Ekainaren 19
Appearance
Ekainaren 19a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hirurogeita hamargarren eguna da, 171garrena bisurteetan. 195 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1521 – Gaztelar-aragoiar kontraerasoaren hasiera, nafarrek Viana galdu zuten.
- 1979 – ETAk, Hector Muñoz Espinoza enpresaburua erail zuen Irunen.
- 1980 – ETAk Jose Pablo Garcia Lorenzo zibila hil zuen Zornotzan.
- 2009 – ETAk Eduardo Puelles polizia inspektore barakaldarra hil zuen lapa-bonba batekin, Arrigorriagako Santa Isabel auzoan.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1953 – Estatu Batuak: Julius Rosenberg eta Ethel Rosenberg komunista estatubatuarrak exekutatuak izan ziren SESBri Arma nuklearrei buruzko informazioa bidaltzen ziotelakoan.
- 1961 – Kuwait Erresuma Batutik independentzia aldarrikatu zuen.
- 1999 – Hegoaldeko udalek euskara hutsez jardutea legez kanpoko jo zuen Espainiako Auzitegi Gorenak.
- 2001 – Ameriketako Estatu Batuetako ejerzitoak akatsez jaurtitako misil batek 23 pertsona hil zituen Irakeko iparraldeko futbol zelai batean.
- 2014 – Espainiako Erresuman Filipe VI.a errege koroatu zuten.
Arte eta kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1979ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Joxe Migel Argiñarenak bere lehen txapela jantzi zuen.
- 2011 – Araba Euskaraz 2011 Laudio udalerrian ospatu zuten.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1963 – Jason and the Argonauts (Jason eta Argonautak) filma estreinatu zen, Don Chaffeyk zuzendu eta Todd Armstrong, Nancy Kovack, Honor Blackman eta Gary Raymond aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kirolak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jaiotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1675 – Martin Arzadun, apaiz eta euskal idazlea (h. 1741).
- 1920 – Fernando Aire Etxart, Xalbador, baxenafar bertsolaria eta artzaina (h. 1976).
- 1921 – Imanol Viar, bizkaitar futbolaria (h. 2007).
- 1933 – Bonifacio Alfonso, gipuzkoar margolari eta irarlea (h. 2011).
- 1953 – Gema Sistiaga Agirregomezkorta, gipuzkoar euskaltzalea, andereñoa, trikitilaria eta nabigatzailea.
- 1962 – Miguel Ángel Calvo Buttini, nafar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
- 1966 – Iñaki Oyarzábal, Arabako PPko idazkari nagusia.
- 1967 – Itxaso Atutxa, bizkaitar politikari jeltzalea, Bizkai Buru Batzarreko lehendakaria.
- 1977 – Iker Sastre, bizkaitar mahai-tenislari paralinpikoa.
- 1981 – Mario Duplantier, lapurtar musikaria, Gojira death metal taldekoa.
- 1987 – Olatz Perez de Viñaspre, nafar EHUko irakasle eta IXA taldeko ikerlaria.
- 1995 –
- Ainara Manterola, gipuzkoar futbolaria.
- Gorka Pérez, bizkaitar futbolaria.
- 2000 – Unai Ruiz-Zeberio, gipuzkoar futbolaria.
- 2001 – Nahuel del Val, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1417 – Sigismundo Pandolfo Malatesta, Rimini, Fano eta Cesenako jauna eta poeta eta mezenasa (h. 1468).
- 1566 – Jakue I.a Ingalaterrakoa eta VI.a Eskoziakoa, Eskoziako erregea eta Ingalaterra eta Irlandako erregea (h. 1625).
- 1623 – Blaise Pascal, frantziar matematikari eta fisikaria (h. 1662).
- 1782 – Félicité Robert de Lamennais, frantziar idazlea eta pentsalaria (h. 1854).
- 1783 – Thomas Sully, estatubatuar margolari erretratugilea (h. 1872).
- 1795 – James Braid, eskoziar neurozirujaua, hipnotismoa modu zientifikoan lehenbizikoz ikertu zuena (h. 1860).
- 1805 – Auguste Dariste, frantziar politikaria (h. 1875).
- 1824 – Emma Maria Macfarren, ingeles piano-jotzaile eta musikagilea (h. 1895).
- 1846 – Harvey du Cros, britainiar finantzaria, pneumatikoen industriaren sortzailea (h. 1918).
- 1854 – Alfredo Catalani, italiar musikagilea (h. 1893).
- 1856 – Elbert Hubbard, estatubatuar idazle eta filosofoa (h. 1915).
- 1861 –
- Douglas Haig, Britainiar armadako ofizial nagusia (h. 1928).
- José Rizal, filipinetako heroi nazionala (h. 1896).
- 1877 – Charles Coburn, estatubatuar aktorea (h. 1961).
- 1878 –
- Adolphe Buhl, frantziar matematikari eta astronomoa (h. 1949).
- Edmond Jaloux, frantziar eleberrigile eta literatura-kritikaria (h. 1949).
- 1896 – Wallis Simpson, Windsorko dukesa,, estatubatuar socialitea, Eduardo VIII.a Erresuma Batukoarekin ezkondu zena (h. 1986).
- 1897 – Cyril Norman Hinshelwood, britainiar kimikari fisikoa, 1956ko Kimikako Nobel Saria (h. 1967).
- 1899 – George Călinescu, errumaniar idazlea (h. 1965).
- 1903 – Lou Gehrig, estatubatuar beisbol jokalaria (h. 1941).
- 1904 – Lester Cole, estatubatuar zinema-gidoilaria (h. 1985).
- 1906 – Ernst Chain, germano-britainiar biokimikaria, 1945eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1979).
- 1907 – Georges de Mestral, velcroaren asmatzailea (h. 1990).
- 1908 – Eduardo Guzmán, espainiar kazetari eta idazlea (h. 1991).
- 1910 – Paul John Flory, estatubatuar kimikaria, 1974ko Kimikako Nobel Saria (h. 1985).
- 1911 –
- Sigvard Eklund, suediar fisikaria (h. 2000).
- Dudley Shelton Senanayake, Sri Lankako lehen ministroa (h. 1973).
- 1917 – Joshua Nkomo, Zimbabweko politikari beltz abertzalea (h. 1999).
- 1921 – Louis Jourdan, frantziar aktorea (h. 2015).
- 1922 – Aage Niels Bohr, daniar fisikari nuklearra, 1975eko Fisikako Nobel Saria (h. 2009).
- 1923 – Andrés Rodríguez Pedotti, Paraguaiko presidentea (h. 1997).
- 1926 –
- Giangiacomo Feltrinelli, italiar argitaratzaile, politikari eta aktibista (h. 1972).
- Erna Schneider, estatubatuar ingeniari eta asmatzailea.
- 1927 - Carmina Virgili, kataluniar geologo, kudeatzaile zientifiko eta politikaria (h. 2014).
- 1930 – Gena Rowlands, estatubatuar zinema-, antzerki- eta telebista-antzezlea.
- 1932 – Anna Maria Pierangeli, italiar aktorea (h. 1971).
- 1934 –
- Gérard Latortue, Haitiko lehen ministroa (h. 2023).
- Arcadia Olenska-Petryshyn, ukrainar-estatubatuar artista, arte kritikari eta argitaratzailea (h. 1996).
- 1937 – André Glucksmann, frantziar filosofo, ekintzaile eta idazlea (h. 2015).
- 1938 – Charles Gwathmey, estatubatuar arkitektoa (h. 2009).
- 1941 – Václav Klaus, Txekiar Errepublikako presidente ohia.
- 1944 – Chico Buarque, brasildar musikari, aktore eta idazlea.
- 1945 –
- Radovan Karadžić, lehendabiziko Bosniako Serbiar Errepublikako presidentea.
- André Lefevere, belgikar itzulpen teorialaria (h. 1996).
- Aung San Suu Kyi, birmaniar politikaria, kontzientzia presoen eta erresistentzia zibil baketsuaren sinboloa eta 1991ko Bakearen Nobel Saria.
- 1946 – Mikhail Fedonkin, errusiar paleontologoa, animalia goiztiarrenen fosilak eta aztarnak dokumentatzeagatik ezaguna .
- 1947 –
- Salman Rushdie, ingelesezko indiar idazlea.
- Youn Yuh-jung, hegokorear aktorea.
- 1948 – Nick Drake, ingeles abeslari eta abesti egilea (h. 1974).
- 1951 –
- Francesco Moser, italiar txirrindulari ohia.
- Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (h. 2022).
- 1954 – Kathleen Turner, estatubatuar aktorea.
- 1957 –
- Anna Lindh, suediar politikaria (h. 2003).
- Marcos komandanteordea, Askapen Nazionaleko Armada Zapatistako (EZLN) bozeramaile nagusia.
- 1958 – Sergei Makarov, errusiar izotz hockey jokalaria.
- 1959 –
- Anne Hidalgo, frantziar politikaria, Parisko alkatea.
- Christian Wulff, Alemaniako presidentea.
- 1961 – Bidhya Devi Bhandari, Nepalgo presidentea.
- 1962 –
- Paula Abdul, estatubatuar abeslari, aktore eta koreografoa.
- Masanao Sasaki, japoniar futbolari ohia.
- 1964 –
- Boris Johnson, britainiar politikaria, Londresko alkate ohia.
- Omowunmi Sadik, nigeriar asmatzailea, kimikaria eta irakaslea.
- Kevin Schwantz, estatubatuar motoziklismoko-pilotu ohia.
- 1965 –
- Sabine Braun, alemaniar atleta ohia, heptatloian aditua.
- Sadie Frost, ingeles aktore, ekoizle eta moda-diseinugilea.
- Ronaldo Rodrigues de Jesus, brasildar futbolari ohia.
- 1969 –
- Kaba-chan, japoniar emakumezko tarento eta koreografo transgeneroa.
- Yoshiaki Sato, japoniar futbolari ohia.
- 1970 – David Gistau, espainiar telebista-gidoilaria, bidaia berri-emailea, zutabegilea eta eleberrigilea (h. 2020).
- 1971 – Eva Isanta, espainiar telebista, antzerki eta zinemako aktorea.
- 1972 –
- Jean Dujardin, frantziar aktorea.
- Teresa Jordà, Kataluniako Generalitatearen Nekazaritza, Abeltzaintza eta Arrantza Kontseilaria.
- Robin Tunney, estatubatuar aktorea.
- 1974 - Sandra Golpe, espainiar kazetaria eta telebistako aurkezlea.
- 1975 –
- Meritxell Serret, kataluniar politologo eta politikaria.
- Oksana Txusovitina, SESB, Uzbekistan eta Alemaniaren izenean lehiatu den gimnasta olinpikoa eta munduko txapelduna.
- 1978 –
- Mía Maestro, argentinar aktorea.
- Dirk Nowitzki, alemaniar saskibaloi jokalari ohia.
- Marina Ovsianikova, errusiar telebista produktorea, Ukrainako inbasioaren aurka protesta egiteagatik ezaguna.
- Zoe Saldana, estatubatuar aktorea.
- 1982 - Ana Sofía Henao, modeloa, idazlea eta ilustratzailea.
- 1983 –
- Macklemore, estatubatuar raperoa.
- Tatjana Mihhailova-Saar, Tanja, estoniar abeslari eta aktorea.
- 1984 – Paul Dano, estatubatuar aktorea.
- 1985 –
- Chikashi Masuda, japoniar futbolaria.
- Ai Miyazato, japoniar golflaria.
- 1989 – Christopher Wylie, kanadar barneko salatzailea, Facebook eta Cambridge Analytica enpresen arteko eskandalua salatu zuena.
- 2004 – Millie Gibson, ingeles aktorea.
Heriotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1924 – Segundo Ispizua, bizkaitar historialaria (j. 1869).
- 1948 – Francisco Etxenike, Patxiko, nafar argazkilari, marrazkilari eta margolaria (j. 1880).
- 1974 - Vicente Abreu, arabar miltarra (j. 1879).
- 1981 – Juan José Crespo Galende, PCE (r)-ko eta GRAPOko bizkaitar militantea, 97 egun gose-greban igaro ondoren, Madrilen (j. 1953).
- 1986 – Felix Arteta, euskal margolari, marrazkilari eta karikaturista (j. 1890).
- 2002 – Pascal Mazzotti, euskal aktorea (j. 1923).
- 2005 – Angel Cruz Jaka, gipuzkoar historialaria (j. 1914).
- 2006 – Jose Luis Lekuona, Lexoti, gipuzkoar bertsolaria (j. 1925).
- 2009 – Eduardo Puelles, Espainiako Polizia Nazionaleko inspektore buru bizkaitarra, ETAk eraila (j. 1960).
- 2015 - Francisco Esteban Aedo, bizkaitar futbolaria (j. 1938).
- 2020 – Noël Vandernotte, lapurtar arraunlaria, Joko Olinpikoetan domina bat lortzen gizonezko gazteena, Okzitanian (j. 1923).
- 1024 – Kike Diaz de Rada, gipuzkoar aktorea (j. 1959).
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1688 – Gaspard de Prielé, frantziar gomendiozko abadea, , Baionako apezpikua izandakoa (j. c. 1623).
- 1716 – Tokugawa Ietsugu, Tokugawa shogunerriko zazpigarren shoguna (j. 1709).
- 1747 – Nädir Shäh, Persiako erregea (j. 1688).
- 1770 – Diego de Torres Villarroel, espainiar idazlea (j. 1693).
- 1820 – Joseph Banks, ingeles naturalista, botanikoa eta esploratzailea (j. 1743).
- 1840 – Pierre-Joseph Redouté, belgikar botanikari eta margolaria (j. 1759).
- 1844 – Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, frantziar naturalista, enbriologiaren aitzindaria (j. 1772).
- 1867 – Maximiliano I.a Mexikokoa, Austriako artxidukea eta Mexikoko enperadorea (j. 1832).
- 1884 –
- Johann Gustav Droysen, alemaniar filologoa, historialaria eta politikaria (j. 1808).
- Philippe Langlois, normandiar idazlea (j. 1817).
- Ludwig Richter, alemaniar margolaria (j. 1803).
- 1902 –
- Alberto Saxoniakoa, Saxoniako erregea (j. 1828).
- John Dalberg-Acton (Acton I. baroia), ingeles historialari, politikari eta idazlea (j. 1834).
- 1915 – Sergei Taneiev, errusiar musikagilea (j. 1856).
- 1936 – William Hall-Jones, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1851).
- 1937 – James Matthew Barrie, eskoziar idazlea (j. 1860).
- 1949 – Vladimir Nazor, kroaziar gerrillaria, olerkaria eta politikaria (j. 1876).
- 1951 – Angelos Sikelianos, greziar olerkaria (j. 1884).
- 1953 – Julius eta Ethel Rosenberg, estatubatuar senar-emazte komunistak (j. 1915 eta 1918 hurrenez hurren).
- 1956 – María Sorolla, espainiar margolaria (j. 1889).
- 1961 – Augusto Barcia Trelles, espainiar abokatu, idazle, kazetari eta politikari errepublikanoa (j. 1881).
- 1962 – Frank Borzage, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (j. 1894).
- 1980 –
- Torcuato Fernández-Miranda, espainiar politikari eta legelaria, Espainiako trantsizioaren estrategatzat joa (j. 1915).
- Jijé, belgikar komikigile eta marrazkilaria (j. 1913).
- 1981 – Lotte Reiniger, alemaniar zinema zuzendaria, marrazki bizidunen egilea (j. 1899).
- 1984 – Lee Krasner, estatubatuar margolari espresionista abstraktua (j. 1908).
- 1988 – Fernand Seguin, kanadar biokimikaria (j. 1922).
- 1990 – Steen Eiler Rasmussen, daniar arkitektoa (j. 1898).
- 1991 – Gladys Greene, estatubatuar aktorea (j. 1900).
- 1993 –
- Marcel Béalu, frantziar poeta (j. 1908).
- William Golding, ingeles idazle, saiolari eta poeta, 1983ko Literaturako Nobel Saria (j. 1911).
- 1994 – Lauro Olmo, galiziar idazlea (j. 1922).
- 1999 – Mario Soldati, italiar zinemagile eta idazlea (j. 1906).
- 2000 – Noboru Takeshita, Japoniako lehen ministroa (j. 1924).
- 2007 – Jose Luis Cantero, El Fary, espainiar abeslari eta aktorea (j. 1937).
- 2009 – Vicente Ferrer i Moncho, kataluniar filantropoa, txirotasunean bizi zirenak laguntzen konprometitua (j. 1920).
- 2010 –
- Manute Bol, NBA saskibaloi ligako sudandar jokalaria (j. 1962).
- Carlos Monsiváis, mexikar idazlea (j. 1938).
- 2013 –
- James Gandolfini, estatubatuar aktorea (j. 1961).
- Gyula Horn, Hungariako lehen ministroa (j. 1932).
- 2016 – Nicolás García Uriburu, argentinar pintorea eta arkitektoa (j. 1937).
- 2018 – Sergio Gonella, italiar futbol epailea (j. 1933).
- 2020 –
- Mario Corso, italiar futbolaria (j. 1941).
- Ian Holm, ingeles aktorea (j. 1931).
- Carlos Ruiz Zafón, kataluniar idazlea (j. 1964).
Jaiak eta urteurrenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Sehaska egutegiko izendegia: Ur/Hur eta Zihiga.
- Gatazketan Indarkeria Sexuala Amaitzeko Nazioarteko Eguna
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |