Pobloù Enez Vreizh

Anavet madik a-walc'h eo anvioù pobloù brezhon Enez Vreizh en Oadvezh an Houarn d'ar mare ma voe aloubet gant Impalaeriezh Roma adalek ar bloaz 43, dre ma'z eus bet kaoz anezho en oberoù istorourien evel Julius Caesar ha Tacitus. Pa voe staliet ar melestradur roman e voe graet civitates romanorum ("keodedoù roman") anezho, ha warno e voe diazezet ar rouantelezhioù brezhon goude ma voe aet ar Romaned kuit e 410.
An douaroniour henc'hresian Klaudios Ptolemaios (c. 90 - c. 168) o lec'hias resis a-walc'h en e oberenn Γεωγραφικὴ Ὑφήγησις Geōgraphikḕ Hyphḗgēsis "Dornlevr Douaroniezh", ma teskrivas ar bed evel ma oa anavet da vare an Impalaeriezh roman.

• Caledonii, anvet ivez Caledones e latin, a-hed ar Gleann Mòr, ar Great Glen, e korn-bro Inbhir Nis.
• Caereni, diazezet war oadoù kornôk Sutherland hervez Klaudios Ptolemaios.
• Carnonacae, war aod kornôgel Siorrachd Rois (Ross-shire e saozneg).
• Corionototae, tro-dro da Gorbridge e Northumberland.
• Cornovii Gallaibh e Gallaibh^[1] e biz Bro-Skos.
• Creones, er c'hreisteiz da enez Sitis (Sgitheanach/Skye) hag en hanternoz da enez Muile.
• Damnonii, anvet Damnii ivez, war tiriad Strat Clut e su Bro-Skos.
• Decantae, Ducantae, war aod kornôgel An Cuan Moireach^[2] e Caolas Chrombaidh^[3].
• Epidii, e Kintyre hag en inizi tro-war-dro, Enez Ìle en o zouez ;
• Lopocares, tro-dro da Gorbridge e [[Northumberland, evel ar poblad Corionototae ; ur rann eus ar boblad Brigantes e oant marteze.
• Lugi, amezeien an Decantae war aod kornôgel An Cuan Moireach.
• Novantae, e Gall-Ghaidhealaibh hag A' Charraig^[4].
• Selgovae e Kirkcudbrightshire hag e Siorrachd Dhùn Phris^[5] e mervent Bro-Skos.
• Smertae e kreiz Sutherland a-vremañ.
• Setantii, Segantii, war aodoù su Lancashire.
• Taexali, Taezali, war aodoù biz Bro-Skos, gant o c'hêr-benn Devana en tiriad istorel anvet Buchan e Siorrachd Obar Dheathain.
• Textoverdi, e traoñienn ar stêr River South Tyne, a-raok ar c'hember gant River North Tyne e Warden Rock e Northumberland.
• Vacomagi, e Srath Spè^[6] — traoñienn ec'hon ar stêr Spè e Bro-Skos, ouzh troad ar menezioù Am Monadh Ruadh^[7] betek aod norzh Bro-Skos.
• Venicones, etre ar stêr Tatha ha runioù The Month e-kichen traoñienn ar stêr Uisge Dhè^[8] e Siorrachd Obar Dheathain, Bro-Skos.
• Votadini, Wotādīni, e biz Bro-Saoz hag e gevred Bro-Skos, e kreisteiz Bro-Skos hiziv ; war o ziriad e voe savet rouantelezh Gododdin circa ar bloaz 470.

• Brigantes a oa anv ur bobl veur war un tiriad ec'hon tro-dro da Yorkshire gant o c'hêr-benn en Isurium Brigantum (Aldborough, North Yorkshire) ; e gevred Iwerzhon edont ivez.
• Carvetii e Cumbria.
• Cornovii ar Midlands, e Cheshire, Shropsire, Staffordshire an norzh, Herefordshire an norzh hag e Kembre ivez : tiriadoù reterañ ar c'hontelezhioùSir y Fflint, Powys ha Wrecsam.
• Corieltauvi, anvet "Corieltauvi" ha "Coritani" gwechall dre fazi, en East Midlands ; Ratae Corieltauvorum e oa o c'hêr-benn, Leicester hiziv.
• Parisii en East Riding of Yorkshire ; marteze e oa Parisii Enez Vreizh kar d'ar boblad Parisii e Galia.

• Deceangli, e Kembre : Sir y Fflint, Sir Ddinbych hag e darn eus Cheshire e Bro-Saoz ; Tegeingl eo o anv kembraek.
• Demetae, e mervent Kembre : Sir Benfro ha Sir Gaerfyrddin.
• Gangani, e Ledenez Llŷn hervez Ptolemaios^[9].
• Ordovices, e menezioù hanternoz Kembre.
• Silures, e gevred Kembre etre ar pobloù Ordivices en norzh, Dobunni er reter ha Demetae er c'hornôg; garv e voe o stourm ouzh ar Romaned.

• Atrebated, hag a oa ur bobl velgiat veur e kreisteiz an enezenn : Hampshire, m'edo o c'hêr-benn Calleva Atrebatum (Silchester), West Sussex ha Berkshire, hag ivez e Galia, er vro a zo anvet Artez hiziv.
• Belgae, hag a oa e su hag e reter an enez, en Hampshire m'edo o c'hêr-benn Venta Belgarum (Winchester), ha Wiltshire ; hervez lod istorourien e c'hellfent bezañ bet Germaned^[10].
• Cantiaci e Kent, alese anv ar vro.
• Catuvellauni en Hertfordshire, Bedfordshire ha su Cambridgeshire, gant o c'hêr-benn, Verlamion, nepell diouzh St Albans (Hertfordshire).
• Cornovii, a roas o anv d'o bro : Kernow ; den ne oar e gwirionez hag ur bobl dizalc'h e oa, pe ur rann eus ar boblad Dumnonii.
• Dobunni^[11], e menezioù Cotswolds ha traoñienn ar Severn e Gloucestershire hag e Somerset an norzh, gant o c'hêr-benn Corinium Dobunnorum e Cirencester, Gloucestershire ar reter.
• Dumnonii, Dumnones, e Devon hag e Kernev-Veur.
• Durotriges, e Dorset, Wiltshire ar su, Somerset ar su ha war glann reter ar ster River Axe (Lyme Bay) ; amzek d'an Dumnonii e oant eta.
• Regnenses, Regini, Regni, e West Sussex ha Hampshire, gant o c'hêr-benn Noviomagus Reginorum e Chichester, West Sussex.
• Trinovantes, en Essex ha Suffolk e penn hanternozelañ aber ar stêr Thames.
• Iceni, e Norfolk hag e lodennoù eus Suffolk ha Cambridgeshire, gant o c'hêr-benn Venta Icenorum e Caistor St Edmund, Norfolk.

Ne ouzer ket asur pelec'h edo ar pobloù-se en Enez Vreizh.

• Ancalites, unan eus peder foblad Kent.
• Attacotti e Siorrachd Dhùn Bhreatainn (Dumbartonshire) e Bro-Skos, o tont eus Iwerzhon marteze.
• Bibroci, unan eus peder foblad Kent.
• Cassi, unan eus peder fobl Kent hervez Kaesar
• Cenimagni, a c'hellje bout an Iceni e gwirionez : gant Kaesar hepken ez eus meneg anezho, marteze diwar (I)ceni magni, "Iceni veur".
• Segontiaci, meneget gant Kaesar hepken, marteze unan eus peder foblad Kent.

• (la) CAESAR, C. Iulius : Commentarorium libri VII de bello gallico cum A. Hirti supplemento, levrennoù IV ha V – (fr) En Historiens romains, levrenn II, Gallimard, 1968 (ISBN 978-2-07010-279-2)
• (en) CUNLIFFE, Barry : Iron Age Communities in Britain, Routledge, 2005 (ISBN 978-0-41556-292-8)
• (en) RUSSELL, Miles : Bloodline – The Celtic Kings of Roman Britain, Amberley Publishing, 2010 (ISBN 978-1-84868-238-2)