Edukira joan

Israelgo politika eta gobernua

Wikipedia, Entziklopedia askea
Knesset Jerusalem hirian.
Israelgo Presidentearen bulegoa 2007an.

Israel demokrazia parlamentario bat da, botere legegile, exekutibo eta judizialez osatua. Erakunde hauek ditu: lehendakaritza, Knesset (ganbera bakarreko parlamentua), gobernua (ministroen kabinetea), estatuaren kontrolatzailea eta sistema judiziala. Sistema botere-banaketaren printzipioan oinarritzen da, botere betearazlea botere legegilearen konfiantza-botoaren mende dagoenean (Knéset). Botere judizialaren independentzia legeak bermatzen du.[1]

Arabiar populazioa gutxiengo garrantzitsua da Estatua sortu zenetik, eta, teorian, Israelgo herritartasun osoa du 1952tik. Hautesleak eta hautagarriak dira, nahiz eta derrigorrezko soldadutzatik salbuetsita egon (drusoen kasuan izan ezik). Familia-eskubideak auzitegi erlijioso desberdinek administratzen dituzte (juduak, sharia, drusoak eta kristauak), eta ezkontzei eta ezkontzak deuseztatzeari buruzko eskumen esklusiboa dute. Ez dago ezkontza edo dibortzio zibilik.

Knesset 120 diputatuk osatzen dute, lau urtean behin sufragio unibertsal eta proportzionalaren bidez hautatuak. Parlamentuak «Israelgo presidentea» aukeratzen du (protokolozko kargua, ez-betearazlea) zazpi urteko aldi baterako, ezin da berritu, botere legegilea erabiltzen du eta exekutiboa lehen ministroaren esku uzten du.[2]

Israelgo presidentea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Izena Agintaldia
Chaim Weizmann 1948-1952
Yitzhak Ben Zvi 1952-1963
Zalman Shazar 1963-1973
Ephraim Katzir 1973-1978
Yitzhak Navon 1978-1983
Chaim Herzog 1983-1993
Ezer Weizman 1993-2000
Moshé Katsav 2000-2007
Shimon Peres 2007-2014
Reuven Rivlin 2014-2021
Isaac Herzog 2021-karguan

Lehen ministroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Israelgo Lehen Ministroak
Izena Alderdia Agintaldia
David Ben-Gurion M 1948ko maiatza - 1953ko abendua
Moshe Sharett M 1954eko urtarrila - 1955eko azaroa
David Ben-Gurion M 1955eko azaroa - 1963ko ekaina
Levi Eshkol M 1963ko ekaina - 1969ko otsaila
Yigal Allon1 M 1969ko otsaila - 1969ko maiatza
Golda Meir M 1969ko maiatza - 1974ko ekaina
Isaac Rabin M 1974ko ekaina - 1977ko ekaina
Menahem Begin L 1977ko ekaina - 1983ko iraila
Isaac Shamir L 1983ko urria - 1984ko iraila
Shimon Peres M 1984ko iraila - 1986ko urria
Isaac Shamir L 1986ko urria - 1992ko uztaila
Isaac Rabin M 1992ko uztaila - 1995eko azaroa
Shimon Peres M 1995eko azaroa - 1996ko ekaina
Benjamin Netanyahu L 1996ko ekaina - 1999ko uztaila
Ehud Barak M 1999ko uztaila - 2001eko otsaila
Ariel Sharon L febrero 2001 - 2006ko urtarrila
Ehud Olmert2 K 2006ko urtarrila - 2009ko martxoa
Benjamin Netanyahu L 2009ko martxoa - 2021eko ekaina
Naftali Bennett Y 2021eko ekaina - 2022ko uztaila
Yair Lapid YA 2022ko uztaila - 2022ko abendua
Benjamin Netanyahu L 2022ko abendua -
1 Behin-behineko Lehen Ministroa.
2 2006ko apirila arte funtzioetan egon zen; azken data honetan aukeratua izan zen.
M = Mapai. 1968tik, Alderdi Laborista.
L = Likud.
K = Kadima.
Y = Yamisa.
YA = Yesh Atid

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]