Przejdź do zawartości

Richard Strauss

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Richard Strauss
Ilustracja
Portret Richarda Straussa namalowany przez Maxa Liebermanna w 1918 roku.
Data i miejsce urodzenia

11 czerwca 1864
Monachium

Data i miejsce śmierci

8 września 1949
Garmisch-Partenkirchen

Zawód

kompozytor

Odznaczenia
IV Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Order Królewski Korony (Prusy) Order Królewski Maksymiliana za Naukę i Sztukę Order „Pour le Mérite” za Naukę i Sztukę Order Sokoła Białego (Saksonia-Weimar) Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Order Ernestyński (Saksonia) Order Alberta (Saksonia) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Karola III (Hiszpania) Komandor Orderu Świętego Karola (Monako) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Komandor Orderu Danebroga (Dania) Wielki Oficer Orderu Oranje-Nassau (Holandia) Komandor Orderu Korony (Belgia) Wielki Oficer Orderu Korony Dębowej (Luksemburg)
podpis

Richard Strauss (ur. 11 czerwca 1864 w Monachium, zm. 8 września 1949 w Garmisch-Partenkirchen) – niemiecki kompozytor muzyki późnego romantyzmu, dyrygent.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Strauss był synem waltornisty Franza Straussa. W młodości otrzymał od ojca staranne wykształcenie muzyczne i bardzo wcześnie zaczął komponować. W 1882 wstąpił na uniwersytet w Monachium, jednak po roku porzucił studia i wyjechał do Berlina. W 1885 został asystentem dyrygenta Hansa von Bülowa, aby po roku zająć jego miejsce. Jego pierwsze kompozycje utrzymane są w stylu Schumanna i Mendelssohna. Pod wpływem skrzypka Aleksandra Rittera zainteresował się Wagnerem.

Nowe zainteresowanie zaowocowało poematem symfonicznym Don Juan, który jest uważany za pierwszy dojrzały utwór Straussa. Premiera w roku 1889 podzieliła publiczność, jednak kompozytor skomentował to w następujący sposób: „Teraz pocieszam się myślą, że jestem na drodze, którą chciałem obrać, w pełni świadomy, że nie było artysty, którego ludzie nie nazwaliby szalonym”. W późniejszych latach przyszły kolejne poematy symfoniczne: Tod und Verklärung (Śmierć i przemienienie, 1888-89), Till Eulenspiegels lustige Streiche (Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała, 1894-95), Also sprach Zarathustra (Tako rzecze Zaratustra, 1896), Don Kichot (1897) i Ein Heldenleben (Życie bohatera, 1897-98).

Pod koniec XIX wieku Strauss zwrócił się ku operze. Pierwsze dwie próby – Guntram z 1894 i Feuersnot z 1901 okazały się porażkami, lecz na Salome z 1905 publiczność reagowała równie gorąco i skrajnie jak na Don Juana. Niekonwencjonalny temat dzieła, jak również wprowadzenie do muzyki dysonansów i rozbudowanej chromatyki zapewniły operze bardzo duże zainteresowanie. W Nowym Jorku publiczność protestowała z powodu zejścia dzieła ze sceny już po jednym przedstawieniu w Metropolitan Opera.

Jednym z najważniejszych gatunków w twórczości Straussa były pieśni, których skomponował około 150.

Strauss był kapelmistrzem orkiestr w Meiningen, Monachium, Berlinie i w Wiedniu. Jego muzyka pozostała pod wpływem Wagnera.

Jego nazwisko figurowało na Gottbegnadeten-Liste (Lista obdarzonych łaską Bożą w III Rzeszy) wśród Niezastąpionych.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Najważniejsze dzieła

[edytuj | edytuj kod]
  • Koncert waltorniowy Es-dur nr 1 (1882-1883)
  • Don Juan – poemat symfoniczny (1889)
  • Makbet (Macbeth) – poemat symfoniczny (1890)
  • Śmierć i przemienienie (niem. Tod und Verklärung) – poemat symfoniczny (1890)
  • Dyl Sowizdrzał (niem. Till Eulenspiegels lustige Streiche) – poemat symfoniczny (1895)
  • Tako rzecze Zaratustra (niem. Also sprach Zarathustra) – poemat symfoniczny (1896)
  • Don Kichot (Don Quixote) – poemat symfoniczny w formie wariacji na wiolonczelę, altówkę i orkiestrę (1898)
  • Życie bohatera (niem. Ein Heldenleben) – poemat symfoniczny (1898)
  • Symfonia domowa (Symphonia domestica) – (1903)
  • Salomeopera (1905)
  • Elektra – opera (1909)
  • Kawaler z różą (niem. Der Rosenkavalier) – opera (1911)
  • Ariadna na Naksos (niem. Ariadne auf Naxos) – opera (1912)
  • Symfonia alpejska (niem. Alpensinfonie) – (1915)
  • Kobieta bez cienia (niem. Die Frau ohne Schatten) – opera (1919)
  • Intermezzo – opera (1924)
  • Helena egipska (niem. Die Ägyptische Helena) – opera (1928)
  • Arabella – opera (1933)
  • Milcząca kobieta (niem. Die Schweigsame Frau) – opera (1935)
  • Dzień pokoju (niem. Friedenstag) – opera (1938)
  • Dafne (niem. Daphne) – opera (1938)
  • Miłość Danae (niem. Die Liebe der Danae) – opera
  • Capriccio – opera (1942)
  • Koncert waltorniowy Es-dur nr 2 (1942)
  • Metamorfozy (niem. Metamorphosen) na 23 instrumenty smyczkowe
  • Koncert obojowy D-dur (1945)
  • Cztery ostatnie pieśni (niem. Vier letzte Lieder) – 4 pieśni na sopran i orkiestrę (1948)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q Kurt Wilhelm: Richard Strauss persönlich: Eine Bildbiographie. Berlin: Henschel, 1999, s. 148. ISBN 3-89487-326-4.
  2. „Zeitschrift für Bayerische Landesgeschichte”. Band 47 (Heft 1), s. 398, 1984. München. 
  3. Richard Georg Strauss. Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste. [dostęp 2020-01-15]. (niem.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]