İçeriğe atla

Tıbbi test

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tıbbi test
Bir insan elinin x-ray görüntüsü. X-ray cihazları, genellikle tıp alanında kullanılan bir cihazdır.
MeSHD019937

Tıbbi test; hastalıkları, hastalık süreçlerini, kişinin duyarlılığını saptamak, teşhis ve muayene etmek, izlemek veya bir tedavi sürecini belirlemek için yapılan tıbbi prosedürdür. Biyokimya ve moleküler teşhisle ilgili fiziksel ve görsel muayeneler, tanısal görüntüleme, genetik testler, kimyasal testler ve hücresel analizler gibi tıbbi testler uygun ortam ve koşullarda gerçekleştirilmektedir. Testler tıbbi aletler ile tıbbi laboratuvarlarda yapılır.

Tıbbi testler amaçlarına göre sınıflandırılabilir. En yaygın olanları tanı, tarama ve değerlendirmedir.

Akciğer kanserini değerlendiren akciğer sintigrafisi

Tanı testi, genellikle belirti ve semptomların ortaya çıkmasını takiben veya diğer tıbbi test sonuçlarına dayanarak, hastalığı olduğundan şüphelenilen bir kişide bunun varlığını doğrulamak veya belirlemek için yapılan bir prosedürdür.[1][2] Buna ölüm sonrası yapılan tanılama testleri de dahildir. Bu tür testlere örnekler:

Tarama, nüfus, aile veya iş gücü gibi tanımlanmış bir grup içindeki risk altındaki bireylerde hastalık varlığını tespit etmek veya tahmin etmek için kullanılan bir tıbbi test veya bir dizi test anlamına gelir.[4][5] Taramalar, hastalık prevalansını izlemek, epidemiyolojiyi yönetmek, önlemeye yardımcı olmak veya istatistiksel amaçlar için yapılabilir.[6]

Tarama örnekleri arasında konjenital hipotiroidizm için yenidoğan taramasının bir parçası olarak yapılan bebeğin kanındaki TSH seviyesinin ölçülmesi,[7] uygun olmayan çalışma ortamında pasif içiciliğe maruz kalan sigara içmeyen bireylerde Akciğer kanserinin kontrol edilmesi yer alır. Ayrıca rahim ağzı kanserinin önlenmesi veya erken teşhisi için Pap smear taraması da bu kapsamdadır.

Bazı tıbbi testler, tıbbi tedavinin ilerlemesini veya tıbbi tedaviye yanıtı izlemek için kullanılır.

Çoğu test yöntemi aşağıdaki gruplardan birinde sınıflandırılabilir:

Örnek alınma yerine göre

[değiştir | kaynağı değiştir]

In vitro testler, aşağıdakiler dahil olmak üzere, test edilen örneğin alınma yerine göre sınıflandırılabilir:

Diğer test türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğruluk ve hassasiyet

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Bir laboratuvar testinin doğruluğu, referans değerle uygunluğudur. Laboratuvar ekipmanının referans malzeme ile kalibre edilmesi ve harici kalite kontrol programlarına katılarak doğruluk en üst düzeye çıkarılır.
  • Bir testin hassasiyeti aynı numune üzerinde tekrar edilir testlerde aynı sonucu vermesiyle gösterilebilir. Kesin olmayan bir test, tekrarlanan ölçümlerde çok farklı sonuçlar verir. Hassasiyet, kontrol unsuru kullanılarak laboratuvarda izlenir.

Notlar ve kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "The diagnostic value of absolute neutrophil count, band count and morphological changes of neutrophils in predicting bacterial infections". Med Princ Pract. 16 (5): 344-347. 2007. doi:10.1159/000104806. PMID 17709921. 
  2. ^ Harvard.edu 23 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
    Guide to Diagnostic Tests from Harvard Health
  3. ^ "Harvard.edu". 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  4. ^ "The prevalence of screening: a report from the National Institute of Occupational Safety and the Health National Occupational Hazard Survey". Journal of Occupational Medicine. 28 (10): 906-912. 1986. doi:10.1097/00043764-198610000-00003. PMID 3021937. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  5. ^ Osha.gov 10 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
    US Dept. of Labor - Occupational Safety and Health Admin.
  6. ^ "Medical Screening and Biological Monitoring: A guide to the literature for physicians". Journal of Occupational and Environmental Medicine. 37 (2): 170-184. 1995. doi:10.1097/00043764-199502000-00016. PMID 7655958. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  7. ^ "Congenital hypothyroidism and mental development". Comprehensive Therapy. 20 (6): 342-346. 1994. PMID 8062543. 
  8. ^ OSA | Design of a high-sensor count fibre optic manometry catheter for in-vivo colonic diagnostics
  9. ^ "Directive 98/79/CE on in vitro diagnostic medical devices". 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021. 
  10. ^ "In Vitro Diagnostic (IVD) tests". European Diagnostic Manufacturers Association. 23 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Glucose Tests". Lab Tests Online UK. 14 Kasım 2019. 11 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ a b "Liver Function Tests". Lab Tests Online UK. 10 Ocak 2020. 5 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Electrolytes and Anion Gap". Lab Tests Online UK. 9 Ekim 2019. 27 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • First WHO Model List of Essential In Vitro Diagnostics. Cenevre: World Health Organization. 2019. ISBN 978-92-4-121026-3. ISSN 0512-3054. WHO Technical Report Series, No. 1017. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]