Jump to content

Biyolensiya sa mga Babayi sa Filipinas

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya

An Biyolensiya sa mga Babayi sa Filipinas sarong tataramon o konsepto na ginamit para sa gawi nin berbal na abuso, intimidasyon, pisikal na pangungulog, pag gadan, panlulupig, asin sexual assault partikular na sa mga babayi. Gender-biased an klase nin biyolensyang ini. An biyolensya nangyayari huli sa saindang katawohan, orog na sa pagigi nindang mga babayi.

Susog sa United Nations Declaration on the Elimination of Violence Against Women, "violence against women is a manifestation of historically unequal power relations between men and women." Dugang pa kaini "one of the crucial social mechanisms by which women are forced into a subordinate position compared with men. An klase nin biyolensyang ini sarong porma nin hate crime huli ta an krimen na nakomiter base sa pagigin miembros kan sarong tawo gikan sa sarong demograpikong grupo.

Kasaysayan nin Biyolensya kontra sa mga Filipina

[baguhon | baguhon an source]

Peryodong Pre-kolonyal

[baguhon | baguhon an source]

An kasaysayan kan Filipinas masususog pa pabalik hasta sa 30,000 na taon kan an mga Negritos (an mga inot na nakatungtong sa arkipelago kan Filipinas) pigtutubudan na nakaabot igdi sa satong kadagaan gamit an mga tulay na daga gikan pa sinda sa Mainland Asia.


An pre-kolonyal na sosyodad nag-opreser sa mga babayi nin darakulang oportunidad katakod kan saindang sosyal na mga posisyon. An mga Filipina itinutugot na magkapot nin halangkaw na pwesto sa saindang mga komunidad(bilang mga parabulong o kaya man babaylan). Kaugalian man na an mga babayi magin mga lideres sa mga barangay asin maglaban kun igwa nin iriwal. Kan peryodong pre-kolonyal, saro sa mga kaipohan na manudan kan sarong lalaki iyo an magkaigwa nin respeto sa mga babayi. Sa partikular na panahon na ini kan kasaysayan, mayo lamang nin maka-isip na dai magrespeto sa mga babayi. Kun an lalake makua na dai pigrerespeto an sarong babayi, pinagmimidbid ining negatibo kan komunidad.

Mantang an mga lideres kan barangay(termino pareho sa ekonomikal asin politikal na urulay) na kadakling beses ngani anas lalake, an mga babayi dawa kaidto pa, igwa na nin mga deretsos. Uni an pira sa saindang mga deretos:

  1. an itratar bilang kapareho sana kan saiyang agom asin makakua nin pareho man na pag-onra
  2. an imantener an saiyang ngaran sa pagkadaraga
  3. an maipabakal an saiyang sadiring rugaring bago pa sya naglaog sa pag-aagom
  4. an konsultaron o maimpormaran manungod sa mga transaksyon asin mga kontratang piglalaugan kan saiyang agom
  5. an i-diborsyo an saiyang agom huli sa dai pag-suporta o sa pagmamaltrato
  6. an makatukaw bilang lider sa sarong baranggay
  7. an magkaigwa o dai magkaigwa nin aki, igwa man sya nin agom o mayo
  8. an ngaranan an saiyang sadiring aki

An gabos na deretsos na pig-mensyonar sa taas naitatao sa mga Filipian dawa pa bago idtong panahon na napasa-irarom kira kan mga Español, Amerikano, asin mga Hapon. Dugang pa kaini, dakula an saindang ginagampanan na parrte para sa relihiyosong mga seremonyas bilang mga babaylanes asin catalones. Masasabi man nanggad na an mga babayi asin lalake kaidto igwa nin patas na pwesto sa pre-kolonyal na sosyodad. An mga Filipina kaidto bihira lamang makadanas nin pang-aabuso asin diskriminasyon, an totoo kanin an mga babayi kaidto makukusog pa asin igwa nin kapangyarihan.


Kolonyal na Peryodo

[baguhon | baguhon an source]

Okupasyon kan mga Español (1565-1898)

[baguhon | baguhon an source]

Sa irarom kan serbisyo sa Hadi kan Espanya, si Ferdinand Magellan nanginot nin ekspidisyon tangani na mahiling pa an iba pang mga teritoryo na dai pa nadidiskubre kan Europa. Kan Marso 16, 1521, nakaabot si Ferdinand Magellan sa Sugubu, midbid ngunyan bilang Cebu. Napasairarom an Filipinas sa Espanya sa laog nin 333 na taon kun sain pinagtratar kan mga Espanyol an mga babayi sagkod lalaki sa maraot na paagi. Pighihiling kan mga Espanyol an mga Filipino bilang mga 'Indios' huli ta an huna ninda sa mga sadiri ninda nasa halangkaw sindang estado kumpara sa mga datihan na sa lugar. Sa proseso kan kolonisasyon, an mga Espanyol nangulog asin nagkomiter nin manlain-lain pang porma nin biyolensya kontra sa mga babayi. Pag dangadang man na gayo kan Spanish-American na Gera kan 1898, orog pang nagparasakit an kamugtakan kan mga lalaki asin mga babayi.


Filipino women of the lower class (during the Spanish occupation) ready for Church.
"Acid has a devastating effect on the human body, often permanently blinding the victim and denying them the use of their hands."
Victims of violence against women often bear psychological scars of the abuse, haunted by the feelings of fear or shame.