Przejdź do zawartości

Witamina B1

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Witamina B1
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C12H17N4OS

Masa molowa

265,36 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

59-43-8, 67-03-8

PubChem

1130

DrugBank

DB00152

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Witamina B1, tiamina – heterocykliczny związek chemiczny, złożony z pierścieni tiazolowego i pirymidynowego, połączonych mostkiem metylenowym.

Tiaminę wyodrębnił w 1911 roku z otrębów ryżowych Kazimierz Funk. On też zaproponował dla niej i podobnych jej, niezbędnych ludziom do życia, substancji nazwę witamina (związek jest aminą, a Funk słusznie zakładał, że podobnych substancji jest więcej, ale błędnie, że wszystkie są aminami). Wyniki badań i swoje wnioski opublikował początkowo, wskutek niechęci przełożonych, w artykułach przeglądowych On the chemical nature of the substance which cures polyneuritis in birds induced by a diet of polished rice oraz The etiology of the deficiency diseases. Beri-beri, polyneuritis in birds, epidemic dropsy, scurvy, experimental scurvy in animals, infantile scurvy, ship beri-beri, pellagra[2].

Forma aktywna

[edytuj | edytuj kod]

DPT – difosfotiamina – pirofosforan tiaminy (TPP) – kokarboksylaza. Reszta pirofosforanowa jest wbudowywana do tiaminy przy udziale transferazy, dawcą pirofosforanu jest ATP.

Funkcja biochemiczna

[edytuj | edytuj kod]

Rola w organizmie

[edytuj | edytuj kod]

Rozpuszczalna w wodzie, odgrywa zasadniczą rolę w procesach oddychania tkankowego, głównie w przemianie węglowodanów, jest częścią składową koenzymu karboksylazy (pirofosforanu tiaminy). Wzmaga czynność acetylocholiny, hamuje esterazę cholinową, działa synergicznie z tyroksyną i insuliną, pobudza wydzielanie hormonów gonadotropowych. Tiamina przyspiesza gojenie się ran i wykazuje działanie uśmierzające ból.

Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę B1 wynosi 1,1 mg dla kobiet i 1,2 mg dla mężczyzn[3].

Skutki niedoboru

[edytuj | edytuj kod]
  • zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego: osłabienie, zmęczenie, oczopląs, zaburzenia pamięci, koncentracji, depresja,
  • niewydolność krążenia: przyspieszona akcja serca, powiększenie wymiarów serca, obrzęki kończyn górnych i dolnych,
  • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: utrata łaknienia, nudności, wymioty, biegunka, ból z okolic brzucha, brak apetytu, zmniejszenie masy ciała.

W przypadku silnej awitaminozy B1 może wystąpić choroba beri-beri, objawiająca się zaburzeniami pracy neuronów i włókien mięśniowych, powodującymi ból kończyn, osłabienie mięśni, drżenie, niewydolność układu krążenia.

Normalnie odżywiając się, nie można doprowadzić do niedoboru witaminy B1. Problemem jest niedobór wit. B1 wywołany spożywaniem alkoholu. W tym przypadku można rozpoznać takie objawy jak:

Skutki nadmiaru

[edytuj | edytuj kod]

Nadmiar witaminy B1 nie jest szkodliwy[3], nawet przy spożywaniu jej w ilości 50 mg dziennie. Wynika to prawdopodobnie z zahamowania jej wchłaniania przy dawkach przekraczających 5 mg[4]. Hiperwitaminoza możliwa jest tylko w przypadku przyjmowania witaminy B1 w formie zastrzyków. Objawy: osłabienie, obrzęki, poty, nudności, zmęczenie, duszność, obrzęk krtani, zawroty głowy, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne, a w skrajnych przypadkach może dojść do śmierci[potrzebny przypis] – śmiertelny wstrząs tiaminowy.

Źródła witaminy

[edytuj | edytuj kod]

Szczególnie dużo witaminy B1 jest w tkankach aktywnych metabolicznie (wątroba, serce), a także w produktach zbożowych grubego przemiału, mięsie, wędlinach (szczególnie w wieprzowinie), roślinach strączkowych (grochu, fasoli) oraz drożdżach, orzechach, słoneczniku, rybach, owocach i warzywach.

Tiamina jest zgromadzona głównie w warstwie zewnętrznej ziaren zbóż, dlatego procesy technologiczne polegające na łuskaniu i polerowaniu zubażają w nią mąkę. Tiaminę rozkłada tiaminaza, enzym obecny w surowych rybach.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wielka encyklopedia zdrowia. Wojciech Twardosz (red.). T. I: Ab–Az. Poznań: Wydawnictwo HORYZONT, 2002, s. 60. ISBN 83-89242-01-X.
  2. Małgorzata Stachoń, Katarzyna Lachowicz: KAZIMIERZ FUNK – NAUKOWIEC NA MIARĘ NASZYCH CZASÓW. [dostęp 2019-07-09].
  3. a b Thiamin. Fact Sheet for Consumers. [w:] Dietary Supplement Fact Sheets [on-line]. National Institutes of Health, Office of Dietary Supplements, kwiecień 2015 (data sprawdzenie treści). [dostęp 2015-06-23].
  4. Thiamin. Fact Sheet for Health Professionals. [w:] Dietary Supplement Fact Sheets [on-line]. National Institutes of Health, Office of Dietary Supplements, styczeń 2015 (data sprawdzenie treści). [dostęp 2015-06-23].