Philadelphia

I Filadelfia, savi si butivar akhardi sar Philly, si o maj baro foro anθ-o PhSAqo stàto Pennsylvania thaj o śovto maj but manuśenqo foro anθ-i nacia, e populaciaça 1,603,797 anθ-o 2020-to berśesqo gin. O forosqo than maj baro Delaware Valley-esqo, vi pinʒardo sar o Philadelphia metropolitan area, i naciaqi eftato maj bari thaj jekh anθar e maj bare metropolitane regionură la lumăqe kaj si len 6,245 milionură beśutne anθ-i lesqi metropolitan statistikani rig thaj 7,366 milionură beśutne anθ-i lesqi kombinime statistikani rig.

I Filadelfia si pinʒardi vaś laqe but kontribucie anθ-i història le Amerikaqe Staturenqi. O foro sas sar o sherutno foro e themesqo źi ko 1800. Vov inkrel o akanutno efekto ano bizniso ​​thaj industria, kultura, sporto thaj muzika. I Filadelfia sas kerdini ko 1682 bersh kotar o William Penn, angluno Quaker thaj advokato vash religiaki slobodia. O foro sas sar o sherutno foro e Pennsylvania Koloniako ano vakti e britanikane koloniako thaj gelo te khelel historikani thaj vitalno rola sar o centralno than vash e naciake fundatorija. I Filadelfia sas gazda vash o Angluno Kontinentalno Kongreso ko 1774, garavda o Liberty Bell, thaj sas gazda vash o Dujto Kontinentalno Kongreso kote so o fundatorija sine phangle e Deklaracia vash e Independenca. I PhSA Konstitucia sas maj palal ratifikuime ki Filadelfia ki Filadelfiaqi Konvencia ko 1787. I Filadelfia ačhili o maj baro foro e themesko źi ko 1790, sas sar o angluno sherutno foro e themesqo katar o 10-to Maj 1775-to berś, źi ko 12-to Decembro 1776, thaj śtarvar maj palal thaj palal i Amerikani Revolucia, inkluzivno katar o 1790 źi ko 1800 kana sas kerdo o nevo nacionalno sherutno foro Washington, D.C.

Sas 18 štar-beršengere univerzitetura thaj koledžura, i Filadelfia si jekh katar e themesqe anglune centrura vaś maj bari edukacia thaj akademikane rodimata. Sar ko 2018 berś, i Filadelfiaqi metropolitani rig sas i maj bari thaj i naciaqi injato maj bari metropolitani ekonomia, jekh bruto metropolitano prodùkto sas US$444.1 miliardura. O foro si kher vaś pandž Fortune 500 korporativne sherutne thana ko 2022. Ko 2023 berś, i metropolitani Filadelfia si maśkar e panź maj laćhe U.S.-esqe rizikosqe kapitalosqe centrură, laćhardi katar lesqi paśutnipen e New York City-esqe antreprenòriaqe thaj finansikane ekosistemură. I Philadelphia Stock Exchange, savi si la Nasdaq-esqi desar o 2008-to berś, si i naciaqi maj phurani bursa thaj jekh globalo lidero anθ-o bikinipen e opcienqo. 30-to Ulicaqi Stacia, i foroski angluni śerutni stacia, si o trinto maj buxlo Amtrak-esqo than anθ-i nacia, thaj i foroski multimodalno transporto thaj logistìkani infrastruktùra inkludil vi o Philadelphia International Airport, jekh baro Transatlanticko vudar thaj śerutno, thaj o but sig barjardo PhilaPort maripnasko port.

I Filadelfia si jekh nacionalno kulturako centro, savo si les maj but avrune skulpture thaj muralura sar sa e aver forura ki nacia. O Fairmount Park, kana si kombinime e paśutne Wissahickon Valley Park-eça anθ-o sa kodo pani, si 2,052 akre (830 ha), so reprezentisarel jekh anθar e maj bare e themesqe thaj o 45-to maj baro forosko parko anθ-i lumja. O foro si pindžardo pala peski arta, kultura, kuhinja, thaj historija kotar e kolonialno thaj revolucijaki vrama; ko 2016 berś, vov astarda 42 milionura turistură andar o them save pokinden 6.8 miliardura dolara, so reprezentisarel 11 miliardura dolara ekonomikano impakto vaś o foro thaj lesqe Pennsylvaniaqe źudece. Pandž profesionalno sportoske ekipe thaj jekh kotar e maj loyalno fanura ki them, i Filadelfia si butivar rangjardi sar o maj lacho foro ki them vash profesionalno sportoske fanura. O foro si les jekh kulturalno thaj filantropikane aktivno LGBTQ+ komuniteta. I Filadelfia vi kheldǎs jekh but importanto historikano thaj źivdo rolo anθ-o barjaripe thaj anθ-i evolucia e Amerikaqe muzikaqi, maj but anθ-o R&B, o soul thaj o rock.

I Filadelfia si foro bute anglune butǎ, maśkar lende i angluni biblioteka (1731), bolnica (1751), śkòla vaś e medicina (1765), śerutno foro (1774), universitèta (katar varesave kontura) (1779), centralno banka (1781), bursa (1790), zoo (1874), thaj biznis shkola (1881). I Filadelfia si la 67 Nacionalne Historikane Landmarkura, maśkar lende i Independence Hall. Katar o forosko 17-to šelberšipe kerdo dži akana, i Filadelfia sas o than e bijandipnasko vaj o kher vash but pindžarde thaj influentne Amerikaqe manuśa. Ko 2021 berś, o magazino Time akhardǎs e Filadelfia sar jekh kotar e majbare 100 thana ki lumia. Duj berśa maj palal, anθ-o 2023, o publikatoro vaś e phirutne źutimata Lonely Planet thovdas e Filadelfia sar o maj laćho foro anθ-i nacia te vizitisavol.

Kadava lekh si bibarilo, akana si numa ekh kotor. Kana janes buteder, shai te lachhares les.