Prijeđi na sadržaj

Esselen (jezik)

Izvor: Wikipedija

Esselen (esselenski jezik), jedini član porodice esselenian, velike porodice hokan,[1] kojim su do 20. stoljeća govorili Esselen Indijanci, pleme u području Big Sura na kalifornijskoj obali. O jeziku je malo poznato. Sačuvalo se nešto riječi koje je od jednog Ohlone Indijanca sakupio američki etnolog i jezikoslovac John Peabody Harrington (1884 – 1961):

  • aha'ya ...otac
  • ahur ...zub
  • alaki ...tama
  • amano ...četiri
  • amheni ...ogrlica
  • ampa ...jesti
  • ami'chanax ...biljka, trava
  • ami'sax ...jelen
  • analexapa ...pametan
  • analaisax, analai ...žaba
  • anamupa ....početi
  • aniwis ...neprijatelj
  • anemu ...ispred
  • anhilapa ...biti nesretan, tužan
  • ankolo ...mrziti
  • apskula! ...vidi!
  • asanax ...voda
  • asatsa ...dan
  • ashi ...sunce
  • ashiski ...žut
  • ashitupxu ...zapad
  • ashiyaxa ...istok
  • asumpapis ...avion
  • awa ....lice
  • ayola ...brdo
  • chaha ...dim
  • chahapa ...dimiti
  • chap-his ...ptica
  • che'e ...majka
  • chemepsha ...kit /zool./
  • chichu ...vidra
  • efexe, efexis ...osoba
  • ehepas ...pokrivač
  • ene ...ja
  • etse ...piti
  • exehawiki ...muž
  • exenoch ...čovjek
  • exepana ...dječak; sin
  • exesax ...djed
  • naka ...dlaka /na tijelu/
  • halas ...ispod
  • hamakshu ...hrana
  • ha'as ...hrast
  • hawi ...biti oženjen
  • hawiki ...oženjena osoba
  • he'ex ...vjeverica
  • heleski ...bijel
  • hikpa ...vidjeti
  • hilapa ..biti drago
  • hochis ...nos
  • hoske ...nozdrile
  • hummux ...vuk
  • i'apa ...baka
  • ichi ...sestra
  • ike ...da
  • imila ...more; ocean
  • imilano ...zaljev
  • imita ...nebo
  • imitaski ...plav
  • imusa ...rupa
  • ipimi ...korijen
  • ipisiksha ...zmija
  • isanax ...vrata
  • ishi ...usta
  • ishka ...gavran
  • ishtolo ...spavati pokraj vatre
  • iti'anax ...trbuh
  • itimpa ...stajati
  • iwa'aha ...prozor
  • iwano ...kuća
  • iwis ...prijatelj
  • ixai ...bor
  • iya ...kost
  • iyampas ...sjeme
  • -k .../sufiks/, John exenoch-k (John je čovjek)
  • ka'a ...duhan
  • kakarush ...vrana
  • kalul ...riba
  • kapana ...trska; 'tule', vrsta trske
  • kashiak ? ... zašto ?
  • katusnax ...usnice
  • kawai ...konj
  • kawo ...penis
  • kele ...stopalo
  • kes ...ili
  • kiakit ...što
  • kilinai ...losos
  • kinia ...tko
  • klachi ...'abalone'-škojka
  • kolo ...voljeti /to love/
  • koloicha ...tuna (ihtiol.)
  • koltala ...medvjed
  • konumis ? ...koliko ?
  • koso ...sjedni
  • koxno ...jug
  • kumal ...nož
  • kumalyes ...vršak strijele
  • kushe ...'mano', mlinski kamen. Mano i metate su kamen i udubljeno postolje u kojemu Indijanci udaranjem usitnjavaju kukuruz, razno sjemenje. kod Esselena na ovaj način mljeo se žir. Bio je njihova glavna 'žitarica' od kojega su namakanjem u vodi i sušenjem dobivali brašno od kojega su proizvodili pogačice. Isto su radili Indijanci Chimariko, Takelma, Pomo, Achomawi i cijeli niz kalifornijskih plemena.
  • kxamakx-elenai ...četrnaest
  • kxamakx-tomoila ...četrdeset
  • kxamakxus ...četiri
  • kxamakxus-walanai ...devet
  • kxatasax ...glava
  • kxulak-elenai ..dvanaest
  • kxulak-walanai ...sedam
  • kxulef ...tri
  • kxulep-walanai ...osam
  • lach ...oni
  • lai ...ovdje
  • lakai ...i
  • lalihesi ...starac
  • lawa'ef ...jučer
  • lawis ...drvo (deblo)
  • lech ...mi
  • lechi ...nas
  • lelima ...ples; koltala lelima esselen (esselen bear dance), Medvjeđi ples (Esselen Indijanaca)
  • lepa ...zvan, imenovan
  • lex ...naš
  • lotos ...strijela; metak
  • luchmatsa ...pakao, podzemni svijet
  • lushumpa ...paliti vatru
  • machi ? ...tko zna ?
  • machkas ...kojot
  • mahiwa ...orao
  • makel ...štakor
  • makhalana ..sol
  • mantaki ...nikada
  • map ...ime
  • mashapa ...danas
  • masianax ...duša
  • matsa ...zemlja; tlo; pod
  • matsexo ...snijeg
  • mawipa ...pjevati
  • maxana ...krv
  • maxanaski ...crven
  • mech ...oblak, oblaci
  • mekelepsha ...salamander
  • mepxel ...tijelo
  • metxi ...djed
  • micha ...ti
  • miskia ...možda
  • mis'utu ...led
  • mohoki ...mrtav
  • name ...ti /u singularu/
  • namoespis ...šaman
  • neni ...ići
  • nish ...moj
  • otsoipsha ...mrav
  • pakunax ...luk (za strijele)
  • patama ...poglavica
  • pek ...jedan
  • pek-walanai ...šest
  • pek-walanai-tomoila ...šezdeset
  • pekmakx-tomoila ...pedeset
  • peshish ...šesnaest
  • pokanisi ...ležati, ići u krevet.
  • poko ...spavati
  • polohikpa ...sanjati
  • polokoni ...skakavac
  • polomo ...planina
  • powapisi ...vjetar
  • salewa ...dobro
  • sanax ...rijeka
  • shashlana ...rakun
  • shefe ...kamen, stijena
  • shuknash ...lula
  • shuknaspa ...pušiti /duhan/
  • shushu, shanasho, hushumas ...pas
  • shushu'ipsha ...morska vidra
  • sutuno ...sjever
  • tahawiki ...supruga
  • takampa ...loviti
  • takampis ...lovac
  • tanoch ...žena
  • tapana ...djevojka
  • tomanis ...noć
  • tomanis'ashi ...mjesec ('nočno sunce')
  • tomoila ...deset
  • toxesa ..dati
  • tsekes ...koža
  • tsetselkamati ...čegrtuša
  • tsumir ...čempres
  • tumas-achpa ...vrag
  • ulax ...dva
  • u'iyan ...starica

Izvori

[uredi | uredi kôd]

Poveznice

[uredi | uredi kôd]

Esselen

Vanjske poveznice

[uredi | uredi kôd]