Omnia mea mecum porto

«Ամբողջ ունեցածս կրում եմ ինձ հետ» (լատին․՝ Omnia mea mecum porto), Կիկերոնի բավականին տարածված արտահայտությունը: Արտահայտության իմաստն այն է, որ մարդու իրական հարստությունը հոգևոր հարստությունն է, գիտելիքներն ու հմտությունները:

Կիկերոնի այս արտահայտությունը^[1] վերագրում է յոթ իմաստուններից մեկին՝ Բիանտոսին (մ.թ.ա. 590-530 թթ.), որն ասվել է, երբ նրա հայրենի Պրիենե քաղաքը գրավել են պարսիկները: Հակառակորդը բնակիչներին թույլ է տվել հեռանալ քաղաքից։ Հույներին նույնպես թույլատրվում էր որևէ բան վերցնել իրենց հետ, բայց պայմանով, որ նրանք չօգտագործեն սայլեր, ձիեր, գոմեշներ և այլ քարշուժ: Եվ բնակիչները փախել են՝ իրենց հետ տանելով իրենց ունեցվածքը, իսկ փախածների ամբոխի հետևում, որը հազիվ քարշ էր տալիս ծանր ունեցվածքը, հանգիստ քայլել է իմաստուն Բիանտոսը։ Պարսիկներից մեկը նրան հարցրել է. «Ո՞ւր են քո իրերը, ծերուկ, այսքան երկար կյանք ես ապրել և մի՞թե հարստություն ձեռք չես բերել», ինչին ծերունին, փայտով ցույց տալով իր ճակատը, պատասխանել է. «Ամբողջ ունեցածս կրում եմ ինձ հետ»։

Բիանտոսի աֆորիզմը ծայրաստիճան լակոնիկ է արտահայտում միտքը. մարդու իսկական սեփականությունը կարող է լինել միայն այն, ինչ մարդն ունի իր ներսում։ Այս գաղափարը դարձել է կինիկների և ստոիկների փիլիսոփայության կենտրոնականներից մեկը։ Կինիկների շրջանում նյութական աշխարհի անտեսումը դառնում է ինքնանպատակ և երբեմն ստանում չափազանցված ձևեր.

«Մի անգամ տեսնելով մի տղայի, որը բռից ջուր էր խմում, նա պայուսակից դուրս նետեց բաժակը՝ ասելով. «Տղան իր կյանքի պարզությամբ գերազանցել է ինձ»: Նա նաև դեն է նետել թասը, երբ տեսել է մի տղայի, որը, կոտրելով իր ամանը, կերած հացից ոսպապուր էր ուտում» (Դիոգենես Լայերտացի։ Հայտնի փիլիսոփաների կյանքի, ուսմունքների և ասացվածքների մասին. Գիրք 6, 2): Պլատոնը Դիոգենես Սինոպացուն անվանել է «Խելագարված Սոկրատես»:

Ստոիկները կերտեցին ամեն արտաքինի նկատմամբ անտարբեր և իր ներքին ազատությամբ հպարտ իմաստունի իդեալը։ «Մարդկային ամեն ինչին նայեք որպես հպանցիկ և կարճատև բանի. այն, ինչ երեկ սաղմում էր, վաղը մումիա կամ փոշի կլինի: «Այսպիսով, անցկացրու մնացած ժամանակը բնության հետ ներդաշնակության մեջ, իսկ հետո հրաժեշտ տուր կյանքին նույնքան հեշտությամբ, ինչպես ընկնում է հասունացած ձիթապտուղը՝ փառաբանելով բնությունը, որն այն ծնել է, և երախտագիտությամբ այն ծառի հանդեպ, որը տվել է այն» (Մարկոս Ավրելիոս։ Մենախոսություններ։ Գիրք 4, 48):

Omnia mea mecum porto արտահայտության ծագման այլընտրանքային տարբերակի համաձայն, Մակեդոնիայի կառավարիչ Դեմետրիոս I Պոլիորցետեսը, գրավելով Մեգարան, հրամայել է հսկել փիլիսոփա Ստիլպոնի տունը և վերադարձնել նրան թալանված ապրանքները. բայց երբ նա Ստիլպոնին հարցրել է կորուստների մասին, նա պատասխանել է, որ կորուստներ չկան. ոչ ոք չի խլել իր դաստիարակությունը, և իր գիտելիքն ու բանականությունը մնացել են իր հետ:^[2]

• Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов. / Пер. и прим. М. Л. Гаспарова. Общ. ред. и вступ. ст. А. Ф. Лосева. (Серия «Философское наследие»). — М., Мысль, 1979. — 624 с.