Idi na sadržaj

Alkani

S Wikipedije, slobodne enciklopedije

Alkani[1] su zasićeni ugljikovodici koji imaju samo jednostruke kovalentne veze u molekulu. Njihov predstavnik je plin metan.

Metan, predstavnik alkana

Imenovanje alkana

[uredi | uredi izvor]

Po IUPAC metodu, imenovanje alkana je prilično jednostavno. Imena svih alkana završavaju na -an. Prefiks je baziran na broju atoma ugljika pojedinog alkana.

  • metan, alkan s jednim atomom ugljika, CH4
  • etan, sumarna formula C2H6
  • propan, sumarna formula C3H8
  • butan, sumarna formula C4H10
  • pentan, sumarna formula C5H12
  • heksan, sumarna formula C6H14
  • heptan, sumarna formula C7H16
  • oktan, sumarna formula C8H18
  • nonan, sumarna formula C9H20
  • dekan, sumarna formula C10H22

Imena funkcionalnih grupa nastalih iz alkana se izvode iz imena alkana tako što se dodaje nastavak -il, naprimjer, funkcionalna grupa CH3 nastala iz metana naziva se metil grupa, CH2CH3 je etil grupa itd. Alkani se mogu vezati i u vidu prstena te tada govorimo o cikličnim alkanima. Cikloalkani se imenuju na sličan način kao i alkani, a najmanji broj ugljikovih atoma potrebnih za formiranje prstena je tri. (vidi ciklopropan).

Osobine

[uredi | uredi izvor]

Alkani, kao i većina drugih ugljikovodika, su veoma lahko zapaljivi, te se uglavnom koriste kao gorivo u industriji ili u domaćinstvima. Benzin, naprimjer, je smjesa koja se sastoji od oko 90% oktana, 8% heptana i 2% drugih ugljikovodika te sumpora i olova. Propan i butan su plinovi koji su našli široku primjenu kao zamjena za ugalj i drvo, a odnedavno i kao alternativa pogonskom gorivu za automobile. Prva četiri alkana u homolognom nizu su gasovi (metan, etan, propan i butan) dok su svi ostali tekućine.

Reakcije alkana

[uredi | uredi izvor]

Alkani veoma lahko reaguju s halogenim elementima: fluorom, hlorom i bromom, dajući halogene alkane i hlorovodičnu kiselinu.

CH4 + Cl2 --> CH3Cl + HCl

Ova supstitucija se može nastaviti i dalje:

CH3Cl + Cl2 --> CH2Cl2 + HCl

CH2Cl2 + Cl2 --> CHCl3 + HCl

CHCl3 + Cl2 --> CCl4 + HCl

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ https://goldbook.iupac.org/A00222.html. Parametar |title= nedostaje ili je prazan (pomoć)

Literatura

[uredi | uredi izvor]