Mont d’an endalc’had

Skritur taiek

Eus Wikipedia
Melladoù kentañ disklêriadur hollvedel gwirioù mab-den e taieg

N'eo ket ar skritur taiek (ตัวอักษรไทย) ul lizherenneg met un abugida evel an holl doareoù-skrivañ diorroet war padrom an devanagari. Implijet e vez evit skrivañ an taieg (ภาษาไทย) dreist-holl.

Savet e oa ar skritur taiek war diorroadur ar skritur skritur hen-khmerek (อักขระเขมร) tro-dro 1283 gant ar Roue Ramkhamhaeng ar Meur (พ่อขุนรามคำแหงมหาราช) hervez an hengoun.

Er skritur ez eus 44 kensonennel (พยัญชนะ) ha 28 lizherenn vogalennel(รูปสระ) ha 4 sin ispisial evit an tonennoù(วรรณยุกต์).

Ne ra ar skritur taiek diforc'h ebet etre lizherennoù bras (lizherennoù pennañ) ha lizherennoù bihan. Ouzhpenn-se e vez skrivet peurliseañ hep troc'h ebet etre ar gerioù, met n'eo ket diazetoc'h da lenn ha da gompren abalamour da se rak unsilabennek eo kazi an holl gerioù e taieg. An troc'h a dalvez da diskwel emañ achu ur frazenn.

Bez' ez eus ivez sifroù taiek (ตัวเลขไทย), met aliesoc'h-aliesañ e vez implijet ar re arabek (ตัวเลขอารบิก)

Roll al lizherennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar c'hensonennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bez ez eus 44 c'hensonenn en holl oc'h ober dave da 21 sonenn disheñvel abalamour ma'z eus lizherennoù evit gerioù o tont eus ar sañskriteg hag ar paleg (pali) a vez distaget heñvel ouzh lizherennoù all e taieg. Talvoudus int ivez ober an diforc'h etre gerioù kenson.

Isrannet e vez ar c'hensonennoù e tri rumm hervez tonenn ar silabenn: izel (L), etre (M) hag uhel (H)high.

Evit sikour an dud o teskiñ skrivañ e vez roet un anv ispisal da bep lizherenn, da skouer al lizherenn ข a vez graet outi kho khai (ข ไข่), rak kho a zo ar sonenn a vez skrivet ganti ha khai (ไข่) a zo anezhañ ur ger boutin ("vi") a grog gant an hevelep son.

Div gensonenn (kho khuat and kho khon)ne vez ket implijet ken, marteze a-walc'h peogwir pa voe savet ar mekanik-biskrivañ taiek kentañ gant Edwin Hunter McFarland e 1892 ne oa plas ebet evit an holl lizherennoù ha nueze e oa bet kuitaet div anezhi.

Meur a gensonenn a vez distaget en un doare disheñvel hervez ma c'hoarvez e penn, e kreiz pe e dibenn ur silabenn evel m'emañ diskwelet en daolenn a-is.

LizherennAnv TreuzskrivadurDistagadur (IPAClass
   InitialFinalInitialFinalClass
ko kai (yar) kk|kkM
kho khai (vi) khkkH
kho khuat (boutailh) [obsolete] khkkH
kho khwai (bual-dour) khkkL
kho khon (den) [disuz] khkkL
kho ra-khang (kloc'h) khkkL
ngo ngu (naer) ngngŋŋL
cho chan (pladenn) chttM
cho ching (simbalenn) ch-tɕʰ-H
cho chang (olifant) chttɕʰtL
so so (chadenn) ststL
cho choe (bodenn) ch-tɕʰ-L
yo ying (maouez) ynjnL
do cha-da (kabell) dtdtM
to pa-tak (broud) ttttM
tho san-than (diazez) thttH
tho nangmon-tho (dañser/ez) thttL
tho phu-thao (den kozh) thttL
no nen (manac'h nevez) nnnnL
do dek (bugel) dtdtM
to tao (baot) ttttM
tho thung (sac'h) thttH
tho thahan (soudard) thttL
tho thong (banniel) thttL
no nu (logodenn) nnnnL
bo baimai (follenn) bpbpM
po plaa (pesk) ppppM
pho phueng (gwenanenn) ph--H
fo fa (goloenn) f-f-H
pho phan (pladenn) phppL
fo fan (dent) fpfpL
pho sam-phao (bag dre lien) phppL
mo ma (marc'h) mmmmL
yo yak (roñfl) yyjjL
ro ruea (bag) rnrnL
ro rue (berr) * rue---
ฤๅro rue (hir) * rue-rɯː--
lo ling (marmouz) lnlnL
lo lue (berr) * lue---
ฦๅlo lue (hir) * lue-lɯː--
wo waen (gwalenn) wwwwL
so sala (tinell) ststH
so rue-si (lean) ststH
so suea (tigr) ststH
ho hip (kef) h-h-H
lo chu-la (sarpant-nij) lnlnL
o ang (besel) **-ʔ-M
ho nok-huk (kaouenn) h-h-L
  • Lizherennoù kevrennek (kensonenn+vogalenn) e rumm ebet.

Ar vogalennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Diskwelet e vez peseurt vogalenn a rank bezañ distaget gant pep lizherenn silabennek diazez dre ouzhpenn outi sinoù ispisial a reer vogalennoù stag oute.

Treuzskrivet e vez amañ lizherennoù ar skritur taiek hervez ar Sistem Roueel.

Lizherenn Anv Distag (IPA)
a a
– – o o
–รร– ro han * ɑ
–ว– wo waen * ua
–อ sara o * ɔː
–ะ sara a IPA|aʔ
–ั – mai han-akat IPA|ɑ
–ัว sara ua ua
–ัวะ sara ua uaʔ
–า sara a
–ำ sara am ɑm
–ิ sara i i
–ี sara i
–ึ sara ue ɯ
–ื sara ue ɯː
–ุ sara u u
–ู sara u
เ– sara e
เ–็ – sara e e
เ–ะ sara e
เ–อ sara oe ɤː
เ–อะ sara oe ɤʔ
เ–ิ – sara oe ɤ
เ–า sara ao aw
เ–าะ sara o ɔʔ
เ–ีย sara ia ia
เ–ียะ sara ia iaʔ
เ–ียว sara iao io
เ–ือ sara uea ɯːa
แ– sara ae ɛː
แ–ะ sara ae ɛʔ
โ– sara o
โ–ะ sara o
ใ– sara ai mai muan ɑj
ไ– sara ai mai malai ɑj

Amañ e vez diswelet pep skrap staget ouzh ar gensonenn kor kai.

SymbolNameMeaning
ก่mai ektone mark
ก้mai thotone mark
ก๊mai tritone mark
ก๋mai jattawatone mark
ก็mai taikhushortens vowel
ก์mai thantakhatindicates silent letter
SymbolAnvTavoud
paiyaan noiDiverradur
ฯลฯpaiyaan yaihag all
mai yamokAdlavaradur

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]