Saltar ao contido

Litocranius walleri

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Litocranius walleri

Litocranius walleri femia
Estado de conservación
Case ameazada (NT)
Case ameazada[1]
Clasificación científica
Superreino: Eukaryota
Reino: Animalia
Subreino: Eumetazoa
Superfilo: Deuterostomia
Filo: Chordata
Subfilo: Vertebrata
Infrafilo: Gnathostomata
Superclase: Tetrapoda
Clase: Mammalia
Subclase: Theria
Infraclase: Eutheria
Orde: Artiodactyla
Familia: Bovidae
Subfamilia: Antilopinae
Xénero: Litocranius
Kohl, 1886
Especie: L. walleri
Nome binomial
Litocranius walleri
(Brooke, 1878)
Área de distribución.
Área de distribución.

Subespecies
Véxase o texto
Sinonimia
Véxase o texto

Litocranius walleri é unha especie de mamífero artiodáctilo da familia dos bóvidos, subfamilia dos antilopinos.[2]

É unha especie monotípica, isto é, a única do seu xénero, na que se recoñecen dúas subespecies.[2] [3]

Taxonomía

[editar | editar a fonte]

Descrición

[editar | editar a fonte]

O xénero describiuno en 1886 o entomólogo austríaco Franz Friedrich Kohl, en Ann. K. K. Naturhist. Hofmus. Wien, 1: 79.[2]

A especie fora descrita varios anos antes, en 1878, polo naturalista anglo-irlandés Victor Brooke, baixo o nome de Gazella walleri, no traballo publicado en Proc. Zool. Soc. Lond., 1878: 929.[2] Posteriormente foi reclasificada no xénero descrito por Kohl.

Etimoloxía

[editar | editar a fonte]

O nome do xénero, Litocranius, está formado polos elmentos Lito- e -cranius, adaptacións ao latín científico dos termos do grego antigo λίθος líthos ('pedra', 'rocha') e κράνιον kránion ('cranio'), en alusión ao espesor e dureza do cranio deste animal.[4]

O nome específico, walleri é unha homenaxe que Brooke lle fixo a Horace Waller, superintendente laico das Misións de África Central baixo o liderado do bispo Charles F. Mackenzie, e que era amigo do doutor Livingstone.[4]

Subespecies

[editar | editar a fonte]

A maioría dos autores recoñecen dúas subespecies,[1] [2] [3] [5] [6][7] aínda que algúns consideran estas como especies separadas.[8]

  • Litocranius walleri walleri (Brooke, 1788), descrita como Gazella sclateri, tratada como especie separada, Litocranius walleri, por algúns autores.
  • Litocranius walleri sclateri (Neumann, 1988), descrita como Lithocranius sclateri. Segundo diversos autores sería a outra especie. Na bibliografía internacional coñécese como gerenuc do norte.[1]

Sinónimos

[editar | editar a fonte]

Ademais de polo nome actualmente válido, a especie coñeceuse tamén polos sinónimos:[2]

  • Gazella walleri (Brooke, 1979)
  • Litocranius sclateri (Neumann, 1988)

Nomes vulgares

[editar | editar a fonte]

O seu nome en suahili é swala twiga, que significa 'gacela xirafa',[9] polo que na bibliografía en castelán e noutras linguas románicas a especie é coñecida con este nome, gacela xirafa (coas modificacións pertinentes en cada lingua).[Cómpre referencia] Ademais, na bibliografía internacional é común denominala gerenuc ou gerenuk, nome vernáculo que procede do somalí, gáránúug, que significa "pescozo de xirafa".[10]

Características

[editar | editar a fonte]

Aparencia xeral

[editar | editar a fonte]
Primeiro plano dun macho. Nótense as marcas faciais brancas, as glándulas preorbitais e os cornos en forma de lira.
Macho. Zoo de San Diego.
Femias. Zoo de San Diego.

É un antílope de tamaño mediano, esvelto e grácil, coas patas finas e longas, con guedellas de longos pelos nos xeonllos, que lles confiren gran velocidade na carreira. A súa característica máis salientábel é a de presentar un colo excepcionalmente longo, característica da cal recibe varios dos seus nomes vulgares.
A cabeza é pequena e estreita, pero os seus ollos e as súas orellas son grandes; o fociño presenta unha tira estreita espida entre as fosas nasais, e remata nuns labios con moita mobilidade.
Só os machos presentan cornos, que son robustos e presentan moitos aneis, amplamente separados na base, de sección oval, tendendo a adoptar unha forma de lira, curvados ao principio cara a fóra e cara a arriba, despois cara a atrás e cara a dentro, coas puntas reurvadas cara a arriba ou cara a diante; ademais, os machos posúen un colo máis musculado que as femias que, en lugar de cornos, exhiben unha guedella esura no curuto, e son dun tamaño e peso algo menores cos dos machos.
A cola e máis ben curta, ensanchada e esmagada na base, afusándose despois até a geudella de pelo negro terminal, polo que parece máis longa a simple vista.[11] [12] [13]

Como moitas outras gacelas, as de Weller posúen glándulas preorbitais (diante dos ollos) que segregan unha substancia olorosa similar ao alcatrán. Tamén presentan glándulas de olor nos xeonllos, ocultas polas guedellas de pelo, e entre as fendas dos pezuños. Non teñen glándulas inguinais.[12]

Coloración

[editar | editar a fonte]

A coloración xeral, nas partes superiores, é parda avermellada, coa parte superior do lombo máis escura, contrastando coa parda máis clara dos flancos, non presentan ningunha banda lateral, e as partes inferiores son brancas, a liña de separación entre os flancos e o ventre branco está definida claramente. A parte media da face é avermellada escura, sen marcas faciais, e presentan un anel branco ao redor os ollos, que se estende como unha delgada lista cara ao fociño.[11] [12]

Dimensións

[editar | editar a fonte]

Os machos miden entre 155 e 160 cm de lonxitude de cabeza e tronco, e as femias, de entre 140 e 155 cm; a altura na cruz é de entre 95 e 105 cm nos machos, e de entre 90 a 100 cm nas femias; a cola mide entre 23 e 25 cm. O peso oscila entre 35 e os 50 kg nos machos , e entre os 30 e os 40 kg nas femias.[14]

Hábitat e distribución

[editar | editar a fonte]

Litocranius walleri vive en chairas semiáridas con matogueiras secas e espiñentas do Corno de África, mesmo en zonas desérticas chegando polo sur até Tanzania,[1] [11] [15] o que representa un dos casos de sepervivencia en terras secas entre os antílopes.[13]

Distribución

[editar | editar a fonte]

Antigamente ocupaba amplamente as zonas de matogueiras semiáridas do nordeste de África, desde o sur de Djibuti até o nordeste de Tanzania. O límite norte da súa área de dispersión era aproximadamente os 11º 30' N en Djibuti,[16] e o límite sur situábase ao redor do Parque Nacional Tarangire, en Tanzania.[17]

Aínda hoxe ocupa gran parte da súa distribución histórica. Funaioli e Simonetta indicaron, en 1966,[18] que era a especie de antílope máis común e estendida en toda Somalia, pero hai pouca información recente dispoñíbel sobre a súa distribución actual alí, e se supón que a súa área se reducira en gran medida.[19] Segundo Mallon e Jama, a especie mantense amplamente difundida, pero pouco estendida en Somalilandia (norte de Somalia).[20]

Distribución da subespecies

[editar | editar a fonte]

A área de dispersión da subespecie setentrional, Litocranius walleri sclateri, está restrinxida ao sur de Djibuti, o nordeste de Somalia (distrito de Berbera) e partes adxacentes do leste de Etiopía, e só está presente en moi poucas zonas protexidas.[3]

A distribución da subespecie meridional é máis ampla, xe que se encontra no nordeste de Tanzania, en toda Kenya, no sur de Somalia e no sur de Etiopía.[3]

Bioloxía

[editar | editar a fonte]

Litocranius walleri vive solitario ou formando pequenos grupos de até sete cabezas.[11]

Alimentación

[editar | editar a fonte]
Litocranius walleri alimentándose na Reserva Nacional de Samburu, Kenya.

É un dos varios e exemplos dunha especie adecuándose a un nicho especializado nun ecosistema complexo. A pesar de que algúns animais compiten pola mesma comida, moitas das diferentes especies que habitan xuntas non se alimentan das mesmas plantas, ou as comen en diferentes estadios do seu desenvolvemento, ou en diferentes alturas. Aliméntase a distancias máis elevadas do chan que outras gacelas e moitos outros antílopes, manténdose levantado sobre as súas patas traseiras, co longos pescozos estendido, para comer as ramas dos arbustos altos. Aínda que outras gacelas poden tamén levantarse sobre as súas patas traseiras, como Ammodorcas clarkei, o generuc é único antílope que pode manterse nesta posición e mesmo camiñar unha certa distancia desta maneira.[13] [21]

A gacela de Waller pode comer onde ningún outro antílope pode chegar, a 3 m do chan, ergueita sobre as súas patas traseiras.

A principal vantaxe do seu comportamento alimentario, altamente selectivo, é que só inxire as partes máis sucosas e nutritivas das plantas; probabelmente esta é a causa de que se independizaran da auga (mesmo en catividade apenas beben nunca), o que lle permite habitar en terras moi secas que para moitos bóvidos serían inhópitas. Come sobre todo follas, xunto algunhas flores e froitos dunha gran variedade de árbores e arbustos (tense calculado que no Parque Nacional de Tsavo, en Kenya, aliméntase de máis de 80 especies diferentes). Utiliza as patas dianteiras para baixar as ramas máis altas, e pode alcanzar follas situadas até uns 3 m do chan. As follas máis tenras e os abrochos das árbores e os arbustos espiñentos conforman a maior parte da súa dieta, xunto cunha nutritiva mestura de insectos. Non comen pasto, nin requiren auga, xa que obteñen suficiente líquido das plantas das que se alimenta, polo que pode sobrevivir en zonas moi secas e até en desertos.[13]

A súa dieta varía substancialmente nas estacións chuviosas e secas, cando a dispoñibilidade de plantas tamén cambia. Algunhas das plantas das que comen son perennifolias, que teñen follas grosas, bastante duras e cubertas por unha espesa cutícula que evita a evaporación da auga; nestas plantas perennes os litocranius walleri son moi selectivos, que olen coidadosamente a planta antes arrincarlle as follas e os abrochos pequenos e tenros cos seus labios extraordinariamente móbiles; estes, xunto co seu afiado fociño, permítenlles tamén apañar as delicadas folliñas das acacias evitando as perigosa espiñas. Porén, estas vantaxes teñen tamén os seus custos, pois nas secas zonas en que habita as plantas con alimentos adecuados están moi espalladas, especialmente na estación seca, e recoller os suficientes para satisfacer tanto as súas necesidades de enerxía como de auga exixe dedicar á súa busca un tempo considerábel. Isto ten dous inconvenientes principais: en primeiro lugar, o animal debe gastar o mínimo de enerxía, o que consegue —en parte— evitando actividades arduas, como as loitas e as viaxes estacionais a grandes distancias; en segundo lugar, as súas poboacións non poden alcanzar altas densidades de biomasa en comparación con outras especies de ungulados.[22]

Reprodución

[editar | editar a fonte]

O período de xestación non se coñece exactamente, e se calcula que pode durar de 6 a 7 meses, polo que son posíbeis dous partos ao ano.[12]

Cando está lista para dar a luz, a femia deixa o grupo dirixíndose a un lugar apartado. Logo de parir unha soa cría, lámea para limpala e come a placenta, para aproveitar os nutrientes que posúe e para evitar que o olor atraia a predadores. Ao estaren adaptados para alimentarse de plantas que se encontran todo o ano permítelles teren crías en calquera momento, en vez de só antes da temporada de chuvias, como sucede nos animais que se alimentan de pasto.[Cómpre referencia]

Durante a súa primeira semana de vida, ou até que poida camiñar ao paso dos adultos, a cría pasa o tempo agochada entre os arbustos. A nai acode a onde se agocha a cría 3 ou 4 veces ao día para aleitala, e limpar ou comer coidadosamente os seus refugallos para non deixar rastros de olor. As femias choran suavemente para comunicarse coas súas crías.[Cómpre referencia]

Filoxenia

[editar | editar a fonte]

Gazella

Antílope da India

Eudorcas

Nanger

Litocranius walleri

Antidorcas marsupialis

Saiga

Ourebia ourebi

Relacións filoxenéticas de Litocranius walleri (Bärmann et.al. 2013)

En 1999, un estudo filoxenético baseado no citocromo b e no citocromo c oxidase (subunidade III) mostrou que a tribo dos antilopinos, á que pertence Litocranius walleri, é monofilética.[23]

En 2013, Eva Verena Bärmann (da Universidade de Cambridge) e os seus colegas revisaron a filoxenia do antilopinos en base a datos de ADN nuclear e mitocondrial.

O cladograma efectuado por eles demostrou que o Antidorcas marsupialis forma un clado con Litocranius walleri.

Este clado é irmán da saiga (Saiga tartarica, da tribo dos saiguinos) e dos xéneros Antilope (Antílope da India), Eudorcas, Gazella e Nanger (da tribo dos antilopinos).[24]

Estímase que especie está moi cerca de alcanzar o limiar de vulnerábel, segundo o criterio baseado nunha diminución da súa poboación de polo menos un 25 % nos últimos 14 anos (tres xeracións) calculada desde 2002 a 2016. Esta diminución continúa debido á caza e á degradación do seu hábitat causado polo pastoreo de gando e a talacorte de árbores. Por iso a UICN cualifica o seu status xa como vulnerábel.[1]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 IUCN SSC Antelope Specialist Group (2016): Litocranius walleri na Lista vermella da IUNC. Versión 2018-1. Consultada o 11 de outubro de 2018.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Wilson & Reeder 2005, p. 120.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Grubb, P. (2002): "Types, type locality and subspecies of the gerenuk Litocranius walleri (Artiodactyla: Bovidae)". Journal of Zoology (London) 257: 539-543. (Ler resume). Consultada o 11 de outubro de 2018.
  4. 4,0 4,1 Gacela de Waller Litocranius walleri en Animalandia. Tirado do Diccionario etimológico de Pedro Romero. Consultada o 11 de outubro de 2018.
  5. Litocranius no ITIS. Consultada o 11 de outubro de 2018.
  6. Litocranius na ADW. Consultada o 11 de outubro de 2018.
  7. Litocranius no NCBI. Consultada o 11 de outubro de 2018.
  8. Groves, C. P.; et al. (2011). "Family Bovidae (Hollow-horned rumiants)". in: Wilson, D. E. & Mittermeier, R. A. eds (2011). Handbook of the Mammals of the World (en inglés). Vol II. Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx edicions. pp. 630–631. ISBN 978-84-96553-77-4.  Consultada o 11 de outubro de 2018.
  9. Mares, M. A. (1999). Encyclopedia of Deserts. Norman, Oklahoma (USA): University of Oklahoma Press. pp. 235–236. ISBN 978-0-8061-3146-7.  Consultada o 11 de outubro de 2018.
  10. gerenuk no Merriam Webster Dictionary. Consultado o 11 de outubro de 2018.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 Dorst & Dandelot 1973, p. 235.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Haltenorth & Diller 1986, p. 102.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 VV.AA. 1986, p. 582.
  14. Haltenorth & Diller 1986, p. 103.
  15. VV.AA. 1986, p. 581.
  16. Laurent, A. & Laurent, D. (2002): Djibouti: Les mammifères d'hier à aujourd'hui pour demain. Toulouse: Editions Beira. ISBN 978-2-9148-4300-3.
  17. Leuthold, W. [2013): "Litocranius walleri Gerenuk". In: J. Kingdon & M. Hoffmann (eds), The Mammals of Africa. VI. Pigs, Hippopotamuses, Chevrotain, Deer, Giraffes and Bovids. London: Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-4081-2256-3, pp. 391-397.
  18. Funaioli, U. & Simonetta, A. M. (1966): "The mammalian fauna of the Somalia Republic: Status and conservation problems". Monitore Zoologico Italiano, Supplemento: 285-347.
  19. East, R. (compilador) (1999): African Antelope Database 1998. Gland (Suíza) e Cambridge, UK: IUCN. ISBN 2-8317-0477-4.
  20. Mallon, D. P. & Jama, A. A. (2015): Current staus of antelopes in Somaliland Arquivado 13 de outubro de 2018 en Wayback Machine.. IUCN/SSC Antelope Specialist Group and Nature Somaliland.
  21. Geist, V. (1990). "Even-Toed Ungulates". En Gould, E. & McKay, G. Encyclopedia of Animals: Mammals (en inglés) (2ª ed.). New York, NY, USA.: Gallery Books. ISBN 978-0-8317-2788-8. 
  22. VV.AA. 1986, pp. 582-583.
  23. Rebholz, W.; Harley, E. (1999). "Phylogenetic relationships in the bovid subfamily Antilopinae based on mitochondrial DNA sequences". Molecular Phylogenetics and Evolution 12 (2): 87–94. doi:10.1006/mpev.1998.0586.  Consultada o 11 de outubro de 2018.
  24. Bärmann, E.V.; Rössner, G.E.; Wörheide, G. (2013). "A revised phylogeny of Antilopini (Bovidae, Artiodactyla) using combined mitochondrial and nuclear genes" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution 67 (2): 484–93. PMID 23485920. doi:10.1016/j.ympev.2013.02.015.  Consultada o 11 de outubro de 2018.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]