Przejdź do zawartości

Portret Ginevry Benci

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Portret Ginevry Benci
Ritratto di Ginevra de' Benci
Ilustracja
Autor

Leonardo da Vinci

Rodzaj

Portret

Data powstania

1474 - 1478

Medium

olej i tempera na desce topolowej

Wymiary

38,1 × 37 cm[1]

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Waszyngton

Lokalizacja

National Gallery of Art

„Piękno zdobi cnotę”, fragment obrazu z krzewem jałowca, rewers

Portret Ginevry Benci – obraz olejny namalowany ok. 1478 roku[2] lub ok. 1478–1480[1] przez Leonarda da Vinci. Obraz znajduje się w zbiorach National Gallery of Art w Waszyngtonie[2].

Na podstawie źródeł literackich i symboliki jałowca młodą kobietę na portrecie zidentyfikowano jako Ginevrę Benci, urodzoną latem 1457 roku córkę dyrektora filii banku Kosmy Medyceusza Ameriga Benciego[3][4]. W styczniu 1474 roku szesnastoletnia Ginevra wyszła za mąż za handlarza suknem Luigiego di Bernardo Niccoliniego[3]. Nie miała dzieci, według relacji jej męża ciężko chorowała. W latach 1475–1480 utrzymywała platoniczną relację z weneckim humanistą i ambasadorem we Florencji Bernardem Bembo[4].

Jest to pierwszy portret namalowany przez Leonarda da Vinci[5]. Malarz namalował portret farbami olejnymi. Cienkie warstwy farby były delikatnie łączone, w razie potrzeby były rozcierane (m.in. palcami)[6]. Twarz Ginevry jest blada, krągła i melancholijna. Została ukazana na tle ciemnych igieł jałowca[5]. Ginevra spogląda obojętnie[6]. Ginevra ma na sobie suknię w ziemistym odcieniu brązu. Suknia jest ściągnięta na piersiach niebieską tasiemką. W tle znajduje się rzeka spływająca z zasnutych mgłą wzgórz[7]. Na prawo od szczęki Ginevry, gdzie loki zlewają się z jałowcem, oraz tuż przy prawym ramieniu modelki są widoczne odciski palca Leonarda[6].

Portret zamówiono w 1474 roku. Leonardo mógł otrzymać zlecenie dzięki wsparciu swojego ojca Piera da Vinci, który wielokrotnie świadczył usługi notarialne rodzinie Bencich[8]. Pierwotnie podejrzewano, że obraz był portretem ślubnym lub zaręczynowym, zamówionym przez Luigiego di Bernardo Niccoliniego[8][9]. Obecnie zakłada się, że portret zamówił Bernardo Bembo[9]. Na odwrocie deski znajduje się emblemat Bemba Virtus et Honor. Następnie emblemat zmodyfikowano na Virtutem forma decorat („Piękno zdobi cnotę”)[4][10]. Nie wiadomo, kto namalował emblemat[4], zakłada się, że mógł go namalować Leonardo[10][11].

Z biegiem czasu obraz został skrócony o jedną trzecią, przez co z dzieła prawdopodobnie zniknęły ręce Ginevry[1][10][11]. Przypuszcza się, że brakujący fragment przechowywano w Palazzo Pucci we Florencji. W Royal Library w Windsorze znajduje się szkic z 1478, przedstawiający dłonie z możliwego studium do portretu Ginevry Benci[12].

Przez lata obraz uchodził za zaginiony. Na początku XX wieku skojarzono, że Portret Ginevry Benci stanowi portret, znajdujący się w zbiorach księcia Liechtensteinu na zamku w Vaduz[5]. Wątpliwości wzbudzało autorstwo obrazu. Uważano, że autorem obrazu mogli być Andrea del Verrocchio, Domenico Ghirlandaio, Lucas Cranach starszy lub Lorenzo di Credi[2]. Zdaniem krytyka sztuki i założyciela Museo Ideale di Leonardo da Vinci Alessandra Vezzosiego obraz można przypisać Leonardowi za sprawą charakterystycznie skręconych w loki włosów, zastosowania sfumato w krajobrazie, płynności atmosferycznej[2]. Według niemieckiego krytyka sztuki Franka Zöllnera, gdyby nie heraldyka umieszczona z tyłu obrazu, spory wokół autorstwa obrazu trwałyby do dzisiaj[4].

W 1967 roku obraz został kupiony za 5 milionów dolarów i przekazany do National Gallery of Art w Waszyngtonie[2].

Obraz często jest porównywany do rzeźby Dama z kwiatami Verrocchia z ok. 1475 roku[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Zöllner 2005 ↓, s. 19.
  2. a b c d e Vezzosi 2019 ↓, s. 187.
  3. a b Nicholl 2006 ↓, s. 126.
  4. a b c d e Vezzosi 2019 ↓, s. 189.
  5. a b c Nicholl 2006 ↓, s. 125.
  6. a b c Isaacson 2019 ↓, s. 115.
  7. Isaacson 2019 ↓, s. 112.
  8. a b Isaacson 2019 ↓, s. 113.
  9. a b Nicholl 2006 ↓, s. 126–127.
  10. a b c Nicholl 2006 ↓, s. 128.
  11. a b Isaacson 2019 ↓, s. 114.
  12. Vezzosi 2019 ↓, s. 187, 190.
  13. Vezzosi 2019 ↓, s. 187, 191.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
  • Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.