zbrojne

Armia Osmańska
Siły Narodowe
Tureckie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

I wojna bałkańska
I wojna światowa

wojna o niepodległość Turcji

Odznaczenia
Medal Niepodległości (Turcja) Order Medżydów (Imperium Osmańskie) Medal Liakat (Imperium Osmańskie) Medal Wojenny (Imperium Osmańskie)

Mustafa Mümin Aksoy (przed wprowadzeniem nazwisk Osmanzade Mustafa Mümin Bej) zwany "Giaurem Müminem" (tr. Gavûr Mümin; ur. 1892 w Izmirze, zm. 24 stycznia 1948 tamże) – oficer armii osmańskiej i tureckiej, żandarm, szef kemalistycznej siatki szpiegowskiej w zaanektowanej przez Królestwo Grecji Jonii.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Po ukończeniu szkoły oficerskiej wziął udział w I wojnie bałkańskiej, w rejonie Edirne i Çatalca. Podczas I wojny światowej walczył w kampaniach gallipolijskiej, synajskiej i kaukaskiej, w czasie konfliktu został dwukrotnie ranny. W grudniu 1918 został przeniesiony do żandarmerii otrzymując przydział do swojego rodzinnego miasta[1]. Po śmierci swojego dowódcy, płk Sulejmana Fethi Beja, w czasie zajęcia Izmiru przez greków, por. Mümin Efendi przejął komendę nad pułkiem. Nawiązał kontakt z Mustafą Kemalem Paszą, byłym generałem armii osmańskiej wzywającym do oporu przeciwko zaborcom, wysyłając mu potajemnie broń, odzież, kable telefoniczne oraz informacje o działaniach greckiego wojska[2].

Po przeniesieniu pułku żandarmerii do Balıkesir wstąpił do Sił Narodowych, z osobistego rozkazu Kemala Paszy wrócił do Izmiru z zadaniem zorganizowania siatki szpiegowskiej. Dzięki spokrewnieniu ze wspierającym siły okupacyjne burmistrzem Hacı Hasanem Bejem Mümin Efendi nawiązał dobre stosunki z grekami, min. z cywilnym komisarzem Aristeidisem Stergiadisem. Wykorzystując koligację, dobre stosunki z greckimi żołnierzami oraz swój romans z greczynką Afrodytą występującą na scenie jednego z klubów nocnych w mieście zdołał pozyskać cenne dla kemalistów informacje przekazywane następnie do Ankary. Mustafa Mümin został zdekonspirowany w listopadzie 1921, ze względu na interwencję Hasana Beja wydany wyrok śmierci nie został wykonany[3].

Uwięziony w Palamidi Osmanzade Mümin wrócił do Turcji dopiero 5 kwietnia 1923, w ramach wymiany za wziętego do niewoli w czasie Wielkiej Ofensywy gen. Nikolaosa Trikupisa. Zrehabilitowany przed sądem rozpoczął służbę w żandarmerii Tureckich Sił Zbrojnych, zmarł na gruźlicę jako jej dowódca w Wanie, w stopniu pułkownika[1].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Mustafa Mümin był synem Ibrahima Beja, członka cenionej izmirskiej rodziny Osmanzade. Jego stryj, Hacı Hasan Bej w okresie greckiej okupacji pełnił urząd burmistrza miasta współpracując z Królestwem. W 1934 cała rodzina przyjęła nazwisko Aksoy.

Mümin Aksoy był zaręczony z Muhsine, plan ożenku przerwała jednak śmierć pułkownika[4].

Awanse

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Republika Turcji

[edytuj | edytuj kod]

Imperium Osmańskie

[edytuj | edytuj kod]

Odniesienia w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Do historii izmirskiej siatki wywiadu kemalistów oraz działalności kpt. Mustafy Mümina nawiązuje fabuła tureckiego serialu obyczajowego Zraniona miłość z lat 2016-2018. Sam Aksoy stał się pierwowzorem głównego bohatera produkcji - Cevdeta (Halit Ergenç), pułkownika Sił Narodowych (byłego majora armii osmańskiej) służącego z rozkazu lokalnego patrioty a następnie Mustafy Kemala w greckim wojsku, w stopniu pułkownika (po awansie generała)[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e İstiklal Savaş'nın iki ünlü casusundan biri [online], aydinlik.com.tr [dostęp 2024-04-24] (tur.).
  2. İşte Genelkurmay belgelerinde Albay Cevdet [online], com/iste-genelkurmay-belgelerinde-albay-cevdet-0211171200.html [dostęp 2024-04-24] (tur.).
  3. a b İşte İstiklal'in gizli kahramanı gavur Mümin! - Sözcü [online], sozcu.com.tr [dostęp 2024-04-24] (tur.).
  4. https://www.ulusal.com.tr/gundem/vatanim-sensin-dizisindeki-albay-cevdet-in-gercekte-kim-oldugu-ortaya-cikti-h145240.html
  5. Albay Cevdet gerçekten yaşamış [online], hurriyet.com.tr [dostęp 2024-04-24] (tur.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Yaşar Aksoy, Gâvur Mümin. Gazi Pasa’nin Casusu, Kirmizi Kedi Yayinevi 2020.