Axbornoma
 | Bu maqolaga boshqa birorta sahifadan
ishorat yoʻq. (avgust 2024) |
| Muallif(lar) | Mirzo Ahmad Zargar |
|---|---|
| Mamlakat | Tolish xonligi |
| Til | forscha |
| Janr(lar)i | tarix |
| Nashr etilgan sanasi | 1882—1883-yillar |
| ISBN | 978-964-361-039-5 |
Axbornoma (ozarbayjoncha: Əxbarnamə) – 1882—1883-yillarda tolish Mir Mustafo va Mir Hasan xonlarning vaziri boʻlgan Mirzo Xudaverdining oʻgʻli Mirzo Ahmad Zargar tomonidan fors tilida yozilgan asar.
Asarda Tolish xonligi tarixidagi bir qancha dramatik voqealar, jumladan, Ogʻa Muhammadshoh Qojarning (1779-1797) Tolish xonligini oʻziga boʻysundirish maqsadida tolishlarga qilgan hujumi tafsilotlari qayd etilgan. Kitobda Lenkoran-Astara viloyatining ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti, urf-odatlari, shuningdek, hozirda aksariyati nomi oʻzgartirilgan yoki buzib tashlangan koʻplab tuman va qishloqlarning nomlari haqida maʼlumotlar berilgan. Axbornomaning aksariyati muallifning otasi va boshqalardan eshitgan hikoyalari va kuzatishlariga asoslanadi.
Axbornomada asosan 60 yil davomida (1740-1800) tolishlarda sodir boʻlgan ijtimoiy-siyosiy voqealar tasvirlangan. Asar Tolish xonligi tarixini oʻrganish nuqtayi nazaridan qimmatli manba hisoblanadi.
1955-yilda Ozarbayjon SSR fanlar akademiyasi Tarix instituti ilmiy xodimi Musa Aliaskarli tomonidan turk tiliga tarjima qilingan. 1975-yilda Ali Husaynzoda asarning yangi tarjimasini tayyorlab, rasmiy foydalanish uchun 120 nusxada nashr ettiradi.
2000-yilda Elxon Alibeyli va Shafat Baxshizodaning tashabbusi bilan Axbornomaning 1975-yilgi nashrining fotonusxasini soʻz boshi bilan 655 nusxada nashr qilinadi.
20-asrning 80-yillarida geolog Is’hoq Oxundov tomonidan Axbornoma nashrga tayyorlandi. Is’hoq Oxundov kitobni nashrga tayyorlagan boʻlsa-da, 1992-yil 15-oktyabrda vafot etgani uchun soʻnggi orzusini amalga oshira olmadi. Uning oʻgʻli Toʻfon Oxundov otasining asarini yakunlab, 2009-yilda Axbornomani nashr ettirdi.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- „Mirzə Əhməd Xudaverdi oğlu. Əxbarnamə (Talış xanlığının tarixindən)“ ((azərb.)). talish.info. 2010-10-05. https://web.archive.org/web/20170602071640/http://www.talish.info/news/axbarnama/2010-10-05-1524
- Mirzə Əhməd Xudaverdi oğlu. Əxbarnamə (Talış xanlığının tarixindən)" ((azərb.)). talish.org. 2011-10-22. http://www.talish.org/news/mirz_hm_d_xudaverdi_oglu_xbarnam_talis_xanliginin_tarixind_n/2011-10-22-683
- https://web.archive.org/web/20170602072720/http://ebooks.azlibnet.az/book/hMrkGO2B.pdf
- https://news.lent.az/news/251117 (Wayback Machine saytida 2017-06-02 sanasida arxivlangan)