Przejdź do zawartości

Władcy Inków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Chronologiczna lista władców Imperium Inków, początkowo władających niewielkim królestwem w dolinie Cuzco, z czasem, na drodze podbojów, przekształconym w imperium sięgające od dzisiejszej Kolumbii do północnego Chile i Argentyny.

Zgodnie z legendą pierwszy król Inków i założyciel dynastii Manco Inca, syn boga słońca Inti i bogini księżyca Mamy Qulli zrodzony został nad jeziorem Titicaca i poślubił swoją siostrę, Mamę Ocllo, co stało się w inkaskiej rodzinie królewskiej tradycją. Mama Ocllo stała się w ten sposób pierwszą coyą, najważniejszą małżonką Manco i królową Inków.

Królowie Inków uważani byli więc za Synów Słońca, oddawano im cześć boską. Każdemu kolejnemu władcy przysługiwał tytuł Capac Inca (kecz. „Wspaniały Pan”) oraz Sapa Inca (kecz. „Jedyny Pan”). Używano również wobec osoby króla określenia Apu, co można przetłumaczyć jako „boski”.

Wstępując na tron, po otrzymaniu od bogów sprzyjających znaków wieszczych, odbywała się w świątyni Coricancha w Cuzco uroczysta koronacja nowego władcy. Najważniejszym symbolem jego władzy była opaska Mascapaicha. Po śmierci ciało władcy Inków było mumifikowane i osadzane na złotym tronie w sanktuarium boga Inti w świątyni Coricancha.

Historię inkaskiej dynastii panującej dzieli się na cztery okresy. Pierwszy okres panowania legendarnej dynastii Húrin, starszej linii królewskiego rodu zakończony powstaniem dynastii Hanan i przejęciem władzy przez młodszą linię rodu. Drugi okres to panowanie legendarnych władców dynastii Hanan. Kolejny to okres imperialny, gdy Królestwo Inków osiągnęło szczyt swojej potęgi, zakończony hiszpańskim podbojem. Ostatni okres, nazywany od nazwy stolicy Królestwem Vilcabamba to okres walk ostatnich potomków królewskiego rodu z Hiszpanami.

Informacje dotyczące małżonek, matek oraz niektórych dat są niepełne.

Dynastia Húrin (Dolnego Cuzco) – starsza linia rodu królewskiego. Władcy legendarni

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Coya
Pierwsza małżonka
Rodzice
1 Manco Capac II poł. XII wieku
nad jez. Titicaca
ok. 1230,
Cuzco
do ok. 1230 Mama Ocllo,

Mama Huaco (?)

według mitologii inkaskiej syn boga słońca Inti
i bogini księżyca Mamy Quilli
2 Sinchi Roca XII- XIII wiek,
Cuzco
ok. 1260,
Cuzco
ok. 1230–ok. 1260 Mama Coca Manco Capac,
Mama Ocllo
3 Lloque Yupanqui I poł. XIII wieku,
Cuzco
ok. 1290,
Cuzco
ok. 1260–ok. 1290 Mama Cahua (Mama Cora Ocllo) Sinchi Roca,
?
4 Mayta Capac II poł. XIII wieku,
Cuzco
ok. 1320,
Cuzco
ok. 1290–ok. 1320 Mama Tankariy Yachiy Lloque Yupanqui,
Mama Cahua (Mama Cora Ocllo)
5 Capac Yupanqui XIII- XIV wiek,
Cuzco
ok. 1350,
Cuzco
ok. 1320–ok. 1350 Mama Cusi Hilpay Mayta Capac,
Mama Tankariy Yachiy

Dynastia Hanan (Górnego Cuzco) – młodsza linia rodu królewskiego. Władcy legendarni

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Coya
Pierwsza małżonka
Rodzice
6 Inca Roca I poł. XIV wieku,
Cuzco
ok. 1380,
Cuzco
ok. 1350–ok. 1390 Mama Micay Capac Yupanqui,
Cusi Chimbo
7 Yahuar Huacac poł. XIV wiek,
Cuzco
prawdop. po 1410
ok. 1390–ok. 1410
(usunięty)
Mama Chikya,
Mama Ipaucoma
Inca Roca,
Mama Micay
8 Viracocha II poł. XIII wieku,
Cuzco
1438,
Cuzco
ok. 1410–ok. 1438 ? Yahuar Huacac (?),
Ipaucoma

Imperium Tahuantinsuyu

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Coya
Pierwsza małżonka
Rodzice
9 Pachacutec I poł. XV wieku,
Cuzco
1471,
Cuzco
1438–1471 Mama Anawarkhi Viracocha,
?
10 Tupac Yupanqui I poł. XV wiek,
Cuzco
1493,
Chinchero
1471–1493 Mama Ocllo II Pachacutec,
Mama Anawarkhi
11 Huayna Capac ok. 1476,
Tumibamba
1527,
na terenie Kolumbii
1493–1527 Cusi Rimay,

Raura Ocllo

Tupac Yupanqui,
Mama Ocllo II
12 Ninan Cuyochi XV- XVI wiek 1527,
na terenie Kolumbii
1527 ? Huayna Capac,
Cusi Rimay
13 Huascar 1503 1532,
Cuzco
1527–1532 Mama Chuqi Huylpa Chuqipa Huayna Capac,
Raura Ocllo
14 Atahualpa 1502,
Quito
26 lipca 1533,
Cajamarca
1532–1533 ? Huayna Capac,
Tocto Coca
15 Tupac Huallpa pocz. XVI wieku
październik 1533,
dolina Jauja
1533 ? Huayna Capac,
Raura Ocllo

Królestwo Vilcabamba

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Coya
Pierwsza małżonka
Rodzice
16 Manco Inca 1516,
Cuzco
1544,
Vilcabamba
1533–1544 Cura Ocllo Huayna Capac,
Raura Ocllo
17 Sayri Tupac 1535
1561,
Cuzco
1544–1558 Cusi Huarcay Manco Inca,
Cura Ocllo
18 Titu Cusi Yupanqui 1529
1571,
Vilcabamba
1558–1571 ? Manco Inca,
?
19 Tupac Amaru 1545
24 września 1572,
Cuzco
1571–1572
(usunięty)
? Manco Inca,
Mama Cura

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Maria Rostworowska „Historia państwa Inków” Państwowy Instytut Wydawniczy, 2007
  • Jan Szemiński i Mariusz Ziółkowski „Mity, rytuały i polityka Inków” Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2014
  • Miloslav Stingl „Indianie bez tomahawków”, 1987, ISBN 83-216-0313-0.