Akihito (cesarz)

cesarz Japonii

Akihito (jap. 上皇明仁 jōkō Akihito; ur. 23 grudnia 1933 w Tokio) – 125. cesarz, głowa państwa japońskiego w latach 1989–2019. Jest pierwszym władcą tego kraju od przeszło 200 lat, który abdykował. Ceremonia abdykacji odbyła się w Pałacu Cesarskim w Tokio w dniu 30 kwietnia 2019 roku. Nosi obecnie tytuł „emerytowanego cesarza” (上皇, jōkō)[1][2][3].

Emerytowany cesarz Akihito
上皇明仁
Jōkō Akihito
Imię japońskie
Kanji

明仁

Transkrypcja Hepburna

Akihito

Ilustracja
ilustracja herbu
Faksymile
Cesarz Japonii
Okres

od 7 stycznia 1989
do 30 kwietnia 2019

Koronacja

12 listopada 1990

Era panowania

Heisei

Poprzednik

Hirohito

Następca

Naruhito

Dane biograficzne
Dynastia

Yamato

Data i miejsce urodzenia

23 grudnia 1933
Tokio

Ojciec

Hirohito

Matka

Nagako

Żona

Michiko
od 10 kwietnia 1959

Dzieci

Naruhito, Akishino, Sayako

Odznaczenia
Order Chryzantemy (Japonia) Wielka Wstęga Kwiatów Paulowni Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia) Wielka Wstęga Orderu Świętego Skarbu (Japonia, 1888–2003) Order Kultury (Japonia) Łańcuch Orderu Najwyższego Słońca (Afganistan) Klasa Specjalna Odznaki Honorowej za Zasługi Order Al-Khalifa I klasy (Bahrajn) Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Prezydencki Order Botswany Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Łańcuch Orderu Zasługi (Chile) Wielki Order Króla Tomisława (Chorwacja) Order Lwa Białego I klasy (CSRS) Order Słonia (Dania) Wielka Wstęga Orderu Nilu (Egipt) Order Krzyża Ziemi Maryjnej I Klasy (Estonia) Order Salomona Wielki Łańcuch Orderu Sikatuny (Filipiny) Wielki Łańcuch Orderu Lakanduli (Filipiny) Chief Commander Legii Honorowej (Filipiny) Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Wielki Komandor Orderu Republiki Gambii Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Order Złotego Runa (Hiszpania) Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Order Gwiazdy Indonezji I klasy Łańcuch z Gwiazdą Krzyża Wielkiego Orderu Sokoła (Islandia) Order Al-Husajna Ibn Alego (Jordania) Order Jugosłowiańskiej Gwiazdy Wielka Wstęga Orderu Męstwa (Kamerun) Łańcuch Orderu Niepodległości (Katar) Order „Złoty Orzeł” Order Złotego Serca I klasy (Kenia) Krzyż Wielki Orderu Boyacá (Kolumbia) Łańcuch Orderu Mubaraka Wielkiego (Kuwejt) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Afryki (Liberia) Wielka Wstęga Orderu Pionierów Liberii Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (Litwa) Order Lwa Złotego (Nassau) Order Trzech Gwiazd I klasy (Łotwa) Wielki Komandor Orderu Lwa (Malawi) Krzyż Wielki Orderu Narodowego (Mali) Łańcuch Orderu Orła Azteckiego (Meksyk) Order Ojaswi Rajanya I klasy (Nepal) Wielki Komandor Orderu Republiki Federalnej - kl. cywilna (Nigeria) Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Order Omanu I klasy Nishan-e-Pakistan Łańcuch Orderu Manuela Amadora Guerrero (Panama) Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru Order Orła Białego Wielki Łańcuch Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia) Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (RPA) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Lwa (Senegal) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Order Rajamitrabhorn (Tajlandia) Order Domowy Chakri (Tajlandia) Wielka Wstęga Orderu Chula Chom Klao (Tajlandia) Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy Order Podwiązki (Wielka Brytania) Medal Koronacyjny Królowej Elżbiety II (Wielka Brytania) Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy z Wielkim Łańcuchem (1951-2001) Krzyż Wielki z Łańcuchem Narodowego Orderu Wybrzeża Kości Słoniowej Wielka Wstęga Narodowego Orderu Lamparta (Zair)
Japonia
Herb Japonii

To jest artykuł z cyklu:
Japońska rodzina cesarska

Wraz z końcem jego panowania zakończyła się era Heisei.

Życiorys

edytuj

Do czasu objęcia tronu

edytuj

Akihito urodził się 23 grudnia 1933 roku[4] jako piąte dziecko (pierwszy syn) cesarza Hirohito (Shōwa) i cesarzowej Nagako (Kōjun). W 1936 roku, w wieku trzech lat, został odseparowany od swych rodziców.

Wykształcenie podstawowe i średnie zdobył w Gakushūin. W 1944 roku Akihito wraz ze swym młodszym bratem został ewakuowany do Nikkō po niespodziewanym ataku amerykańskich bombowców na Tokio. W latach 1947–1950 książę Akihito uczył się języka angielskiego, a jego nauczycielką była Elizabeth Gray Vining[5]. 10 listopada 1951 roku Akihito otrzymał Wielką Wstęgę Najwyższego Orderu Chryzantemy.

W 1952 roku odbyła się ceremonia z okazji osiągnięcia przez niego pełnoletniości oraz ogłoszenia go następcą tronu. W dniu 2 czerwca 1953 roku reprezentował on Japonię na uroczystości koronacji królowej Wielkiej Brytanii, Elżbiety II. Była to jego pierwsza zamorska podróż jako następcy tronu. Podczas tej samej uroczystości król Norwegii, Haakon VII, nadał mu Krzyż Wielki Orderu Św. Olafa.

W latach 1952–1956 studiował nauki polityczne i ekonomiczne na Uniwersytecie Gakushūin. W uzupełnieniu swoich studiów cesarz Akihito otrzymał wykształcenie specjalistyczne w takich dziedzinach, jak historia Japonii i prawo konstytucyjne.

W dniu 10 kwietnia 1959 roku, mimo negatywnej opinii swojego ojca i rodziny panny młodej, Akihito wziął ślub z Michiko Shōdą, córką japońskiego przemysłowca z branży młynarskiej[6]. Zgodnie z prawem dworu cesarskiego, Rada Dworu Cesarskiego (której przewodniczy premier) udzieliła zgody na zawarcie tego małżeństwa.

Do czasu intronizacji Akihito pełnił szereg funkcji reprezentacyjnych jako następca tronu. Złożył oficjalne wizyty w następujących krajach: Afganistan, Arabia Saudyjska, Australia, Argentyna, Belgia, Brazylia, Bułgaria, Dania, Etiopia, Filipiny, Finlandia, Hiszpania, Indie, Indonezja, Iran, Irlandia, Jordania, Jugosławia, Kenia, Malezja, Meksyk, Nepal, Nowa Zelandia, Norwegia, Pakistan, Paragwaj, Peru, Polska, Rumunia, Senegal, Singapur, Sri Lanka, Stany Zjednoczone, Szwecja, Tajlandia, Tanzania, Wielka Brytania i Zair. Był też honorowym przewodniczącym na wielu imprezach i igrzyskach sportowych.

Akihito jako cesarz

edytuj

7 stycznia 1989 roku zmarł cesarz Hirohito i Akihito został 125. cesarzem Japonii, kontynuatorem nieprzerwanej od setek lat dynastii. Ceremonia intronizacji Akihito odbyła się w Tokio 12 listopada 1990 roku. Nowy cesarz ogłosił okres swojego panowania erą Heisei (平成), co znaczy „pokój wszędzie”. Inspiracją były klasyczne dzieła chińskie „Zapiski historyka” i „Księga dokumentów”.

Wbrew wcześniejszym przypuszczeniom nie zaprzestał zagranicznych podróży. Jako głowa państwa odwiedził ponad 40 krajów, a wraz ze swą małżonką odbył 6 oficjalnych podróży. W 1998 roku królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II nadała cesarzowi Akihito Order Podwiązki. Ponadto został odznaczony Orderem Wschodzącego Słońca i Orderem Świętego Skarbu.

7 lipca 2005 roku Akihito wraz z małżonką odwiedził wyspę Saipan, gdzie w czerwcu 1944 roku rozegrała się ogromna bitwa. Zginęło tam ponad 40 tysięcy Japończyków. Cesarz odwiedził najważniejsze miejsca, złożył kwiaty i modlił się na grobach żołnierzy japońskich i amerykańskich. Wygłosił kilka ważnych przemówień, w których przeprosił Stany Zjednoczone i państwa wschodnioazjatyckie za zbrodnie, których Japończycy dopuścili się podczas II wojny światowej. Wydarzenie to było bardzo szeroko komentowane w prasie japońskiej i dalekowschodniej.

23 grudnia 2001, podczas corocznego spotkania z dziennikarzami z okazji swoich urodzin, Akihito odpowiadając na pytania o napięcia w stosunkach z Koreą powiedział, że czuje „pewne pokrewieństwo z Koreańczykami”. Wyjaśnił, iż zgodnie z zapisem w kronice Shokunihongi[7] (797), matka cesarza Kammu (736–806) była spokrewniona z królem koreańskiego państwa Baekje (lub Paekche), Muryeongiem[8].

Cesarz wspomniał także o wielkiej roli Korei w rozwoju kultury, języka i buddyzmu w Japonii, co miało pozytywny wpływ na stosunki japońsko-południowokoreańskie na rok przed mistrzostwami świata w piłce nożnej, organizowanymi wspólnie przez Japonię i Republikę Korei w 2002 roku[8].

W lipcu 2002 cesarz Akihito, wraz z małżonką, odbył podróż do Polski na zaproszenie prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. 3 lipca zarówno on, jak i jego małżonka, zostali odznaczeni Orderem Orła Białego.

W lipcu 2016 Akihito miał poinformować o zamiarze abdykacji, nie precyzując jednak jeszcze daty przekazania Chryzantemowego Tronu swojemu następcy, księciu Naruhito[9]. 8 sierpnia 2016 cesarz wygłosił orędzie do narodu, w którym wyraził nadzieję na zrozumienie jego woli abdykowania[10]. 30 kwietnia 2019 zgodnie z decyzją z dnia 1 grudnia 2017 abdykował na rzecz swojego syna Naruhito[11][12].

Agencja Dworu Cesarskiego ogłosiła w dniu 25 lutego 2019 roku, że po abdykacji cesarz Akihito będzie posiadał tytuł 上皇陛下 (Jōkō Heika), po angielsku „His Majesty the Emperor Emeritus”, a cesarzowa Michiko – 上皇后陛下 (Jōkōgō Heika) „Her Majesty the Empress Emerita”[13].

Zasadnicza ceremonia abdykacji (Taiirei-Seiden-no-Gi) miała miejsce w dniu 30 kwietnia 2019 roku, w sali Matsu-no-Ma głównego budynku kompleksu pałacowego.

Działalność naukowa

edytuj

Cesarz jest z zamiłowania ichtiologiem[14]. Kontynuuje w ten sposób tradycje naukowe w rodzinie – jego ojciec, cesarz Hirohito specjalizował się w badaniu meduz[15]. Akihito przez wiele lat prowadził badania taksonomiczne nad rybami babkowatymi (Gobiidae) i dziś jest uznanym ekspertem w tej dziedzinie[16]. Odkrył 10 nowych gatunków babki[17]. W 2005 nowo opisana babka została nazwana na jego cześć Exyrias akihito[18], a w 2007 jego imię otrzymał również rodzaj babki pochodzący z Vanuatu. W 2021 Imperial Household Agency ogłosił, że Akihito odkrył dwa nowe gatunki babki. Odkrycie zostało skatalogowane w anglojęzycznym czasopiśmie opublikowanym przez Japońskie Towarzystwo Ichtiologiczne[17].

Do czasu intronizacji w latach 1963-1989 opublikował 30 artykułów w czasopiśmie Japońskiego Towarzystwa Ichtiologicznego „Japanese Journal of Ichthyology”. Publikował również w czasopismach „Gene” i „Ichthyological Research”. Jest współautorem pierwszej, ilustrowanej książki o rybach występujących w wodach Japonii Ryby Archipelagu Japońskiego wydanej w 1984. W 1986 został honorowym członkiem London Linnean Society za swoje badania w tej dziedzinie. Należy do licznych klubów i stowarzyszeń zajmujących się tą dziedziną nauki (m.in.: Londyńskiego Towarzystwa Zoologicznego, Instytutu Badawczego Nauk Przyrodniczych Argentyny)[14].

Napisał również artykuły o historii nauki w epoce Edo i Meiji, które zostały opublikowane w czasopismach „Science” i „Nature[14].

Naukowo pracuje również jego młodszy syn, książę Akishino, który studiował taksonomię ryb w St John’s College w Oksfordzie, a następnie ukończył doktorat z ornitologii. Obecnie pełni funkcję prezesa Instytutu Ornitologii Yamashina oraz Japońskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów[14].

Galeria

edytuj

Rodzina cesarska

edytuj
Yoshihito
大正天皇
ur. 31 sierpnia 1879
zm. 25 grudnia 1926
Sadako Kujō
九条 節子
ur. 25 lipca 1884
zm. 17 maja 1951
Kuniyoshi Ō Kuni no Miya
久邇宮 邦彦王
ur. 23 czerwca 1873
zm. 29 czerwca 1929
Chikako Kuniyoshi Ōhi
邦彦王妃 俔子
ur. 19 października 1879
zm. 10 września 1956
         
     
  Hirohito
昭和天皇
ur. 29 kwietnia 1901
zm. 7 stycznia 1989
Joō Nagako
良子 女王
ur. 6 marca 1903
zm. 16 czerwca 2000
     
   
Michiko Shōda
正田 美智子
ur. 20 października 1934
Akihito
明仁
ur. 23 grudnia 1933
                   
                   
                     
Naruhito
 徳仁親王
 ur. 23 lutego 1960
Fumihito
 文仁親王
 ur. 11 września 1965
Sayako Kuroda
 黒田 清子
 ur. 18 kwietnia 1969

Emerytowani cesarz Akihito i cesarzowa Michiko[1] mają troje dzieci. Pierwszym ich dzieckiem jest cesarz Naruhito, urodzony 23 lutego 1960 roku w Tokio. Drugim jest książę Akishino (Akishino-no-miya Fumihito Shinnō), urodzony 11 listopada 1965 roku również w Tokio. Najmłodszym dzieckiem jest urodzona 18 kwietnia 1969 księżniczka Sayako (Nori-no-miya Sayako Naishinnō, po ślubie 15 listopada 2005 Sayako Kuroda). Sayako poprzez ślub z urzędnikiem miejskim – osobą niezwiązaną z dworem cesarskim – opuściła rodzinę cesarską i utraciła tytuł, a jej dzieci nie będą miały prawa do tronu[19].

Następca tronu, książę Naruhito, ożeniony z księżną Masako, ma z nią urodzoną w 2001 roku córkę – księżniczkę Aiko. Od czasu restauracji Meiji prawo w Japonii zabrania objęcia tronu przez kobietę. Narodziny męskiego potomka, bratanka następcy tronu (Hisahito, ur. 6 września 2006), zamknęły debatę w Japonii dotyczącą zmiany (wzmiankowanej w art. 2 konstytucji) ustawy o dworze cesarskim z 1947 pod kątem stworzenia możliwości dziedziczenia tronu przez kobiety[20].

Odznaczenia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b His Majesty the Emperor Emeritus (The 125th Emperor). Agencja Dworu Cesarskiego, 2019. [dostęp 2019-05-16]. (ang.).
  2. 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2018, s. 715. ISBN 978-4-385-13107-8.
  3. Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 621. ISBN 4-7674-2015-6.
  4. Who’s who in international affairs 2003., wyd. 3rd ed, London: Europa Publications, 2002, ISBN 1-85743-156-1, OCLC 50526266 [dostęp 2020-02-07].
  5. Richard Lloyd Parry. Akihito and the Sorrows of Japan. „London Review of Books”. Vol. 42 No. 6, 2020-03-19. 
  6. Parry 2020 ↓.
  7. Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN SA, 2011, s. 53–54. ISBN 978-83-01-17214-5.
  8. a b Press Conference on the Occasion of His Majesty’s Birthday. [dostęp 2008-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-25)].
  9. Japanese Emperor Akihito ‘wishes to abdicate’ [online], wbbc.com [dostęp 2017-11-21] (ang.).
  10. Message from His Majesty The Emperor. Agencja Dworu Cesarskiego, 2016-08-08. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
  11. Tomohiro Osaki: Japan sets date for Emperor Akihito’s abdication as April 30, 2019. Japan Times, 2017. [dostęp 2018-01-30]. (ang.).
  12. Cesarz oddaje władzę. Pierwsza abdykacja od ponad 200 lat. tvn24.pl. [dostęp 2019-04-30].
  13. English Titles and Basic words relating to the Imperial Succession. The Imperial Household Agency, 2019. [dostęp 2019-02-26]. (ang. • jap.).
  14. a b c d Shahaf Peleg: The Emperor of Japan, Akihito, Is Still Publishing Scientific Papers in His 80s. openculture.com, 2018-10-05. [dostęp 2022-10-13]. (ang.).
  15. Tim Fernholz: Emperor Akihito of Japan is a published expert on tiny fish. qz.com, 2018-10-02. [dostęp 2022-10-13]. (ang.).
  16. Yang Meiping: The emperor, the commoner and the goby fish. shine.cn, 2019-05-05. [dostęp 2022-10-13]. (ang.).
  17. a b Tatsyro Sugiura: Emperor Emeritus Akihito discovers 2 new types of goby fish. asahi.com, 2021-06-25. [dostęp 2022-10-13]. (ang.).
  18. Exyrias akihito Allen & Randall, 2005 Akihito's goby. fishbase.de. [dostęp 2022-10-13]. (ang.).
  19. Pozycja ustrojowa cesarza w konstytucjach Japonii. bibliotekacyfrowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. s. 258.
  20. Tamże, s. 259 i n.
  21. Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2015-05-27]. (duń.).
  22. Apdovanotų asmenų duomenų bazė. prezidente.lt, 22 maja 2007. (lit.).
  23. M.P. z 2002 r. nr 44, poz. 666 – pkt 1.
  24. a b Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2011-03-27]. (port.).
  25. Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 9 marca 1982. [dostęp 2011-03-25]. (wł.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj